دکتر محمد ترکمان – روانشناس
تحریریه زندگی آنلاین : درباره اینکه زنان شاغل برای ترکیب کار و مادری با چه مسائل و مشکلاتی روبرو هستند؟ مهم‌ترین نکته این است که باید کمک کنیم افراد بسته به سبک زندگیشان انتخاب درستی داشته باشند، انتخاب از پیش تعیین شده‌ای وجود ندارد که مادری را انتخاب کنیم یا رشد شخصی و شغل را، این مجادله و مقایسه درستی نیست چراکه باعث ایجاد سردرگمی و احساس گناه می‌شود. از طرفی مطالعات هم نشان می‌دهد فرزندپروی به کیفیت حضور والد بستگی دارد نه به کمیت حضور.
بیشتربخوانید:
توصیه‌هایی برا والد کافی
در ابتدا باید باور کنیم و بپذیریم والد کافی باشیم نه کامل؛ در گذشته اصطلاح "مادر کامل" برای مادر بی‌نهایت خوب به کار برده می‌شد که همیشه خود را وقف فرزند می‌کرد و شاید از نقش‌های دیگر حتی نقش همسری غافل می‌شد در حالیکه امروزه دیگر این اصطلاح مناسب نیست و "مادر کافی" جایگزین شده است که علاوه بر رسیدگی به امور فرزند، به زندگی شخصی نظارت دارد، به شغلش و روابط همسری هم اهمیت می‌دهد تا بتواند فرزند بهتری تربیت کند.
اصطلاح "مادر کافی" نه کاملاً خوب است و نه لزوماً بد، تغییر سبک زندگی و فرهنگ جامعه هم باعث شده از سمت "مادر کامل" به سمت "مادر کافی" برویم، در این شیوه محبت تغییر نکرده و موضوع شیوه‌های فرزندپروری است.
اگر بپذیریم باید "مادر کافی" باشیم به خود اجازه خطا می‌دهیم و احساس گناه نکرده و خود را سرزنش نمی‌کنیم بلکه تلاش می‌کنیم در ساعات حضور کیفیت فرزندپروری را بالا ببریم.
مراقب روابط خود با همسر باشیم، هم خانم‌ها و هم آقایان در نقش زن و شوهری حق دارند حریم خصوصی داشته باشند، یک خانم بعد از ازدواج به خصوصیات زن بودنش، همسری و شاغل بودن و مادر بودنش بپردازد.
وقتی زنان شاغل و در حین حال مادر هستند باعث می‌شود گاهی نتوانند تعادل مناسبی بین نقش‌ها ایجاد کنند و از نقش همسری غافل شوند بنابراین داشتن برنامه که ساعاتی را برای همسر بگذارند یا چک‌لیستی از رفتارها برای رابطه با همسر مانند تماس روزانه، پختن دو یا سه وعده غذای مورد علاقه، کمک گرفتن از اقوام برای سپردن کودک به آنها و گذراندن ساعاتی در کنار هم داشته باشند چراکه این موضوع به شدت زندگی را مطلوب می‌کند.
بیشتربخوانید:
کیفیت فرزند پروری
بسیاری از مطالعات نشان می‌دهد تفاوت کیفی از نظر فرزندپروری بین مادران شاغل و مادران خانه‌دار وجود ندارد، آن چیزی که کیفیت فرزندپروری را تعیین می‌کند شیوه‌های فرزندپروری و حضور کیفی مادر است نه کمی، چه بسا مادرانی که در خانه حضور دارند اما به علت ناآگاهی از شیوه‌های فرزندپروری و ضعف در مهارت‌های ارتباطی با فرزند خود نمی‌توانند کیفیت فرزندپروری مناسبی داشته باشند.
ما در طول زندگی نقش‌های متعددی را می‌پذیریم، برای مثال یک نفر می‌تواند همسر، والد، کارمند، فرزند یا همسایه باشد و بعضی مواقع این نقش‌ها در مقابل هم قرار می‌گیرند و تضاد نقش ایجاد می‌شود که مشکل‌ساز بوده و استرس‌زا و فرساینده است، آن هم در زمانی که حضور زنان در جامعه پررنگ شده و حق شاغل شدن را برای خود قائل هستند و ممکن است این موضوع باعث ایجاد تنش، استرس و حتی اختلافات زناشویی شود.
