دو طرف اعتقاد دارند که حجم تجارت می‌تواند تا یک‌میلیارد دلار افزایش یابد؛ این در حالی است که در 10ماهه منتهی به دی امسال کمتر از 300میلیون دلار صادرات به ارمنستان صورت‌گرفته و 18میلیون دلار نیز واردات از این کشور ثبت‌شده است. اگرچه تجار ایرانی از عدم‌حمایت دولت ارمنستان در کاهش تعرفه‌ها و معافیت‌ها سخن می‌گویند، اما معاون نخست‌وزیر ارمنستان عنوان میکند که تجار ایرانی می‌توانند از طریق ارمنستان و با استفاده از معافیت‌ها وارد بازار اتحادیه اوراسیا شوند. به‌نظر می‌رسد که فتح بازار اوراسیا هدف اصلی است که از مسیر ارمنستان راحت‌تر محقق می‌شود. در عین حال، استفاده از ظرفیت ترانزیتی ایران برای انتقال کالا از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به کشورهایی عضو اتحادیه اوراسیا و فعال‌سازی کریدور شمال به جنوب از دیگر برنامه‌های متولیان تجاری کشور است. همچنین مقامات ایرانی بر این باورند که می‌توان سرمایه‌گذاری‌های مشترکی را با ارمنستان در زمینه‌های مختلف از جمله خودرو و لوازمخانگی صورت داد. البته موضوع نقل و انتقالات بانکی نیز از چشم آنها دور نمانده و پیشنهادهایی برای رفع مشکلات مالی دو طرف ارائه داده‌‌‌‌‌‌‌اند. از جمله این پیشنهادات می‌توان به تهاتر و روش شبه‌سوئیفت اشاره کرد یا زمینه‌ای فراهم شود که بانک‌های ایرانی بتوانند در ارمنستان حساب ارزی باز کنند. صادرات ایران به ارمنستان در 10ماهه منتهی به دی امسال 7/ 0درصد از کل صادرات را به خود اختصاص داده است، اما مقامات ایرانی عنوان می‌کنند که در حوزه پوشاک، لوازمخانگی و خدمات فنی-مهندسی می‌توان این حجم از صادرات را افزایش داد. در حال‌حاضر عمده کالاهای صادراتی ایران به این کشور شامل سوخت، پتروشیمی، سیمان و مصالح ساختمانی است. البته مسوولان از اضافه شدن کالاهای دانش‌‌‌‌‌‌‌بنیان به ترکیب کالاهای صادراتی ایران خبر داده و ابراز امیدواری کرده‌‌‌‌‌‌‌اند که با ارتقای مراودات تجاری در سال‌های آینده، حجم صادرات ایران به ارمنستان به بیش از 600میلیون دلار برسد. همچنین در پی توافقهای صورت‌گرفته قرار بر این است که هزینه دریافتی ترانزیت کالا به ارمنستان کاهش یابد.
گلایه تجار از دولت ارمنستان
در جلسه تجار ایرانی با وزیر صمت در ارمنستان، آنها از دغدغه‌های مختلف خود در روند کسب‌وکار مطالبی را عنوان کردند. آنها گفتند دولت ارمنستان حمایتی در کاهش تعرفه‌ها و حتی معافیت‌ها نمی‌کند. این مشکل باعث شده تا قیمت مواداولیه افزایش پیدا کرده و در نهایت قیمت تمام محصولات بالا باشد. همچنین بخشی از گلایه آنها به عدم‌اجرای قرارداد ترجیحی ایران و ارمنستان برمی‌گشت و اخذ مجوزهای خاص برای تجارت با این کشور نیز محور دیگری بود که به بحث گذاشته شد.
سرمایهگذاری مشترک با ارمنستان
سیدرضا فاطمی‌امین، وزیر صمت ایران در جریان سفر خود به ارمنستان عنوان کرد در حوزه لوازمخانگی تمایلاتی وجود دارد که فناوری‌‌‌‌‌‌‌ها و قطعات از ایران تامین شود و در ارمنستان تولید صورت گیرد. وی با بیان اینکه در مورد ارمنستان دو رویکرد وجود دارد، اظهار کرد: یک رویکرد در مورد بازار خود ارمنستان است و رویکرد دیگر هم مربوط به بازارهایی است که از طریق ارمنستان می‌شود به آنها راه‌یافت که از جمله آنها می‌توان به روسیه، کشورهای قفقاز، اروپایی و به‌طور ویژه اتحادیه اوراسیا اشاره کرد. به گفته وی، تمرکزمان علاوه‌بر صادرات کالاهای ایرانی به ارمنستان، سرمایهگذاری مشترک است؛ فناوری‌های ایران در این کشورها بسیار مورد استقبال قرار می‌گیرد و به صراحت از ما می‌خواستند که انتقال فناوری داشته باشیم. او همچنین در دیدار با مهرگریگوریان معاون نخست‌وزیر ارمنستان، با اشاره به ایجاد زیرساخت‌های افزایش همکاری ایران و ارمنستان، گفت: یکی از این زیرساخت‌ها رفع موانع تبادلات مالی است. برای رفع این موانع می‌توان از شیوه‌هایی همچون تهاتر و شبه‌سوئیفت استفاده کرد. همچنین سازوکاری را می‌توان فراهم کرد که بانک‌های ایرانی بتوانند در ارمنستان حساب ارزی باز کنند. سرمایهگذاری مشترک نیز یکی از مواردی بود که وزیر صمت به آن اشاره داشت.
