دکتر مریم ملکی - متخصص پوست و مو
تحریریه زندگی آنلاین : اگر شما تصمیم گرفته‌اید با منوبنزن پوست خود را روشن کنید، صبر کنید!
اگر شما دچار لکه‌های تیره پس از جوش هستید، لک یا ملاسما یا اسکار دارید ولى ویتلیگو (برص) ندارید.
اگر پوست شما نرمال است ولى به‌مرور در اثر تماس با آفتاب دچار تیرگى شده
اگر شما دچار ویتلیگو (لک‌وپیس یا برص) نیستید و تاکنون استفاده از منوبنزن را شروع کرده‌اید، بلافاصله دست نگه‌دارید!
از میان تمام داروهایی که سفیدکننده پوست هستند، منوبنزن بدترین و فاجعه‌آمیزترین دارویی است که شخص با پوست نرمال و بدون ویتلیگو می‌تواند استفاده کند. بهتر است اول مقایسه ایى داشته باشیم بین پوست نرمال و پوست بیماران ویتلیگو. در بیمارانى که دچار ویتیلگو هستند، سیستم ایمنى بدنشان به سلول‌های ملانوسیت (که همان سلول‌های رنگدانه ساز هستند) حمله می‌کند.
بیشتربخوانید:
ویتلیگو چیست؟
ویتلیگو یک بیمارى نسبتاً شایع است که حدود یک درصد کل جامعه را گرفتار می‌کند. بدن به سلول‌های ملانوسیت (سلول‌هایی که رنگ پوست را تشکیل می‌دهند) حمله می‌کند و درروی پوست لکه‌های سفید ایجاد می‌شود.
هیچ‌کس کاملاً نمی‌داند علت ویتلیگو چیست. تاکنون فقط تئوری‌ها مطرح هستند. علل زیر در ایجاد ویتلیگو دخالت دارند:
علل ژنتیکى
علل محیطى
خود ایمنی
بیمارى می‌تواند آهسته یا به‌سرعت پیشرفت کند و تمام بدن را بگیرید (ویتلیگو یونیورسالیس)، اما اغلب ویتلیگو به شکل لکه‌های سفید قرینه و پراکنده روى بدن ظاهر می‌شود. در بعضى موارد فقط قسمتی از بدن دچار این بیمارى می‌گردد (ویتلیگو سگمنتال). این بیمارى زن و مرد، با هر نوع رنگ پوست یا هر نوع نژاد پوستى را می‌تواند درگیر می‌کند. در هر سنى رخ می‌دهد ولى اغلب قبل از بیست‌سالگی خود را نشان می‌دهد. واگیر ندارد به این معنى که از شخصى به دیگرى منتقل نمی‌شود.
منوبنزن چیست؟
منوبنزن داروى سفیدکننده (بی‌رنگ‌کننده) براى درمان بیماران ویتلیگو است که لکه‌های سفیدشان آن‌قدر وسیع و بزرگ هستند که با دارو به رنگ اولیه برنمی‌گردد و به‌ناچار مجبور می‌شوند که به‌جای درمان، کل پوست خود را یکدست سفید کنند. این فرآورده برای دپیگمانتاسیون (رنگ‌زدایی) نهایی در ویتیلگو گسترده به کار می‌رود.
بیشتربخوانید:
مکانیسم اثر منوبنزن
دانشمندان هنوز به‌درستی چگونگى کار منوبنزن را نمی‌دانند.
منوبنزن سنتز ملانین را متوقف می‌کند و ممکن است باعث تخریب دائمی ملانوسیت ها (سلول‌های رنگدانه ساز) شود.
اثرات این دارو غیرقابل‌پیش‌بینی است و ممکن است نتواند پوست را به‌طور یکنواخت سفید کند.
منوبنزن آخرین راهکار براى درمان بیمار ویتلیگویی است که بیش از 50٪ از سطح پوستشان سفید شده و امیدی به بازگشت رنگ اولیه خود ندارند یا در افرادی که دست، صورت و پشت پاها که ازنظر زیبایی مهم هستند، درگیر لک‌وپیس شده باشد. درحالی‌که ملانین موجود در پوست با پوسته ریزی عادی استراتوم کورنئوم، به‌تدریج دفع می‌شود. پوست هایپرپیگمانته سریع‌تر از پوست عادی می‌ریزد و مواجهه با نور خورشید اثربخشی دارو را کاهش می‌دهد.
قبل از شروع درمان بیمار باید درک کند:
این دارو دپیگمانته کننده قوی بوده و نباید به‌عنوان سفیدکننده آرایشی به کار رود.
این فرآورده برای مصرف خارجی است، از تماس آن با چشم جلوگیری شود.
بعد از مصرف این دارو، پوست برای تمام مدت عمر حساس خواهد شد و نیاز مادام‌العمر به محافظت دقیق از آفتاب و مصرف ضد آفتاب برای حفظ مزایا و کاهش خطر آسیب ناشی از آفتاب ازجمله سرطان پوست، خواهد داشت.
