صنعت گردشگری تا پیش از همه‌گیری کرونا، به سومین قطب درآمدزای جهان تبدیل شده بود که میزان رشد آن حتی از رشد اقتصاد جهانی نیز پیشی گرفته بود و توانست نزدیک به 10درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص دهد. همچنین باتوجه به اشتغال‌زا بودن این بخش، حدود 320میلیون شغل در جهان یعنی 10درصد از اشتغال به این صنعت تعلق داشت که برآوردها نشان می‌‌‌داد تا سال 2030 تا 15درصد اشتغال جهان را به خود اختصاص دهد. اما شیوع کووید-19 و تبدیل شدن آن به پاندمی تمامی معادلات را برهم زد و اقتصاد این صنعت و در مجموع اقتصاد جهان را با رکود جدی مواجه کرد.
همزمان با شیوع همه‌گیری ویروس کرونا در اوایل سال 2020 و به دنبال آن، محدودیت‌های گسترده در سفرهای بین‌المللی و کاهش شدید تقاضا منجر به سقوط بی‌‌‌سابقه در تعداد مسافران بین‌المللی شد. از 6 آوریل 2020، حدود 96درصد از تمام مقاصد در سراسر جهان، سیاست‌های «محدودیت‌های سفر» را اعمال کردند و حدود 90 مقصد مرزهای خود را به‌‌‌طور کامل یا تا حدی روی گردشگران بسته بودند و 44 مقصد دیگر باتوجه به کشور مبدا مرزها را بر روی گردشگران خاصی بسته بودند. سازمان جهانی گردشگری برآورد می‌کند که گردشگری بین‌المللی در سال 2020 به میزان 73درصد کاهش یافته است که تاکنون «بزرگ‌ترین میزان کاهش در تاریخ» را به ثبت رسانده است. ورودی‌‌‌های بین‌المللی در سال 2021 حدود 5درصد افزایش یافت، اما در مقایسه با سطوح سال 2019 به میزان 71درصد کاهش داشت. بر اساس آخرین داده‌‌‌های موجود، روند مثبتی که در سال 2021 در جریان بود، در ابتدای سال 2022 با افزایش قابل‌توجه ورود گردشگران بین‌المللی به‌‌‌دلیل «گسترش واکسیناسیون» و «برداشتن یا کاهش محدودیت‌های سفر» همراه شد. طبق بررسی‌‌‌های سازمان جهانی گردشگری و انجمن بین‌الملل حمل‌ونقل هوایی تا 22 ژوئن، 52 مقصد هیچ محدودیتی مرتبط با کووید-19 نداشتند.
در این دوره محدودیت‌ها و بسته شدن مرزها، «صنایع ارائه‌‌‌دهنده خدمات حمل‌ونقل بین‌المللی» افت شدیدی را تجربه کرده‌‌‌اند. ترافیک جهانی سفر در سال 2020 در مقایسه با سطح 2019 بر اساس اطلاعات خطوط هوایی، کاهش 50درصدی صندلی‌‌‌ها و کاهش 60درصدی مسافران را پشت سر گذرانده که علاوه بر کاهش 7/ 2میلیارد مسافر منجر به از دست دادن حدود 372میلیارد دلار درآمد مسافری شرکت‌های هواپیمایی شده است. «صنعت سفرهای کشتی کروز» نیز در سال 2020 سه نفر از چهار مسافر خود را از دست داد. این در حالی بود که در سال قبل از آن حدود 5/ 27میلیون مسافر جابه‌جا کرده بود.
محدودیت‌های سفر و الزامات قرنطینه نیز تاثیر منفی عمده‌‌‌ای بر «اقتصاد کلان» داشت. در سال 2019، سهم گردشگری در اقتصاد جهانی بالغ بر 5/ 3 تریلیون دلار یا 4درصد از تولید ناخالص داخلی جهان بود که بر اساس تولید ناخالص داخلی مستقیم گردشگری اندازه‌‌‌گیری شده است. بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، سقوط گردشگری بین‌المللی و داخلی، تولید ناخالص داخلی مستقیم گردشگری را در سال 2020 بیش از نصف کاهش داد و آن را به 2 تریلیون دلار و کاهش به 8/ 1درصد از کل تولید ناخالص داخلی جهان رساند. در واقع، این سقوط نشان‌‌‌دهنده 70درصد کاهش کلی تولید ناخالص داخلی جهان در سال 2020 است. همچنین 7 کشور از 10 کشور «عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی» و «گروه 20» بیش از 50درصد کاهش در تولید ناخالص داخلی گردشگری گزارش کردند.
