تور گیاه‏‌خواری در توریسم جهان

اما طی چند سال اخیر با رشد چشمگیر علاقه‌مندان به غذاهای گیاهی به‌‌ویژه پس از همه‌‌گیری کرونا در بسیاری از شهرها و حتی روستاها در برخی از کشورها سفرهای سبک گردشگری سبز در هتل‌‌ها، رستوران‌‌ها و حتی مراکز تفریحی و تجاری نیز افزایش یافته است. اگرچه در کشوری مانند آمریکا گیاه‌‌خواران در اقلیت هستند اما تعداد فزاینده‌‌ای از مردم علاقه بیشتری به کاهش مصرف گوشت دارند؛ زیرا به دلایل زیست محیطی، عملیات مربوط به دامداری به‌طور قابل توجهی گاز متان تولید می‌کند. اگرچه آمار دقیقی از تعداد گیاه‌‌خواران وجود ندارد اما براساس بررسی‌‌های یک موسسه آماری آمریکایی، تعداد گیاه‌‌خواران در سال 2019 در این کشور 7/ 9 میلیون در مقایسه با 300‌‌هزار نفر در 15 سال قبل بوده است. در مجموع 8 درصد از جمعیت آمریکا را گیاه‌‌خواران تشکیل می‌دهند و این رقمی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت، آن‌‌هم در کشوری که اکثر غذاهای آن بر محوریت گوشت قرار دارد.

همچنین 62 درصد از آمریکایی‌‌ها اعلام کرده‌‌اند مایل به کاهش مصرف گوشت بنا به نگرانی‌‌های مبتنی بر زیست محیطی هستند. موسسه غیرانتفاعی غذای خوب (Good Food)، پروتئین‌‌های جایگزین را ترویج می‌کند و در سال 2020 با سرمایه‌‌گذاری بیش از 3 میلیارد دلاری در این زمینه رکورد زده که بیش از 3 برابر میزان سرمایه‌گذاری در سال 2019 با رقم یک میلیارد دلار بوده است. برآوردها نشان می‌دهد در سال 2022 «رستوران‌‌های آگاهانه مبتنی بر محیط زیست» رشد کند.صنعت گردشگری به‌‌ویژه از زمان همه‌گیری کرونا به‌‌منظور محافظت از سیاره زمین به سمت سبز شدن پیش رفته و گیاه‌‌خواری به‌طور فزاینده‌‌ای با سفرهای پایدار مرتبط است و هتل‌‌ها، رستوران‌‌ها، جشنواره‌ها و تورهای گیاه‌محور افزایش یافته و سازمان غیرانتفاعی گیاه‌‌خوار (Veganury) با هدف تشویق مردم به این سبک غذایی و برجسته کردن رژیم غذایی مناسب مبتنی بر گیاه به وجود آمده است. سفرهای مبتنی بر گیاه‌‌خواری طی 5 سال گذشته بیش از چهار برابر شده است، زیرا بسیاری از افراد به رژیم‌‌های غذایی سیاره‌‌پسند روی آورده‌‌اند. از این رو بسیاری از فعالان گردشگری به‌‌ویژه آژانس‌‌های مسافرتی درصدد پاسخگویی به نیازهای تمامی ذائقه‌ها برآمدند. بسیاری از هتل‌‌ها نیز معماری و طراحی داخلی خود را مبتنی بر گیاه عرضه می‌کنند. آنها آشپزهای وگان استخدام کرده‌‌اند و همه‌‌گیری که فرصتی برای افزایش این سبک غذایی شده منوهای برخی از رستوران‌‌ها را به بیش از 200 گزینه رسانده است و دیگر غذاهای گیاهی محدود به چند نوع خاص و تکراری نیست. علاوه بر منوهای غذایی، اتاق‌‌ها نیز با امکانات و طراحی داخلی گیاهی ساخته شده‌‌اند. هتلی در یونان در سال 2020 تمامی خدمات خود را بر محور گیاهی ارائه می‌دهد و علاوه بر یک رستوران گیاهی، در سالن ماساژ خود تنها از روغن‌‌های گیاهی استفاده می‌کند و اتاق‌‌ها مجهز به تشک‌‌های گیاهی با الیاف نارگیل هستند.

