برطرف کردن ضایعات ملانوسیتیک

دکتر امیرهوشنگ احسانی؛ متخصص پوست و مو؛ عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

لایه‌بردار 5 سالیسیلیک اسید

طی یک مطالعه بر روی تاثیر لایه‌بردار 5 سالیسیلیک اسید (20 و 30 درصد) بر 25 بیمار با اختلالات رنگدانه‌ای مختلف (که 6 مورد مبتلا به ملاسما بودند) مشخص شد که در کل، لایه‌بردارهای سطحی در بیماران با پوست نوع V و VI به خوبی تحمل شده و در 84 درصد افراد تحت درمان عوارض جانبی به چشم نخورد و بهبودی در 66 درصد افراد مبتلا به ملاسما که تحت درمان با 4 درصد HQ و سالیسیلیک اسید قرار گرفتند، رخ داد.

لایه‌براری TCA

در مطالعه دیگر اثر لایه‌براری TCA (مشتق استیک اسید) روی افرادی با پوست تیره که مبتلا به ضایعات رنگدانه‌ای مختلف از جمله ملاسما بودند، بررسی شد. TCA با غلظت‌های 10 درصد و 50 درصد بر 20 بیمار مبتلا به ملاسما استفاده شد. در کل 11 بیمار 55 درصد پاسخ بالینی خوبی نشان دادند.

عوارض جانبی مشهودی مثل اریتم مقاوم، هایپر پیگمانتاسیون، بدتر شدن هرپس سیمپلکس به جای ماندن اثر زخم یا کلوئید گزارش نشد. اریتم خفیف و PIH گذرا در موارد نادر بروز کرد. طبق نتایج این مطالعه می‌توان TCA را به منظورلایه‌برداری موضعی به‌عنوان یک روش سالم و موثر در ضایعات رنگدانه‌ای خوش‌خیم به کار برد.

به منظور ارزیابی بهتر، مطالعات RCT با مقیاس‌های بزرگ مورد نیاز است تا مفید بودن TCA در موارد هایپر ملانوز تایید شود.

درم ابریژن

در یک مطالعه با مقیاس بزرگ بر 533 بیمار مبتلا به ملاسما ضایعات ملاسمای 97 درصد بیمارانی که تا پایان دوره طولانی پیگیری در دسترس بودند، بدون عود بهبود یافت. بعضی بیماران دچار هایپرپیگمانتاسیون و هایپرمیا شدند که به‌علت قرار گرفتن در معرض نور خورشید بود و به راحتی با HQ موضعی 3 تا 5 درصد یا تریامسینولون 0/1 درصد کنترل شد.

 69 شیوع عوارضی چون شکل‌گیری کلوئید، میلیا، خارش، ایجاد حفرات بزرگ پوستی، PIH، تغییرات رنگدانه‌ای و از بین رفتن قوام پوست، به خصوص PIH ممکن است به‌دلیل این باشد که درم ابریژن به‌عنوان یکی از درمان‌های ممکن برای ملاسما مطالعه شده است و نه به‌عنوان یک درمان استاندارد.

اشعه درمانی با نور شدید و ضربان‌دار (IPL)

در یک مطالعه 20 بیمار با ضایعات مختلف رنگدانه‌ای تحت درمان با IPL قرار گرفتند. در مواردی که ضایعات سطحی بودند مثل ملاسمای اپیدرمال، 2 پالس و در مواردی چون ملاسمای مرکب 4 پالس برای درمان به کار برده شد. بهبودی 76 تا100 درصد در موارد سطحی حاصل شد ولی در موارد ملاسمای مرکب پاسخ به درمان متوسط تا ضعیف ارزیابی شد (کمتر از 50 درصد).

در بیماران مبتلا به ملاسمای مرکب که تحت درمان قرار گرفته بودند PIH مشاهده شد و تعداد زیادی از بیماران احساس درد و سوزش متوسط تا خفیفی را تجربه کردند اما سوزش به جای ماندن اثر زخم و هایپرپیگمانتاسیون مشاهده نشد. طبق نتایج این مطالعه IPL یک روش درمانی موثر برای برطرف کردن ضایعات ملانوسیتیک به ویژه در مواردی که این ضایعات ماهیت اپیدرمال دارند، است.

در موارد ملاسمای مرکب مراقبت در برابر نور خورشید و کاربرد کرم‌های سفیدکننده پس از درمان به خاطر ریسک بالای PIH ضروری است. در یک مطالعه RCT بر 33 زن مبتلا به ملاسما که به درمان‌های موضعی قبلی پاسخ نداده بودند اثر IPL بررسی شد.

همه بیماران برای پیشگیری از PIH از HQ 4 درصد و ضد آفتاب استفاده می‌کردند. 17 بیمار طی 4 جلسه با فاصله 4 هفته تحت درمان با IPL قرار گرفتند و 16 بیمار نیز در گروه شاهد جای گرفتند (تنها از ضد آفتاب و HQ 4 درصد استفاده می‌کردند) پس از پایان 16 هفته بیمار مطالعه را به پایان بردند،17 نفر از گروه IPL در سطح عالی و خوب بود (100-51 درصد).

در گروه شاهد 11/6 درصد افراد در سطح خوب ارزیابی شد (75-51 درصد). تفاوت میزان بهبودی بین دو گروه معنی‌دار بود به این ترتیب که گروه IPL پاسخ بهتری به درمان دادند. پیگیری درمان تا هفته 36 نشان داد که برای حفظ نتایج درمان‌های اضافی نیز مورد نیاز است.

به دنبال اولین مرحله درمان، اریتم و درد خفیف و گذرا در بیماران بروز کرد. اما عفونت و بر جای ماندن زخم در هیچ یک از موارد مشاهده نشد. دو مورد PIH وجود داشت که با استفاده از HQ و IPL برطرف شد. این مطالعه پیشنهاد می‌کند که این روش درمانی برای ملاسمای مقاوم به درمان موثر و سالم است. به‌علاوه می‌توان IPL را به‌منظور تسریع بهبود ضایعات همراه با سایر درمان‌های موضعی به کار برد که این سبب بهبود پذیرش بیمار نیز می‌شود.