شیوه‌های فرزند پروری

ساناز حشمتی‌پور : کارشناس علوم تربیتی ؛ نویسنده کودک و نوجوان ؛ مربی مهارت های زندگی

تحریریه زندگی آنلاین : با یاد و نام خدای مهربان در این سرفصل به عنوانی دیگر از مهارت‌های زندگی می‌پردازیم. همان‌طور که می‌‌دانید، نقش والدین را در تربیت و شکل‌گیری شخصیت و همین‌طور آینده کودکان نمی‌توان نادیده گرفت. علاوه بر ژنتیک که تاثیر زیادی بر روی رفتار و شخصیت هر فردی دارد، رفتار و شخصیت پدر و مادر نیز نقشی تعیین‌کننده دارد. پدر و مادری آگاه که خود‌ الگوی مناسبی برای فرزندان‌شان هستند، بی‌شک فرزندانی توانمندتر و با ثبات شخصیت تربیت می‌‌کنند، زیرا همان‌طور که می‌‌دانیم، ریشه بسیاری از اختلالات رفتاری در کودکی شکل می‌‌گیرد و هر گونه ناآگاهی والدین در امر آموزش و تربیت، ضربه‌ای مهلک بر شخصیت کودک وارد می‌‌کند.

 بیشتربخوانید:

تعضعیف اعتماد به نفس دختران ممنوع!

انواع فرزند پروری

امروز می‌‌خواهیم با انواع سبک فرزند پروری و نقش والدین در مورد آن آشنا شویم.

محققان چهار نوع سبک در فرزند پروری ارائه کرده‌اند:

1- فرزند پروری مستبدانه (دارای کنترل زیاد – محبت کم)

2- مقتدرانه (کنترل زیاد – محبت زیاد)

3- آسان‌گیر (کنترل کم – محبت زیاد)

4- بی‌توجه – طرد کننده (کنترل کم – محبت کم)

هر والدینی در یکی از این چهار گروه قرار می‌‌گیرند، البته گاهی نیز ممکن است والدینی باشند که تلفیقی از هر دو گروه باشند، اما از نظر ما در گروهی قرار می‌‌گیرند که تمایل رفتاری بیشتری به آن دارند و شخصیت کودک‌شان، نشات گرفته از آن گروه است و در بعضی از خانواده‌ها پدر و مادر هر کدام جداگانه در یک گروه قرار می‌‌گیرند، اما رفتار نهایی با کودک تعیین کننده گروه‌بندی تربیتی است.

 بیشتربخوانید:

آموزش آداب معاشرت در میهمانی‌ها به کودک

فرزند پروری مستبدانه – والدین سمی

برای اینکه بدانید شما جزء این گروه از والدین قرار می‌‌گیرید یا خیر، ابتدا باید به چند سوال پاسخ دهید:

باورتان این است که فرزند شما کودک است و نیازی به دیده و شنیده شدن ندارد و اگر قرار است قانونی در رابطه با تربیت وضع شود، باید این قانونگذاری تماما از جانب شما و با در نظر گرفتن تمام جوانب وضع شود. معمولا در امر تربیت خیلی کم به احساسات خود و فرزندتان توجه می‌‌کنید. در این صورت شما والدین مستبد هستید. والدینی که این چنین نوع تربیتی را دارند، فرزندشان باید بی‌چون و چرا از قوانینی که آن‌ها وضع کرده‌اند، تبعیت کند و در پاسخ هر اعتراض یا واکنشی از جانب فرزندشان بحث را با جمله «من گفتم، من تعیین می‌‌کنم» تمام می‌‌کنند. والدین مستبد اجازه چالش را به فرزندان خود نمی‌دهند و تمامی کارها باید طبق برنامه و قانون این والدین پیش برود. این نوع والدین بیشتر از تنبیه به جای تشویق استفاده می‌‌کنند. به همین خاطر به جای اینکه به کودک‌شان اجازه دهند که آزمون و خطا کند، کاری می‌‌کنند که فرزندشان به خاطر کار اشتباهی که انجام داده، احساس پشیمانی و ناراحتی کند و احساس می‌‌کنند با این رفتار کودک‌شان می‌‌آموزد که باید از قوانین آن‌ها پیروی کند.

خصوصیات کودکان با والدین مستبد

کودکانی که توسط این نوع پدر و مادر تربیت می‌‌شوند، بیشتر اوقات از قوانین وضع شده پیروی می‌‌کنند، اما احساس شادی و قدرت تصمیم‌گیری کمتری در رفتارشان دیده می‌‌شود.

خود کودکان در نهایت انعطاف رفتاری کمتری دارند و با کوچک‌ترین مشکلی که پیش بیاید، شکننده و مضطرب می‌‌شوند. علاوه بر آن عادت می‌‌کنند همیشه باید قانونی باشد که آن‌ها از آن پیروی کنند، بنابراین کمتر از زندگی روزمره و اوقات فراغت‌شان لذت می‌‌برند.