اولویت زندگی مادران
زنان باید بپذیرند که فرزندان تنها اولویت زندگیشان نیستند، بعد از تولد فرزند بخش زیادی از توجه، احساس و محبت زنان به سمت او کشیده می‌شود اما قرار نیست تمام اولویت‌های زندگی به سمت فرزند برود چراکه در ادامه فرسودگی ایجاد می‌کند و ممکن است سایر نقش‌ها نادیده گرفته شود و حتی به‌مرورزمان افسوس روزهای گذشته را می‌خورد و به علت عدم پیشرفت در مقابل همسر و فرزند احساس کمبود می‌کند بنابراین باید تعادل ایجاد شود.
بیشتربخوانید:
افزایش دانش فرزندپروری
حالا که در جامعه حضور داریم و شاغل هستیم باید تلاش کنیم کیفیت فرزندپروری را بالا ببریم و این مستلزم یادگیری این مهارت است. رابطه خوب با فرزند و حتی همسری به‌طور طبیعی اتفاق نمی‌افتد بلکه ما نیاز داریم با نگاه مهارت‌آموزی دانش و اطلاعات خود را بالا ببریم و فرزندپروری ایمن‌تر، سالم‌تر و شاداب‌تری داشته باشیم.
دریافت کمک و حمایت از دیگران
تربیت فرزند شاید سخت‌ترین شغل دنیا باشد و وقتی شاغل بودن هم انتخاب می‌شود قرار نیست تمام بار مسئولیت مادر بودن را خود به دوش بکشد بلکه می‌توان لیستی از افراد حمایتی تهیه کرد. باید فرزندپروری را به کارگروهی با همسر تبدیل کرد، همکاری در فرزندپروری کار تیمی می‌طلبد و همکاری همسر کمک می‌کند فرزند سالم‌تر رشد کند و هم فرصت کافی برای استراحت و انجام کارهای شخصی مادر فراهم شود بنابراین لازم است مادران با همسرانشان برای فرزندپروری و تقسیم مسئولیت گفتگو داشته باشند حتی اگر مشارکت همسر کم باشد اما این کارها کمک می‌کند فرزندپروری به کار لذت‌بخش‌تری تبدیل شود.
توجه ویژه به دو سال اول زندگی فرزند
با توجه به اینکه دو سال اول زندگی کودک دو سال حیاتی است که دلبستگی به‌عنوان مفهوم حیاتی و پایه‌ای در کودک شکل می‌گیرد تلاش کنید با برنامه‌ریزی دقیق و از پیش تعیین شده در دو سال اول تولد حضور کمی و کیفی بیشتری برای فرزندپروری داشته باشید، یعنی می‌توانید از مرخصی‌ها استفاده کنید یا با ایجاد فرصت‌های شغلی دیگری بیشتر در خانه حضور داشته باشید.
ترکمان با بیان اینکه در دو سال اول زندگی حضور کمی مهم است و بعدش حضور کیفی، متأسفانه مرخصی زایمان در ابتدا 6 ماه و اکنون 9 ماه است که واقعاً کم است چراکه بعد از این مدت دلبستگی در فرزند شکل می‌گیرد و مادران باید در سرکار حاضر شوند بنابراین پیشنهاد می‌شود با برنامه‌ریزی زمان مرخصی‌ها حداقل تا دو سال افزایش یابد.
اهمیت وجود مراقب ثابت
در زمان‌هایی که مادران حضور ندارند حتماً مراقبانی که قرار است جایگزین خود کنند، باثبات و با کیفیت باشند در واقع باید به دنبال گزینه‌ای بود که احتمال تغییرش کمتر است. وجود یک فرد ثابت خیلی مهم است و به کودک احساس امنیت می‌دهد این در حالیست که بی‌ثباتی در مراقبت باعث ایجاد مشکلات و دوگانگی تربیتی می‌شود و در کودک اضطراب و ناامنی ایجاد می‌کند چراکه کودک به دنبال محیط باثبات و قابل پیش‌بینی است. کیفیت فرزندپروری بین زنان شاغل و خانه‌دار متفاوت و معنادار نیست، به مادران شاغل توصیه می‌کنم زمان‌هایی که در خانه حضور دارند تا می‌توانند با کودک تعامل فیزیکی و عاطفی بیشتری داشته و تا می‌توانند با همسرانشان هماهنگی تربیتی داشته باشند.
