طب فیزیکی شامل چه تکنیک هایی است؟

­­متخصصان تغذیه انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی ایران، زیر نظر دکتر فروغ اعظم طالبان و دکتر تیرنگ‌رضا نیستانی

تکنیک‌های گوناگون، جریان انرژی را در سراسر بدن افزایش داده و از این طریق، مکانیسم‌های فیزیولوژیکی طبیعی درمان را تحریک می‌کنند.

الف) ماساژ درمانی

با این روش بافت‌های نرم، پوست، عروق خونی، اعصاب، سیستم لنفاوی و عضلات نیز مانند بسیاری از اندام‌های درونی تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

با تحریک پایانه‌های عصبی لایه داخلی پوست، تکانه‌های عصبی به طناب نخاعی و مغز فرستاده می‌شود. لمس تکانه‌های عصبی می‌تواند از رسیدن تکانه‌های عصبی درد به مغز جلوگیری کند. اندرفین‌ها نیز آزاد می‌شوند.

این مواد از بین برنده‌های درد در بدن هستند که می‌توانند درد را به حداقل برسانند یا آرام کنند. چهار حرکت پایه‌ای برای بافت نرم وجود دارد: Effleurage (نوعی حرکت کششی در ماساژ) عضلات سطح خارجی را شل می‌کند؛ Petrisage فشار را از عضلات سطحی و بافت‌های عضلانی عمقی بر می‌دارد و جریان خون را در این ناحیه زیاد می‌کند؛

سوم، مالش است که چسبندگی بین بافت‌ها را از بین می‌برد و فشار را از روی عضلات گرفته بر می‌دارد؛ tapotement  اثر تحریک کنندگی بر روی پوست و بافت‌های نرم دارد و گردش خون را افزایش می‌دهد.

در یکی از فنون کاراته (حرکتی سریع و موزون) تکنیکی مشابه این نوع درمان وجود دارد. ماساژ در بسیاری از بیماری‌ها مانند درد، ناراحتی تنفسی، مشکلات گردش خون و هضمی، بیماری‌های روانی و بیماری‌های مرتبط با استرس مفید است.

این درمان به دفع سموم از بدن (برای مثال با تحریک غدد لنفاوی) کمک می‌کند و مانند مسکن بر دستگاه عصبی اثر می‌گذارد و بیشتر برای درمان بیماری‌های عضلانی- اسکلتی (عضلات و اسکلت) استفاده می‌شود.

فیبرهای عصبی عضلات با تنش (کشش) و استرس متراکم می‌شوند که منجر به خستگی عضلانی و درد می‌گردد و اگر ادامه یابد، این انقباض می‌تواند از دفع ضایعات متابولیکی عضلات و بافت‌های احاطه کننده ممانعت کند.

تنش (کشش) می‌تواند باعث سردرد و درد گردن، شانه‌ها و قسمت انتهای پشت شود. مطالعه‌ای که در دانشگاه میامی (دانشکده پزشکی) انجام شد، نشان داد که افزایش وزن نوزادان نارسی که ماساژ درمانی می‌شدند سریع‌تر از گروه شاهد بود.

در مطالعه‌ای دیگر ثابت شد که افراد مبتلا به بیماری‌های ناشی از غذا خوردن، پس از ماساژ درمانی، احساس بهتری از خود و بدنشان دارند.

ب) ماساژ بافت‌های عمقی

تمرکز اصلی ماساژ بافت عمقی درمان و اتساع فاسیا (غشای نازک و ارتجاعی که عضلات را در بر گرفته و عضلات و فیبرهای عضلانی را به یکدیگر متصل می‌کند و زنجیرها (بندها) یی برای تشکیل تاندون‌ها و رباط‌ها ایجاد می‌کند) است. Hellerwork ,Rolfing، Aston – patterning بهترین روش‌های شناخته شده این درمان هستند.

دکتر آیدا رالف (Ida Rolf) بدن را با توده‌ای از آجر مقایسه می‌کند که هر کدام به صورت چهارگوش و محکم روی دیگری قرار گرفته است.

اگر تنها یکی از آجرها از امتداد هم خارج شود کل ساختار ناپایدار و تحت فشار خواهد بود.

وقتی که سلول‌های بدن به طورصحیح قرار گرفته باشند، عضلات برای حفظ هر موقعیتی کشش کمی می‌یابند، اما در وضعیت نادرست، به عضلات به ویژه عضلات پشت، گردن و پاها (که عضلات‌شان بیش از حد کشیده شده است) استرس وارد می‌شود.

با قرار گرفتن در این وضعیت برای ماه‌ها یا سال‌ها، بافت‌های فاسیا باید هر چیزی را در وضعیت خارج از تعادل نگه دارند، که موجب می‌شود این بافت‌ها کوتاه و غیر ارتجاعی شده و در نهایت انعطاف پذیری خود را از دست بدهند و عضلات زیرین سفت و سخت شوند.

به دلیل تطابق سیستم عصبی- عضلانی، بدن میداند که در وضعیت نامتعادل قرار دارد. عامل استرس سبب تخلیه انرژی می‌شود و توانایی‌های ذاتی بدن را مختل می‌کند.

اعتقاد بر این است که آسیب‌های جسمانی و ذهنی می‌توانند قابلیت تحرک فاسیا را تحت تأثیر قرار دهند و مانع حرکت کامل عضلات شوند.

ماساژ بافت‌های عمقی، بافت‌های فاسیایی را شل می‌کند، بنابراین عضلات زیرین می‌توانند حرکت آزادانه‌تری داشته باشند.

