به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، طی روزهای گذشته و در خلال جنگ روسیه و اوکراین که بخش زیادی از جهان غرب را درگیر خود کرده است، یگان استراتژیک موشکی روسیه سامانه موشک قاره پیمای "سارمات" که در این کشور با کد RS-28 شناخته می شود را مورد تست عملیاتی قرار داد. در این آزمایش، موشک مورد نظر از شمال غربی روسیه پرتاب و به اهدافی در شرق دور روسیه اصابت کرد. با توجه به اینکه این موشک قرار است در آینده به عنوان یکی از اصلی ترین سلاح های بالستیک برد بلند در جهان فعالیت کند و در عین حال جایگزین یک موشک معروف و ترسناک از دوره شوروی سابق شود، لازم است توضیحات دقیق تری در خصوص این سامانه و تاثیرات آن، برای علاقمندان بیان شود. قبل از پرداخت به سارمات، باید قدری در تاریخ به عقب برویم.
بیشتر بخوانید:
در دوره شوروی سابق، توجه و اهمیت زیادی برای موشک های بالستیک قاره پیما برای ماموریت حمل تسلیحات اتمی لحاظ شده بود. یکی از مهم ترین تسلیحات توسعه یافته در آن دوره که حقیقتا باعث نگران آمریکا و ناتو بود، موشکی موسوم به R36 است که این موشک در مدل اولیه توسط پیمان ناتو با کد SS-9 در مدل R 36M با کد SS-18 ملقب به "شیطان" شناخته می شد. این موشک ها بیش از 30 متر طول و در حدود 3 متر قطر داشته و در زمان پرتاب وزن کلی موشک به حدود 210 تن می رسیده است.
موشک قاره پیمای SS-18 ساخت شوروی سابق
نگاهی به مشخصات محموله رزمی این موشک خصوصا در مدل M نشان می دهد که چرا این موشک همچنین لقبی را از ناتو دریافت کرد. این موشک توانایی حمل 10 سرجنگی اتمی مستقل هر کدام به قدرت 550 تا 750 کیلوتن را داشته و یا در سناریوی حمل یک سرجنگی امکان حمل محموله ای با قدرت تخریبی 20 مگاتن را داشت. این توانایی در کنار بردی در حدود 16 هزار کیلومتر را داشت. این توانایی حمل قابل توجه این موشک را بدل به سنگین ترین موشک بالستیک قاره پیما در جهان کرد. مدل های دیگری هم بر اساس این خانواده توسعه پیدا کردند که در آنها بحث هایی مثل افزایش دقت مورد توجه قرار گرفته و بر اساس میزان سر جنگی قابل حمل بردی در حدود 11 هزار کیلومتر نیز دارند. سیستم پیشران این موشک ها موتورهای سوخت مایع دو مرحله ای RD 250 بوده و نحوه پرتاب آنها نیز از سیلوهای زیر زمینی بوده است.
روسها عمده موشک های سری R36 خود را از خدمت خارج کرده و برخی از آنها نیز در نقش حامل های فضایی با قابلیت حمل محموله هایی به وزن بیش از 4 تن تغییر کاربری داده شدند. اما جایگزین اصلی این موشک بزرگ در خدمت روسها، "سارمات" است که در حال ورود به خدمت در روسیه است.
سارمات؛ یک سلاح ویژه برای حمل هایپرسونیک های اتمی
درباره موشک بالستیک قاره پیمای جدید روسها شاید اولین مسئله قابل توجه، حداقل برای مخاطبان ایرانی لقب این موشک یعنی عبارت سارمات باشد. این عبارت برگرفته از اقوام سَرمَت است که در سده های 4 و 5 قبل از میلاد مسیح در مناطق جنوبی روسیه و اوکراین امروزی و در اروپا زندگی می کردند و تبار ایرانی داشتند. این اقوام دارای نزدیکی زیادی به اقوام ماد، پارس و پارتی ها داشته و زبان آنها نیز دارای شباهت های زیادی به زبان اوستایی بوده است.