دپیگمانتاسیون بعد از 4-1 ماه درمان با منوبنزن کامل خواهد شد. اگر نتایج درمان رضایت‌بخش نبود، مصرف دارو باید قطع شود. در صورت مطلوب بودن دپیگمانتاسیون، مصرف باید به‌منظور حفظ دپیگمانتاسیون به‌صورت دو بار در هفته تداوم یابد.
هزینه بالقوه بالای درمان
عوارض جانبی شایع و غیرمعمول و مسائل ایمنی
رنگ‌زدایی ممکن است یکنواخت نباشد و حالت تکه‌ای و ناقص داشته باشد.
مسائل روانی، اجتماعی و فرهنگی که ممکن است در اثر تغییر رنگ پوست به وجود بیایند.
موارد استفاده از منوبنزن
منوبنزن برای درمان غیریکنواخت بودن رنگ پوست به دلیل از بین رفتن رنگ پوست در بیماری ویتیلیگو استفاده می‌شود. این کار با از بین بردن دائمی رنگ پوست طبیعی در اطراف لک‌های ویتلیگو رخ می‌دهد. این دارو کمک می‌کند تا ظاهر پوست یکنواخت شود. از این دارو برای درمان سایر مشکلات تغییر رنگ پوست، لکه‌های خورشید، لکه‌های پیری، کک‌ومک و تغییر رنگ پوست ناشی از داروهای هورمونی و در بارداری استفاده نکنید. ازآنجاکه باعث تغییر رنگ دائمی پوست می‌شود، ممکن است درمان مناسبی برای سایر بیماری‌های رنگدانه ای پوستی نباشد.
بیشتر بخوانید:
نحوه استفاده از منوبنزن
این دارو فقط برای استفاده روی پوست است. یک‌لایه نازک از دارو را روی پوست بارنگ طبیعی قرار دهید، معمولاً 2-3 بار در روز یا طبق دستور پزشک.
عوارض منوبنزن
سوزش خفیف، تحریک، قرمزی، التهاب، ترک‌خوردگی یا پوسته ریزی از پوست درمان شده ممکن است رخ دهد.
منع مصرف منوبنزن
در صورت حساسیت مفرط به یکی از اجزا فرآورده یا به‌عنوان جایگزین هیدروکینون، نباید مصرف شود.
هشدارها
این دارو را به دوستانتان به اشتراک نگذارید.
در افراد غیر مبتلابه پیسی استفاده نشود.
مطالعات اخیر نشان داده که منوبنزن بااینکه ملانوسیت های اپیدرم را از بین می‌برد اما قادر نیست ملانوسیت های داخل پیاز موها را نابود کند، بنابراین غیرمعمول نیست که پس از چند سال از نتایج خوب و قابل‌قبول یکنواخت کردن و بی‌رنگ کردن پوست با کرم منوبنزن، لکه‌هایی از رنگ پوست اولیه بیمار دوباره ظاهر شود. تماس با نور آفتاب احتمالاً سرعت برگشت رنگ و تیرگى را افزایش می‌دهد.
در بیماران ویتلیگو، منوبنزن می‌تواند در عرض یکتا دو سال پوست را کاملاً سفید و بدون رنگدانه کند. اما منوبنزن نتایج غیرقابل پیشگویی دارد و حتى بیماران ویتلیگویی که زیر دید پزشک با منوبنزن درمان می‌شوند، ممکن است در مورد یکنواخت نگه‌داشتن رنگ پوست خود دچار مشکلاتى شوند. حتى سال‌ها بعد ممکن است، لکه‌هایی از پیگمانتاسیون (تیره) ظاهر شود که ناشی از فعالیت ملانوسیت های درون پیاز موها است که با منوبنزن از بین نرفته‌اند.
مایکل جکسون، مشهورترین فرد داراى ویتلیگو بود. او حتى با تحت درمان قرار گرفتن شدید درمان با منوبنزن و در دسترس داشتن بهترین پزشکان و امکانات بازهم مجبور بود همیشه میک آپ (آرایش با کرم‌های پوشاننده) داشته باشد و دستکش بپوشد. مهم است بدانید که حتى براى بیماران ویتلیگویی که زیر دید پزشک با منوبنزن درمان می‌شوند، نیز مصرف مدام میک آپ و روش‌های دیگر پوشاندن ظاهرى پوست جزئی از زندگى آنان می‌شود، چون لکه‌های تیره ممکن است همچنان مقاوم به داروى سفیدکننده باقى بمانند.