 بیشتربخوانید:

چند نکته کلیدی در تربیت فرزندان

تاثیر قصه گویی در تربیت کودک

مضرات فرزند پروری مستبدانه

کودکانی که توسط والدین مستبد تربیت می‌‌شوند، عموما بیشتر از سایر گروه‌ها مشکلات اعتماد به نفس دارند. علاوه بر آن به خاطر قوانین سخت‌گیرانه، در انتخاب دوست دچار مشکل می‌‌شوند. کودکانی که به روش مستبدانه تربیت شوند، چون عادت کرده‌اند برای انتخاب و خواسته آن‌ها ارزش زیادی قائل نشوند، علاوه بر ضعف اعتماد به نفس، خشن و عصبانی بار می‌‌آیند. این کودکان عموما عصبانی و خشمگین هستند، چون احساس می‌‌کنند باید کلیه امور با قوانین و برنامه‌ریزی پیش برود و گاهی برای اینکه خود تصمیم‌گیرنده نیستند، به کنترل هیجان‌های خود به مشکل می‌‌خورند و عموما سرخورده می‌‌شوند. کودکان با والدین مستبد نسبت به والدین خود حس رئیس و مرئوس دارند و از آنجایی که والدینی سخت‌گیر دارند، به خاطر فرار از تنبیه، دروغگویان ماهر می‌‌شوند. این نوع فرزند پروری تاثیر منفی بر رفتار و هیجانات کودک شما دارد و این حس را به او القا می‌‌کند تا همواره فرمانبردار باشد. این کودکان چون از کودکی تصمیم‌گیری را نیاموخته‌اند و والدین به جای آن‌ها تصمیم گرفته‌اند، علاوه بر مشکل اعتماد به نفس، در مهارت تصمیم‌گیری نیز دچار مشکل می‌‌شوند.

فرزند پروری مقتدرانه

دومین گروه از والدین، والدینی هستند که نوع تربیت آن‌ها مقتدرانه است. بی‌شک، می‌توان این گروه از والدین را جزء بهترین نوع تربیت قرار داد که معمولا والدینی که تربیتی این چنینی دارند، والدینی هستند که آگاه و آموزش دیده هستند و با در نظر گرفتن توانایی‌ها، سن و سال و نحوه آموزش فرزند خود را تربیت می‌‌کنند. اینکه خودمان را جزء کدام گروه محسوب می‌‌کنیم، درست نیست، بلکه باید با پاسخ دادن به چند سوال و پرسیدن نظر اطرافیان، جایگاه تربیتی خود را نسبت به کودک‌مان پیدا کنیم.

به عنوان مثال برای اینکه بدانید شما جزء گروه والدین مقتدر قرار می‌‌گیرید یا خیر، باید به این سوالات پاسخ دهید:

تمام تلاش خود را می‌‌کنید تا رابطه‌ای مثبت و پایدار با فرزند خود داشته باشید. در این نوع تربیت، علاوه بر خواستن این رفتار از سوی والدین که بخواهند رابطه مثبت با فرزندشان داشته باشند، حفظ و پایداری رفتار نیز مهم است. مقررات و دلایل خود را برای فرزندتان شفاف و دوستانه توضیح می‌‌دهید و از او می‌‌خواهید تا نظر خود را در این مورد بیان کند. مقرراتی که با همکاری فرزندتان وضع کردید، مقتدرانه اما با انعطاف عملی می‌‌کنید و پیامدهای رفتار فرزندتان را با مهربانی برایش می‌‌گویید و احساسات فرزندتان را در نظر می‌‌گیرید. اگر این خصوصیات در برگیرنده شما است، پس شما جزء گروه والدین مقتدر هستید.

خصوصیات والدین مقتدر و مهربان

این والدین برای احساسات کودک خود ارزش قائل می‌‌شوند، در حالی که به کودک‌شان با مهربانی القا می‌‌کنند که باید به حرف پدر و مادرشان گوش دهد. والدین با شیوه فرزند پروری مقتدرانه برای جلوگیری از مشکلات رفتاری فرزندشان پیش از وقوع آن، انرژی، زمان و سرمایه می‌‌گذارند. همچنین از راهبردهای تربیتی مثبت در جهت تقویت رفتارهای درست استفاده می‌‌کنند، مانند تشویق و تمجید به جا و به اندازه.

خصوصیات کودکانی که با والدین مقتدر تربیت شده‌اند

اگر شما جزء این گروه قرار گرفته‌اید، به شما تبریک می‌‌گوییم. بهترین نوع تربیت والدین مقتدر هستند. والدینی که با در نظر گرفتن احساس کودک، حس مسئولیت‌پذیری و قدرت تصمیم‌گیری را در کودکان‌شان ایجاد می‌‌کنند و با تقویت این احساس کودکانی با اعتماد به نفس بالا تربیت می‌‌نمایند؛ کودکانی که حس مسئولیت‌پذیری بالا دارند و عقاید خود را راحت‌تر بیان می‌‌کنند. کودکانی که با والدین با اقتدار بزرگ شده‌اند، خود نیز اقتدار دارند و خوشحال‌تر و موفق‌تر هستند. این کودکان آگاه هستند و فرد در ارزیابی خطر و قرار گرفتن در هر موقعیتی بهتر عمل می‌‌کند.

در شماره بعدی در مورد خصوصیات و شیوه تربیتی والدین آسان‌گیر و والدین بی‌توجه (سمی) با شما خواهیم بود.

با ما همراه باشید...