اولین آزمایش عملیاتی موشک سارمات از پایگاه پلستسک
اما به سراغ مشخصات کلی این موشک برویم. سارمات یک موشک بالستیک قاره پیما با وزنی در حدود 208 تن، طول 35 متر و قطر 3 متر است. این موشک بالستیک سنگین وزن، برای رسیدن به برد نهایی خود یعنی 18 هزار کیلومتر از سیستم سوخت مایع بهره برده و موتورهای مرحله اول آن از مدل RD 274 برگفته شده است. امور طراحی این موشک قاره پیما توسط دفتر دفتر طراحی موشکی Makeyev در روسیه انجام شده است. نکته جالب این که سازمان ناتو به این موشک لقب "شیطان 2 " داده است. این موشک با این مشخصات بعد از عملیاتی شدن، سنگین ترین موشک بالستیک قاره پیمای عملیاتی جهان خواهد بود.
موشک سارمات در جریان آزمایش های اولیه مربوط به پرتاب گر زیر زمینی
این موشک ها از سیستم هدایت ترکیبی شامل سیستم اینرسیایی و سامانه مکان یابی ماهواره ای گلوناس بهره می برند. در حوزه محموله رزمی باید گفت که این موشک توانایی حمل 10 سر جنگی جدا شونده سنگین و یا 15 سر جنگی سبک در وزن های مختلف از نوع اتمی را دارد. در عین حال گفته شده است که موشک سارمات توانایی حمل تعداد نامشخصی از حامل های هایپرسونیک سری آوانگارد را دارد. موشک های این سری به مانند خانواده R36 از سیلوهای زیر زمینی پرتاب می شوند.
نمایی از لحظات اولیه فعال شدن موتور موشک سارمات در آزمایش اخیر
موشک سارمات از سال 2009 میلادی در حال توسعه است و برای اولین بار در سال 2018 میلادی رییس جمهور روسیه، از این سلاح در کنار 5 سلاح دیگر به عنوان 6 سامانه رزمی جدید و استراتژیک این کشور نام برد. این موشک چندین مرحله آزمایش مربوط به سیستم های پیشران خود را پشت سر گذاشته و آزمایشی که چند روز قبل انجام شد اولین شلیک آزمایشی کامل این موشک بوده است.
آزمایش موشکی روسها و حضور جاسوس معروف آمریکایی برای رصد سارمات
آزمایش موشکی اخیر روسها از یک سایت پرتاب موشکی و آزمایش های فضایی به نام پلستسک در استان آرخانگلسک در شمالغربی روسیه انجام شده و موشک و سرهای جنگی آن به اهداف در شبه جزیره کامچاتکا در شرق دور روسیه اصابت کردند. معمولا موشک های روسی در این فاز پروازی از غرب به شرق این کشور پرتاب شده و در بسیاری از موارد برد نهایی مورد آزمایش قرار نمی گیرد.
اما نکته جالب در خصوص آزمایش روسها حضور دو فروند از جاسوس های پرنده آمریکایی از هواپیماهای سری RC-135S Cobra Ball در نزدیکی مرزهای شرق روسیه است. این هواپیماها به صورت تخصصی برای رصد آزمایش های موشکی توسعه پیدا کرده اند و در خدمت نیروی هوایی آمریکا تنها 3 فروند از آنها حضور دارد. این هواپیمای آمریکایی البته سابقه حضور گسترده در اطراف مرزهای کره شمالی و همچنین کشور ما را برای رصد فعالیت های موشکی را داشته است.
دو فروند هواپیمای جاسوسی آمریکا در حال بازگشت به پایگاه بعد از رصد آزمایش موشکی روسیه
این دو فروند هواپیما از پایگاه نیروی هوایی آمریکا در آلاسکا به پرواز درآمده و در زمان برخورد سرهای جنگی موشک مورد نظر در منطقه هدف به جمع آوری اطلاعات پرداختند. حضور همزمان دو فروند از آنها در نزدیکی روسیه در زمان این آزمایش موشکی نشان دهنده اهمیت بالای این آزمایش برای آمریکایی ها بوده است. برخی منابع مطلع اعتقاد دارند که تا به امروز هرگز سابقه نداشته که ایالات متحده آمریکا در یک ماموریت به صورت همزمان دو فروند از این هواپیما ها را مورد استفاده قرار بدهد. در نهایت باید گفت که منابع روسی اعلام کردند که شلیک های آزمایشی برای این موشک در طول سال جاری ادامه پیدا خواهد کرد و در طی دهه جاری مجهز شدن یگان های عملیاتی این کشور به این موشک آغاز می شود.
