فرادید؛ آیا ما واقعا اراده آزاد داریم؟ چرا باید اخلاقی باشیم؟ بین ذهن و مغز چه ربط و نسبتی وجود دارد؟ آیا زندگی پس از مرگ وجود دارد؟ چه احساسی باید نسبت به مرگ داشته باشیم؟ در جهانی که میلیاردها سال نوری امتداد یافته است، آیا میتوانیم کاری انجام دهیم که واقعا اهمیت داشته باشد؟ آیا اصلا اهمیتی دارد که زندگی ما در مقیاس کیهانی بی اهمیت است؟ علل نابرابری در جوامع کدامند؟ آیا میتوان این نابرابری را از بین برد؟
به گزارش فرادید؛ نیگل با دقت و وضوح و ژرف اندیشی و شوخ طبعی خاص خود به این پرسشها میپردازد. تمام هدف نیگل این است که خواننده را تشویق کند تا با این مسائل پنجه در پنجه افکند.
«اینها همه یعنی چه؟» نوشته تامس نیگل، درآمدی بسیار کوتاه بر فلسفه است برای کسانی که درباره فلسفه هیچ چیز نمیدانند، اما هر روز با سوالات فلسفی روبهرو هستند. نیگل در این کتاب درباره پرسشهایی فلسفی که در زمینههای گوناگونی مثل مرگ، زندگی، عدالت، ذهن و مفاهیم دیگری مانند اینها به ذهن انسان میرسد سخن گفته است.
اینها همه یعنی چه؟
آیا پرسشهای دشوار فلسفه باید برای همهٔ انسانها اهمیت داشته باشد؟ تامس نیگل در کتاب کمحجم اینها همه یعنی چه؟ این پرسشهای دشوار را وارد زندگی ما میکند و توضیح میدهد که چرا این مسائل در طی قرنها متفکران زیادی را به خود جلب کرده است.
نیگل در این کتاب 9 مسئله فلسفی را بررسی کرده است:
معرفت به جهانی ورای اذهانمان، معرفت به اذهانی غیر از اذهان خودمان، ربط و نسبت بین ذهن و مغز، چگونه زبان ممکن میشود، آیا ما دارای ارادهٔ آزاد هستیم، مبنای اخلاق، کدام نابرابریها ناعادلانهاند، ماهیت مرگ، معنای زندگی
نیگل در این کتاب از نقطه «حیرت» به مسائل اصلی فلسفه میپردازد. عنوانِ کتاب، اینها همه یعنی چه؟، هم حکایت از حیرت او دارد؛ حیرت از جهانی که خود را در آن مییابد. حیرت در اینجا نقطهٔ مقابل پیشپاافتادگی و روزمره بودن است. او خاستگاه فلسفه را حیرت از جهان و حیرت از وجود خودش و ربط و نسبتش با جهان میداند.
نیگل در این کتاب در دام «تاریخ» یا «اصطلاحات فنی» نیفتاده است. او صراحتاً میگوید که مسائل فلسفی مستقیماً از ربط و نسبتِ آدمی با جهان پدید میآیند نه از مکتوبات و آثار متفکران بزرگ؛ یعنی این مسائلِ فلسفی در ذهنِ انسانهای فکور و ژرفاندیشی مطرح میشوند که ممکن است هیچ از تاریخ فلسفه خبر نداشته باشند.
او همچنین تمام سعی خود را به کار گرفته است که از اصطلاحات فنی و تخصصی فیلسوفان اجتناب کند. هم تاریخ و هم اصطلاحات فنی، فلسفه را از ایفای نقش در زندگی روزمره باز میدارند و آن را از رسالت اصلی خود دور میکنند.
نیگل در این کتاب نوعی رندی و شوخطبعی در بیان مسائل فلسفی دارد. ازاینرو، ماحصل کارش اثر بسیار جذابی شده که خواننده از آن ملول و دلزده نمیشود.
این کتاب برای کسانی که به حیات فکری خود اهمیت میدهند و دغدغهٔ سردرآوردن از کار و بار عالم دارند کتابِ نیگل بسیار جذاب خواهد بود.
بخشهایی از کتاب
اگر دربارهٔ این مسئله تأمل کنید، درون ذهن خودتان تنها چیزی است که میتوانید به آن مطمئن باشید.
هر باوری که داشته باشید -اعم از اینکه این باور دربارهٔ خورشید، ماه، و ستارگان، خانه و محلهای که در آن زندگی میکنید، تاریخ، علم، و دیگر انسانها، و حتی وجود جسم خودتان باشد- بر مبنای تجارب و افکار، احساسات و دریافتهای حسی شما استوار شده است. اینها تمام آن چیزی هستند که باید مستقیماً به آن تکیه کنید، خواه کتابی را در دستتان ببینید، خواه کفِ اتاق را زیر پایتان احساس کنید، خواه به یاد بیاورید که جرج واشینگتن اولین رئیس جمهور آمریکا بود و آب چیزی نیست جز H 2 O. هر چیز دیگری در مقایسه با تجارب و افکار درونیتان بسیار دورتر از شماست، و تنها از طریق همین تجارب و افکار شما به ذهن و ضمیرتان راه مییابد.
معمولاً دربارهٔ وجود کف اتاق در زیر پایتان یا دربارهٔ وجود درختی بیرون پنجره یا دربارهٔ وجود دندانهای خودتان هیچ شک و تردیدی به خود راه نمیدهید. درواقع بیشتر اوقات دربارهٔ حالات ذهنیای که شما را از این چیزها آگاه میکنند تأمل نمیکنید: شما مستقیماً از این چیزها آگاه میشوید. اما از کجا میدانید که این چیزها واقعاً وجود دارند؟
اگر همهٔ این چیزها درواقع تنها در ذهن شما وجود داشته باشند -اگر هر چیزی که جهان واقعیِ بیرونی میدانید فقط رؤیا یا توهمی عظیم میبود که هرگز از آن بیرون نمیآمدید- آیا چیزها بهنظرتان متفاوت جلوه نمیکردند؟
درباره نویسنده
تامس نِیگل (Thomas Nagel) زاده 1937 فیلسوف آمریکایی که در حال حاضر استاد فلسفه و حقوق در دانشگاه نیویورک است. او در زمینه فلسفه ذهن، فلسفه سیاسی، فلسفه اخلاق و معرفتشناسی پژوهش میکند. شهرت او بیشتر به خاطر نقد تبیینهای تقلیل گرایانه از ذهن به ویژه در مقاله «خفاش بودن چه کیفیتی دارد» و دستاوردهایش در زمینه اخلاق وظیفه گرا است. او در فلسفه اخلاق از امکان دیگرگزینی دفاع میکند.