هتل هیلتون لندن یک سوئیت کاملا گیاهی ساخته شده از مواد گیاهی همچون کفپوش بامبو و کوسن‌‌های چرم گیاهی مبتنی بر آناناس ارائه می‌دهد. حتی تشک‌‌ها و بالش‌‌های آن ساخته شده از گندم سیاه و ارزن است و غذاهای مخصوص متناسب با تمامی ذائقه‌ها در رستوران خود ارائه می‌دهد. صندلی‌‌هایی  نیز از چرم گیاهی در رستوران درنظر گرفته شده است. همچنین برخی از هتل‌‌ها سطح بسیار بالایی دارند، از این رو بسیار گران هستند.

 هتل پالمایا در مکزیک که کاملا بر محوریت گیاهی ساخته شده و همه غذاها و وسایل آن گیاهی است  برای یک شب اقامت حداقل 900 دلار دریافت می‌کند. امروزه بسیاری از آژانس‌‌های مسافرتی و توراپراتورها این اطمینان را به مشتریان خود می‌دهند که در سفرها به‌‌ویژه خارج از کشور غذاهای خوب متناسب با رژیم غذایی خود بخورند. شرکت مسافرتی رسپانسیبل تراول (Responsible Travel)، حدود هزار سفر سبز را تا سال 2030 به عنوان بخشی از تعهد خود برای همگام شدن با طبیعت افزوده است و متعهد شده که به حیات وحش و زیستگاه‌ها آسیبی نرساند و حمایت‌‌ها و محافظت از آن را گسترش خواهد داد. همچنین برخی آژانس‌‌ها، تورهایی صرفا  برای گیاه‌‌خواران برگزار می‌کنند که می‌توان به تور 10 روزه وگان در اتیوپی با هزینه 2300 دلار (بدون محاسبه قیمت پرواز)، 7 روز کوهنوردی در آتش‌فشان‌‌های گواتمالا با هزینه 1360 دلار یا 8 روز اسکی در اتریش اشاره کرد.پیش‌‌بینی‌‌ها نشان می‌دهد در دهه پیش رو شرکت‌‌های مسافرتی برای ارائه تورها و غذاهای گیاهی پیشرفت چشمگیری خواهند داشت و فعالانه در پیشبرد آن اقدام خواهند کرد و غذاها تنها محدود به سیب‌‌زمینی و سالاد سبز نخواهد بود. امروزه فرانسه و اسپانیا جزو کشورهای برتر گیاه‌‌خواری هستند. علاوه بر هتل‌‌ها و رستوران‌‌ها، کشتی‌‌های کروز نیز ارائه‌دهنده خدمات متناسب با افراد گیاه‌‌خوار هستند که اتاق‌‌های مخصوص گیاهی و سرآشپزان مخصوص وگان را به خدمات خود اضافه کرده‌‌اند. حتی در آفریقا نیز سفرهای پایدار مبتنی بر گیاه‌‌خواری برقرار است که در خطوط هوایی خود نیز گزینه‌هایی را برای افراد با ذائقه غذایی خاص ارائه می‌دهند.

در نمایشگاه جهانی اکسپو 2021 نیز نخستین جشنواره غذای گیاهی خاورمیانه برگزار شد و نخستین «جشنواره گیاه‌‌خواری منطقه هیمالیا» در نپال و بوتان با سخنرانی‌‌ها، کارگاه‌های آشپزی و دهکده گیاه‌‌خواری با بیش از 100 غرفه‌دار برگزار شده است.شاید یکی از مهم‌ترین اقدامات و واکنش‌های صنعت گردشگری به افزایش زندگی مبتنی بر گیاه، ساخت پلتفرم الکترونیکی مخصوص گیاه‌‌خواران باشد. اپلیکیشن‌‌هایی همچون ایر وگان (Air Vegan) و وگان ویزیت (Vegvisits) در همین راستا راه‌‌اندازی شده‌‌اند. ایر وگان فرودگاه‌های دوستدار گیاه‌‌خواری را ارزیابی می‌کند و بهترین مکان‌‌های غذاخوری گیاهی در هر مرکز را به اشتراک می‌‌گذارد. پلتفرم جهانی وگ‌‌ویزیت نیز استرس سفر را از افرادی که محدودیت‌‌های غذایی دارند کاهش داده است. این پلتفرم افراد با سبک زندگی خاص را به یکدیگر متصل می‌کند تا به یکدیگر در جهت تسهیل سفر مبتنی بر گیاه کمک کنند و میزبان این افراد در سفرها می‌شوند. همچنین این پلتفرم همانند ایر بی‌ان‌بی‌ (AirBnb) خانه‌هایی با میزبان‌‌های وگان در 80 کشور مختلف را اشتراک‌‌گذاری می‌کند که مصرف‌‌کنندگان می‌توانند محل اقامت خود را با آشپزخانه‌های مخصوص (بدون گوشت) رزرو کنند یا میزبانی وگان برای آنها پیدا می‌کند.