عضلات کشیده و شل شده و مجدداً برای ایستادن مناسب می‌شوند.

مطالعه‌ای در دانشگاه مریلند نشان داد که rolfing، استرس را کاهش می‌دهد و عملکرد عصبی- عضلانی شرکت کنندگان را بهبود می‌بخشد.

ج) حرکت درمانی 

تکنیک الکساندر (Alexander)، روش فلدن کرایس (Feldenkrais) و رویکردتراگر (Trager)، موجب حرکت عضلات شده و انعطاف پذیری، تعادل و هماهنگی آنها بهبود می‌یابد و کشش عضلانی برطرف می‌شود.

سطح انرژی افزایش و تنفس آسان‌تر و عمیق‌تر می‌شود.

کودکان با سبکی بیشتری حرکت می‌کنند، ولی در بزرگسالان وضعیت و حرکت‌های نادرست، عاقبت جزء عادات طبیعی آنها می‌شود.

در ضمن، بدن آنها ناموزون است و عضلات سخت و بیش از حد کشیده شده‌اند. این عادات نا آگاهانه میتوانند با تمرین الگوهای جدید حرکت (که در نهایت غیر ارادی و خودکار می‌شوند) تغییر کنند و پیام‌های جدیدی به مغز ارسال شود.

حرکت درمانی به خصوص برای پیشگیری از بیماری مؤثر است و تکنیک‌های آن استرس، دردهای مزمن، بیماری‌های عصبی- عضلانی (عصب و عضله)، عصبی- اسکلتی، مشکلات تنفسی و گوارشی را بهبود می‌بخشد.

د) تعادل انرژی

نصف النهارها راه‌های نامریی در سراسر بدن هستند که انرژی یا نیروهای حیاتی را در بدن انسان به جریان می‌اندازند. این راه‌ها به‌اندام‌های ویژهای متصل هستند که اگر انرژی آنها مسدود شود، بیمار می‌شوند.

طب فشاری، چی گونگ (Qigong)، شیاتسو (shiatsu)، تای چی (tai chi) و قطبیت درمانی (polarity therapy) تکنیک‌های گوناگونی هستند که جریان انرژی بدن را به حالت اولیه بر می‌گردانند.

درمان طب فشاری در همان نقاط طب سوزنی انجام می‌شود، اما به جای سوزن از دست‌ها و انگشتان استفاده می‌گردد.

شیاتسو یک درمان ژاپنی و شکلی از طب فشاری است. چی گونگ که توسط میلیون‌ها چینی تمرین می‌شود، ترکیبی از ورزش آرام و تکنیک‌های تنفسی است که گردش انرژی را به حالت اولیه بر می‌گرداند.

در ورای این روش این نظریه وجود دارد که انرژی یا نیروی حیاتی که در درون همه مواد وجود دارد دو جنبه دارد (yang , yin). وقتی جریان انرژی بین این دو حرکت متضاد از تعادل خارج شود بیماری (جسمانی یا احساسی) به وجود می‌آید.

چی گونگ آسان است و به آهستگی انجام می‌شود، پس می‌توان آن را در هر سنی (از جمله سالمندی) تمرین کرد و به سالمندان کمک می‌کند نیرو و چالاکی خود را حفظ کنند.

کاربرد این روش در بیماری‌های روده‌ای- معده‌ای، زخم‌ها، آرتریت، فشار خون بالا و بیماری قلبی مفید است.

برنامه ورزشی تای چی نیروی حیاتی و اصول yin-yang را تلفیق می‌کند و تمام گروه‌های سنی و حتی معلولان نیز می‌توانند آن را انجام دهند.

بر اساس پژوهش‌های انجام شده در آتلانتا (جورجیا)، در گروهی از افراد سالمند که تای چی تمرین می‌کردند، عملکرد سیستم‌های عصبی، قلبی- عروقی و عضلانی- اسکلتی بهبود یافت و مانع پیشرفت پوکی استخوان شد.

از قطبیت درمانی در فلسفه انرژی شرقی و غربی استفاده می‌شود. طرف راست بدن و سر قطب مثبت الکتریکی دارند، طرف چپ بدن و پاها قطب منفی داشته و نخاع خنثی است.

پزشک با تماس اندکی بر روی نقاط ویژهای از بدن، جریان آزاد انرژی را تحریک کرده و فرایند شفا (درمان) را تسهیل می‌کند.

ه) بازتاب درمانی (رفلکسولوژی)

در قسمت‌هایی از پاها نقاط بازتاب وجود دارد که با اجزای بدن در ارتباط است. با تحریک این نقاط، اجزای بدن نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

وقتی که به پایانه‌های عصبی پاها فشار وارد می‌شود، طناب نخاعی و بخش حسی کورتکس مغز با ارسال پیام (توسط سیستم عصبی) به دیگر قسمت‌های بدن پاسخ می‌دهد.

اسید لاکتیک و کریستال‌های کلسیم در نقاط بازتاب پاها انباشته شده و ماساژ، آنها را از این نقاط جدا می‌کند و اجازه می‌دهد که انرژی عصبی آزادانه‌تر جریان یابد.

این درمان باعث آرامش می‌شود و به عنوان درمان فرعی در بیماری‌هایی مانند مشکلات پیش از قاعدگی، اضطراب، فشار خون بالا، استرس، سردرد و التهابات پوستی مفید است.

اعتقاد بر این است که بازتاب درمانی، مکانیسم درمانی بدن را تحریک می‌کند.