تاثیر محدود کردن تحرک بین‌المللی بر اقتصاد «مناطق یا ایالت‌‌‌های جزیره‌‌‌ای» حتی چشمگیرتر بود. در جزایر بالئاریک و قناری اسپانیا، فعالیت اقتصادی مستقیم گردشگری بین سال‌های 2019 تا 2020 به ترتیب 4/ 72درصد و 4/ 56درصد کاهش یافته است. تولید ناخالص داخلی مستقیم گردشگری در موریس 67درصد، در فیجی 8/ 76درصد و در جزایر برمودای بریتانیا 80درصد سقوط کرد. همچنین محدودیت‌های سفر تاثیرات عمده‌‌‌ای بر «تجارت خدمات» داشته است. برآوردها نشان می‌دهد که درآمدهای صادراتی ناشی از گردشگری بین‌المللی در سال 2020 حدود 1/ 1 تریلیون دلار بوده که 42درصد از کل خسارت‌‌‌های وارده بر تجارت بین‌المللی را شامل می‌شود.
از آنجا که گردشگری بسیار «اشتغال‌زا» است و باتوجه به تاثیرات اساسی اقدامات مربوط به قرنطینه بر بخش خدمات، بحران کرونا تاثیر عمده‌‌‌ای بر سطح اشتغال در بخش‌‌‌های سفر و گردشگری داشته است. سازمان بین‌المللی کار در سال 2020 برآورد کرد که این بیماری همه‌گیر می‌تواند منجر به از دست رفتن 305میلیون شغل شود که بسیاری از آنها در بخش گردشگری هستند. با نگاهی به مرکز اندازه‌‌‌گیری رگرسیون بخش سفر و گردشگری، تفاوت در رشد تولید ناخالص داخلی این بخش را بهتر از آسیب‌‌‌پذیری دیگر بخش‌ها در برابر همه‌گیری یا شدت اقدامات قرنطینه توضیح می‌دهد. اهمیت این ارتباط با این حقیقت تایید می‌شود که کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی و کشورهای عضو گروه 20 کشورهایی هستند که بیشترین کاهش تولید ناخالص داخلی را تجربه کرده‌‌‌اند. تجزیه و تحلیل رگرسیون نشان می‌دهد که با در معرض خطر قرار گرفتن تولید ناخالص داخلی حتی یک‌درصد بیشتر در بخش سفر و گردشگری در سال 2019، ضربه به کل تولید ناخالص داخلی را نزدیک به 4/ 0درصد در سال 2020 افزایش داد.
در مجموع این بیماری همه‌گیر برای تحرک بین‌المللی و بخش گسترده گردشگری فاجعه‌‌‌بار بوده است و بهبودی اگرچه همچنان ناهموار و با سطح سال 2019 بسیار فاصله دارد، اما بهبودی «در حال انجام» است و در بسیاری از کشورها «بازگشت به شرایط عادی» در حال افزایش است. باتوجه به شرایطی که همه‌گیری بر جهان حاکم کرد و بحرانی که پشت سر گذاشت، اکنون جهان که در مسیر بازگشت سفرها و تحرک بین‌المللی قرار گرفته، سوالات جدی و قابل تاملی مطرح شده است تا با یافتن پاسخ این سوالات، در آینده بتوان بحران‌ها را جدی‌تر و بهتر مدیریت کرد. از رابطه بین سلامت، تحرک بین‌المللی، گردشگری، اقتصاد و معیشت چه درس‌هایی آموخته شده تا جهان را برای شوک بعدی، بهتر آماده کند؟ کشورها چگونه می‌توانند جمع‌‌‌آوری داده‌ها را بهبود بخشند و چارچوب‌‌‌های موثرتری را برای نظارت بر تهدیدهای بالقوه بر سلامتی ایجاد کنند؟ کدام مکانیزم و ابزار هماهنگی باید تقویت و توسعه یابد تا امکان تحرک ایمن و ایجاد انعطاف‌‌‌پذیری در بخش گردشگری فراهم شود؟