شهرهای بزرگ بهترین مقاصد گیاه‌‌خواران است. لندن با بیش از 150 رستوران وگان برترین شهر در سطح جهان در عرصه ارائه خدمات غذایی گیاه‌‌خواران است و پس از آن نیویورک، برلین، لس آنجلس و تورنتو قرار دارند. اما نکته جالب اینکه مناطق روستایی و شهرهای کوچک‌تر شرایط آسان‌‌تری برای یافتن غذاهای گیاهی دارند. شاید بتوان مهم‌ترین مقاصد سفر گیاه‌‌خواران را کشورهایی همچون پرو، جامائیکا، اسرائیل، گلاسکو در اسکاتلند، تایوان، بالی در اندونزی، نیویورک در آمریکا، نیوزیلند، ژاپن، هند، کاستاریکا، یونان، اسپانیا، فرانسه و انگلیس دانست.

گیاه‌‌خواری یک سبک زندگی است که کاملا بر انتخاب مقاصد گردشگران و اقامتگاه‌ها با ذائقه غذایی خاص تاثیر می‌‌گذارد. براساس داده‌های شرکت گلوبال دیتا (Global Data) تورهای گیاه‌‌خواری و برنامه‌های سفر دیجیتالی با اولویت سبک زندگی مسافران پس از همه‌‌گیری اهمیت فزاینده‌‌ای خواهد داشت.

تحقیقات این شرکت در پایان سال 2020 نشان می‌دهد از میان 5700 نفر در سراسر جهان، 76 درصد از پاسخ‌دهندگان تحت تاثیر رفتارهای سازگاری با محیط زیست یا افزایش مسوولیت‌های اجتماعی قرار گرفته‌‌اند. در حالی که در سال 2019 تنها 46 درصد پاسخ‌‌دهندگان علاقه‌مند به خرید محصولات حمایت از محیط زیست و حیوانات بودند. این نشان می‌دهد که کووید-19 درک مصرف‌‌کنندگان جهان را تغییر داده است و بسیاری از مردم در حال حاضر انتخاب‌‌های مسوولانه‌‌تری مانند رژیم‌‌های غذایی خاص دارند.در حالی که جهان به سمت سفرهای سبز مبتنی بر حفاظت از محیط زیست پیش رفته و صنعت گردشگری سبک سفرهای سبز را به دیگر انواع خود افزوده است و کشورها در این زمینه به رقابت پرداخته‌‌اند، این سبک سفر در ایران بسیار دشوار و گاه غیرممکن خواهد بود، زیرا رستوران‌‌ها، هتل‌‌ها و مراکز متناسب برای افراد با ذائقه خاص یا وجود ندارد یا آنقدر محدود است که دسترسی را برای مسافران بسیار سخت می‌کند. باتوجه به اینکه شمار گیاه‌‌خواران در ایران رو به فزونی است و شاید بتوان آن را بین 5 تا 8 درصد دانست، نادیده گرفتن این بخش جمعیتی می‌تواند اشتباه استراتژیک بزرگ فعالان گردشگری باشد که این حجم از مسافران خود را از دست خواهند داد، همچنین گردشگران خارجی که به ایران سفر می‌کنند باتوجه به ذائقه خاص غذایی براساس فرهنگ، به غذاهای گیاهی علاقه بیشتری نشان می‌دهند و بسیاری از آنها علاقه‌‌ای به خوردن کباب‌‌ها و غذاهای چرب ندارند. این ضعف بزرگ بازار گردشگری ایران است که در این زمینه هنوز اقدامی نکرده و  از جامعه جهانی عقب مانده است. توجه به سفرهای سبز و همگام‌‌سازی با جهان یکی از زیرساخت‌‌های مهمی است که در حال حاضر باید توجه ویژه‌‌ای به آن داشت. زیرا جهان پساکرونا توجه خود را معطوف به سفرهای سبز در راستای حمایت از حیات وحش و محیط زیست کرده است. این در حالی است که مسافران گیاه‌‌خوار در سفرهای خود با مشکلات بسیاری در غذا و محل اقامت مواجه می‌شوند و نه تنها با محدودیت غذایی مواجه هستند حتی گاهی غذایی برای خوردن پیدا نمی‌کنند.