کاربرد و عوارض جانبی لایه‌بردارهای شیمیایی (۱)

دکتر امیرهوشنگ احسانی؛ متخصص پوست و مو؛ عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

مکانیسم عمل فرآورده‌های لایه‌بردار شیمیایی آن‌طور که در مورد سایر درمان‌ها اشاره شد، مهار ملانوسیت‌ها یا ملانوژنز نیست بلکه زدودن ملانین است. این روش معمولا توسط افراد با رنگ چهره روشن‌تر بهتر تحمل می‌شود. متخصصان پوست هنگام کاربرد لایه‌بردارهای شیمیایی در نژادهایی با رنگ پوست تیره‌تر به‌دلیل احتمال بروز هایپرپیگمانتاسیون پس از التهاب (PIH) و بدتر شدن ملاسما با احتیاط عمل می‌کنند.

خطر عوارض جانبی لایه‌بردارهای شیمیایی به تناسب عمق لایه‌بردای افزایش پیدا می‌کند. احتمال بروز عوارض جانبی به‌دنبال لایه‌بردای سطحی کمتر است. عوارض جانبی شایع به دنبال کاربرد تمامی انواع لایه‌بردارها عبارتند از قرمزی پس از لایه‌برداری و احتمال عفونت؛ اگرچه احتمال رویارویی با این نوع عفونت‌ها کمتر است. با وجودی که فراورده‌های لایه‌بردار مختلفی از جمله سالسیلیک اسید، تری کلرواستیک اسید (TCA)، ترتینوئین، و رزورسینول برای درمان ملاسما مورد مطالعه قرار گرفته‌اند.

اما لایه‌بردارهای GA همچنان پرکاربردترین آنها به حساب می‌آیند و در مطالعات مختلف به‌عنوان ترکیبات موثر همراه با سایر داروها برای درمان ملاسما، در نظر گرفته می‌شوند چرا که تجویز و کاربرد آنها راحت و سالم  و مدت زمان مورد نیاز برای بهبود (downtime) کوتاه است یا اصلا مورد نیاز نیست، معمولا جای زخم باقی نمی‌گذارند و بروز هایپرپیگمانتاسیون و اریتم مقاوم بعد از لایه‌برداری به ندرت دیده می‌شود.

ترکیبات لایه‌بردار GA

این ترکیبات اغلب با غلظت 10 درصد به‌عنوان یکی از اجزای کرم‌های روشن‌کننده پوست همچنین به صورت آلفا هیدروکسی اسید(AHA)و با غلظت‌های بیشتر (20درصد) به عنوان یک فراورده لایه‌بردار به کار می‌رود. در یک مطالعه یک‌سویه کور، 26 هفته‌ای با مقیاس کوچک که روی دو نیمه صورت 10 زن آسیایی صورت گرفت، لایه‌بردارهای GA 70درصد،20درصد هر سه هفته بر روی یک طرف صورت و کرم HQ 2 درصد به اضافه 10 درصد GA بر پوست نیمه دیگر صورت به کار گرفته شد.

در مقیاس ارزیابی بهبودی ضایعات، عدد 1- به حالت بدتر از پایه، صفر به شرایط بدون تغییر، عدد یک به حالت 0تا33درصد روشن‌تر، عدد 2 به شرایط 34تا 66 درصد روشن‌تر و 3 به بیش از 66 درصد روشن‌تر، اختصاص یافت. در پایان مطالعه به دنبال ارزیابی خود بیماران و ارزیاب‌ها مشخص شد درسمتی که فراورده لایه‌بردار به کار رفته، در تمام بیماران رنگ پوست روشن‌تر از حالت پایه شده است.

در سمتی که فراورده لایه‌بردار بکار رفته بود، در 6 بیمار درجه رنگ ملاسم، یک و در چهار بیمار، 2 ارزیابی شد. در دو بیمار نیز هیچ تغییری مشاهده نشد. مقداری احساس سوزش و قرمزی در زمان مصرف و پس از کاربرد فرآورده لایه‌برار در بیماران تجربه شد. در یک بیمار به دنبال مصرف فراورده 20 درصد سوختگی رخ داد که منجر به هایپرپیگمانتاسیون گذرا شده و پس از 2 ماه برطرف شد. هیچ مورد بر جا ماندن جای زخم و بدتر شدن ملاسما گزارش نشد.

سنجش MASI

مطالعه دیگری بر 25 زن مبتلا به ملاسما صورت گرفت. میزان بهبودی با مقیاس MASI، سنجیده شد. پاسخ هر بیمار به درمان به این ترتیب رتبه‌بندی شد: بدون پاسخ (عدم کاهش در رتبه MASI)، خفیف (<25درصد)، متوسط (50 تا 25درصد>) و خوب (75 تا 50درصد>) و خیلی خوب (75درصد <).در این تحقیق 23 بیمار مطالعه را به پایان بردند که در70 درصد بیماران پس از اولین لایه‌برداری کاهش واضح رنگدانه‌های پوست مشهود بود. در پایان سومین مرحله لایه‌برداری 4 بیمار پاسخ خوب، 11 نفر پاسخ متوسط و 6 نفر پاسخ خفیف نشان دادند.

در دو بیمار درمانی صورت نگرفت. در مجموع بهبودی ضایعات (کاهش MASI) در 91درصد بیماران مشاهده شد. بیماران با ملاسمای نوع اپیدرمال نسبت به افراد مبتلا به انواع ترکیبی ملاسما، پاسخ بهتری به درمان دادند. در یک بیمار هایپرپیگمانتاسیون خفیفی به دنبال مصرف دارو بروز کرد اما هیچ عارضه دیگری در سایر بیماران رخ نداد...

برای خواندن بخش دوم- کاربرد و عوارض جانبی لایه‌بردارهای شیمیایی- اینجا کلیک کنید.