مهرگریگوریان معاون نخست‌وزیر ارمنستان نیز در این جلسه با اشاره به اینکه ارمنستان می‌تواند بازار اتحادیه اوراسیا را برای تجار ایرانی قابل‌دسترس‌تر کند، گفت: باید مشوق‌هایی را برای توسعه روابط دوجانبه تعریف کنیم تا در نهایت منجر به سرمایه‌گذاری‌های دوجانبه شود.
وی با اعلام اینکه تجار ایرانی می‌توانند از طریق ارمنستان و با استفاده از معافیت‌ها وارد بازار اتحادیه اوراسیا شوند، افزود: درصددیم تا توسعه مناطق آزاد را هم در ارمنستان انجام دهیم، اما باید به این موضوع توجه داشته باشید که بازار منطقه آزاد برای ارمنستان نیست بلکه منطقه آزاد برای اتحادیه اوراسیا هم است و ایران می‌تواند از این پتانسیل استفاده کند.
همچنین وزیر صمت در دیدار با واهان کروبیان وزیر اقتصاد ارمنستان پیشنهاد کرد که در 2 سطح مبادلات پیگیری شود. اول مبادلات کالا، که کالاهای ایرانی به ارمنستان وارد شود و کالاهای ارمنستانی هم به ایران و سطح دوم سرمایهگذاری در کشورهاست تا سرمایه‌گذاران ارمنستانی وارد ایران شوند و در مقابل سرمایه‌گذاران ما هم بتوانند در ارمنستان فعالیت کنند. به‌نظر سطح دوم مهم‌تر و عمیق‌تر است. علاوه‌بر این، ظرفیت دو کشور بیش از تبادلات دوجانبه است و میتوانیم چندین کشور را در موضوعات اقتصادی با یکدیگر پیوند دهیم. وزیر صمت تولید مشترک خودرو در ارمنستان را نیز یکی دیگر از ظرفیت‌‌‌‌‌‌‌ها دانست و گفت: خط تولید ایران‌خودرو در کشورجمهوری‌‌آذربایجان روزانه 10 دستگاه خودرو تولید میکند و می‌توان این کار را در ارمنستان به‌صورت سرمایهگذاری مشترک انجام داد.
فاطمی‌امین همچنین با اشاره به حضور تعداد زیادی از ارامنه در سراسر دنیا، گفت: تولید مشترک در خودرو و لوازمخانگی با استفاده از این ظرفیت می‌تواند به سراسر جهان صادر شود.
او همچنین گفت: محصولات ارمنستان، ایران و کشورهای عربی را میتوانیم با روش سوآپ با هم مبادله کنیم، همچنین صادرات دام‌زنده و گوشت نیز با این روش می‌تواند انجام شود. فاطمی‌امین تقویت کریدور شمال-جنوب را یکی از اولویت‌های کشورمان دانست و تصریح کرد: چهار مسیر اصلی در این کریدور تعریف شده است که یکی از این مسیرها از ارمنستان عبور میکند و تقویت ترانزیت میان دو کشور در همین راستا باید انجام شود.
وزیر اقتصاد ارمنستان هم در این جلسه گفت: در حال‌حاضر کامیون‌های دو طرف در مسیر ترانزیت کالا مشکلاتی دارند که ما آمادگی داریم این مشکلات را برطرف کنیم. ما تمایل داریم کامیون‌های ارمنی بلامانع از خاک ایران عبور و همینطور به کشورهای عربی برسند؛ در همین زمینه آمادگی داریم میزان عوارض پرداختی کامیون‌هایی ایرانی به خاک ارمنستان را از 250 دلار به 60 دلار برسانیم.
واهان کروبیان افزود: ما میتوانیم برای توسعه روابط تجاری صادرات 10 قلم کالا را به ایران انجام دهیم و از آن طرف ایران نیز می‌تواند به‌صورت نامحدود صادرات به ارمنستان داشته باشد تا ما آن کالاها را به کشورهای اوراسیا و به کل دنیا بفروشیم.
استفاده از ظرفیت ترانزیتی
علیرضا پیمان‌پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت نیز در جریان این سفر عنوان کرد: در جلسه با وزیر اقتصاد ارمنستان درخصوص احداث شهرک صنعتی مشترک، در حوزه تولید لوازمخانگی، تولید دارو و تجهیزات پزشکی، ساخت جاده و سد و ارائه خدمات فنی- مهندسی به ارمنستان توافقهای اولیه حاصل شد. وی با بیان اینکه کشورهای حاشیه خلیج‌فارس تمایل دارند از فضای ترانزیتی ایران برای انتقال کالا به کشورهای اوراسیا استفاده کنند، تصریح کرد: برای کریدور شمال به جنوب از سال1374 برنامه‌ریزی‌‌‌‌‌‌‌هایی انجام شده بود، اما عملا استفاده چندانی از آن نشد و ما تلاش داریم از فرصت‌های ترانزیتی کشور بیش از پیش استفاده کنیم.