استفاده از منوبنزن می‌تواند عواقب جدى در پیش داشته باشد. از طرفى منوبنزن می‌تواند براى نزدیکان نیز ایجاد عارضه کند. فرآیند بی‌رنگ کردن یا سفید کردن کامل پوست با منوبنزن بین یکتا دو سال زمان نیاز دارد. برخلاف سایر درمان‌های پوستى، منوبنزن می‌تواند سایر افراد خانواده و دوستان نزدیک را در معرض خطر قرار دهد، به‌طوری‌که تماس پوست آغشته به این دارو با فرد سالم، در پوست طرف مقابل لکه‌های سفید ایجاد خواهد کرد. بنابراین بیماران ویتلیگو که زیر درمان منوبنزن هستند، باید بسیار مراقب باشند که در حین درمان پوست بدنشان با فرد دیگرى تماس نداشته باشد. بهتر است که منوبنزن درزمانی که فرزندان خانواده در مدرسه یا خارج از خانه هستند، استفاده شود تا ریسک تماس به حداقل برسد.
آیا منوبنزن مانند هیدروکینون است؟
خیر. بیشتر افرادى که می‌خواهند پوست خود را سفید کنند به اشتباه فکر می‌کنند که منوبنزن فرم قوی‌تر هیدروکینون است. این کاملاً اشتباه است. منوبنزن نباید با هیدروکینون یا هر روشن‌کننده دیگرى مقایسه شود. این درست است که منوبنزن و هیدروکینون هر دو از گروه فنول ها هستند و ساختار شیمیایى مشابهى دارند اما اثرات آن‌ها روى پوست به‌اندازه اختلاف شب و روز متفاوت است.
منوبنزن با پوست نرمال چه می‌کند؟
در ابتدا لکه‌های سفید، نقطه‌های سفید و خطوط سفید در کل بدن، صرف‌نظر از این‌که دارو به کجاى بدن مالیده شده ایجاد می‌کند. برخلاف کرم‌های روشن‌کننده که فقط در محلى که دارو مالیده شده اثر می‌کند، منوبنزن به هرجایی از بدن که مالیده شود در مناطق دیگر نیز لکه‌های سفید ایجاد می‌کند. براى مثال اگر منوبنزن را به‌صورت بمالید می‌توانید انتظار داشته باشید که در بازوها، ساعد، پاها و کمر نیز خطوط سفید دائمى ایجاد کند. پس از گذشت یک سال پوست سفید با ته رنگ قرمز یا صورتى براى فرد باقى می‌ماند و با فعالیت ورزشى به دلیل نبود رنگدانه در پوست، قرمزى زیاد پوست نمایان می‌شود.
در عرض یکتا دو سال پوست ممکن است رنگدانه سازى را دوباره شروع کند. گرچه این برگشت رنگدانه سازى در پوست فرد ویتلیگو هم ممکن است رخ دهد، در افراد با پوست نرمان زودتر و با شدت بیشترى اتفاق می‌افتد. علت هم این است که سیستم ایمنى افراد ویتلیگو مرتب به سلول‌های رنگدانه ساز (ملانوسیت) حمله می‌کند و این مورد در افراد نرمال رخ نمی‌دهد و بنابراین سلول‌های رنگدانه ساز که در پیاز موها باقی‌مانده‌اند، دوباره فعال می‌شوند و ایجاد رنگدانه می‌کنند. لکه‌های پوستى تیره بدشکل درروی پوست کاملاً سفید ایجاد می‌شوند و ظاهرى ناخوشایند به فرد می‌دهند. متأسفانه بیشتر این لکه‌ها روى صورت ایجاد می‌شوند و ازنظر روحى بسیار آسیب میزند.
برخلاف مراحل اولیه درمان با منوبنزن، لکه‌های برگشته پس از سفید کردن با منوبنزن دیگر به این دارو پاسخ نمی‌دهند و عملاً اثرى روى لکه‌های تیره ندارد. علت این است که ملانوسیت های جدید به منوبنزن حتى با غلظت‌های ٤٠٪ هم مقاوم هستند. به‌عبارتی‌دیگر در این مرحله منوبنزن هیچ اثرى روى پوست ندارد. اگر پوستى پس از درمان با منوبنزن هرگز دچار لک تیره نشد بدانید زندگى کاملاً به‌دوراز آفتاب داشته است. چون رنگدانه ها سبب محافظت در برابر آفتاب می‌شوند، پس بدانید پوستى که هیچ رنگدانه اى ندارد، محافظت طبیعى آن در برابر آفتاب صفر است. افراد ویتلیگو که کاملاً سفید کرده‌اند باید کلاه، لباس آستین‌بلند و شلوار بلند استفاده کنند تا در برابر آفتاب آسیب نبینند. استفاده از ضد آفتاب مناسب حتى در روزهاى ابرى نیز ضروری است.
عواقب استفاده از منوبنزن در پوست نرمال
اغلب افراد نرمالى که از منوبنزن با غلظت بالا (مثلاً ٢٠٪) و مدت طولانى، براى سفید کردن پوست خود استفاده کرده‌اند، باید توسط پزشک به‌عنوان یک بیمار ویتلیگو درمان شوند، چون تاکنون هیچ راهى براى برگشت آسیب‌های دائمى ناشی از منوبنزن وجود ندارد.
نام‌های دیگر منوبنزن
بنکویین
بنزایل هیدروکینون
منوبنزایل اتر هیدروکینون
منوبنزون
کارمیفالای
لوکودینین
