موفقیت کشت قراردادی در گرو ورود بخش خصوصی

در مدل کشت قراردادی سرمایه‌گذار با کشاورز قبل از شروع سال زراعی قرارداد می‌‌‌بندد و نقدینگی و نهاده موردنیاز را در اختیارش می‌‌‌گذارد. در پایان سال به قیمتی که توافق کرده‌‌‌اند محصول را از او خریداری می‌کند. این روش اگر به‌‌‌درستی اجرا شود منجر به افزایش تولید و درآمد خواهد شد زیرا کشاورز در خلال تولید، کمبود نقدینگی ندارد و در فرآیند تولید هم تحت حمایت سرمایه‌گذار است. در همین راستا مدیر بخش کشاورزی گروه صنایع غذایی مدلل معتقد است: باید بپذیریم کشت قراردادی درصورتی موفق خواهد بود که بخش خصوصی به این عرصه وارد شود و این فعالیت را ادامه بدهد. از دولتی شدن این حوزه اجتناب کنیم و در راستای اشاعه کشت قراردادی قدم برداریم. امسال کشت قراردادی برنج و گندم را در برخی استان‌ها شاهد بودیم که اقدام بسیار خوبی است. بهتر است بخش مرتبط با این صنعت، مثلا در حوزه گندم، کارخانه‌های آرد و کارخانه‌هایی که گندم را به یک کالای صنعتی تبدیل می‌کنند، مشارکت بیشتری داشته باشند و فضا برای حضور آنها مناسب و آماده شود. کیوان فرهنگ‌آسا در ادامه گفت: باید سیاستگذاری دولت در سال‌جاری و سنوات آینده به سمت و سویی برود که بخش خصوصی امکان فعالیت بیشتری را در عرصه کشاورزی کشور داشته باشند.

کمبود آب مانع کشت قراردادی

وی با بیان اینکه سال 1402-1401 سومین سالی است که قرار است در حوزه کشت قراردادی وارد شویم، به موانع پیش روی کشت قراردادی اشاره کرد و گفت: به جز محدودیت‌های اقلیمی یکسری محدودیت‌ها و موانع در این زمینه وجود دارد که‌درصدد هستیم این موانع را با کمک وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی کشاورزی مرتفع کنیم تا بتوانیم در این حوزه به صورت مستمر حضور پیدا کنیم و در آینده‌ای نه چندان دور، بخشی از دانه روغنی و روغن مورد نیاز کشور یا حداقل مورد نیاز کارخانه‌ها را از محل منابع داخلی تامین کنیم. این کارشناس کشاورزی تاکید کرد: در این حوزه ما با چند محدودیت بزرگ ازجمله محدودیت منابع آبی مواجهیم. چرا که چند سال است با مساله خشکسالی دست به گریبان هستیم و متاسفانه کشور ما در کمربند خشکی دنیا واقع شده و باید این موضوع را بپذیریم و با آن کنار بیاییم.

عملکرد رضایت‌بخش در سال اول

مدیر بخش کشاورزی گروه صنایع غذایی مدلل در بخش دیگر سخنان خود در خصوص اقدامات این مجموعه گفت: در حوزه کشاورزی در سال اول منتج به این شد که 38500 تن محصول کلزا را 5‌درصد بالاتر از نرخ خرید تضمینی مصوب از کشاورزان خریداری کردیم. برای این منظور 420‌میلیارد تومان نقدینگی موردنیاز بود که تامین و به 1276 کشاورز پرداخت شد. فرهنگ آسا با اشاره به رضایت نهادهای ذی‌ربط از عملکرد این شرکت بیان کرد: درمجموع بنا به گفته سازمان‌های جهاد کشاورزی و همچنین کشاورزان، رضایتمندی از اقدامات این شرکت در سال اول فراهم شد. طبق گفته و اظهار مکتوب سازمان‌های جهاد کشاورزی، اقدامات ما منجر به این شد که عملکرد در واحد سطح بالاتر رفت و خدمات ارائه شده از جانب ما به کشاورزان، فعالیت در حوزه کشاورزی را برای آنها جذاب‌تر کرد.

موانع پیش‌رو و راهکارها

وی درخصوص مشکلات و موانع پیش روی این مجموعه اظهار کرد: در حال حاضر از جمله مشکلاتی که در حوزه کشاورزی وجود دارد، بحث بازرگانی و تحویل و پرداخت وجه کشاورزان است که این موضوع همواره جزو دغدغه‌های کشاورزان به‌خصوص در حوزه دانه‌های روغنی بوده است. طی 20 سال گذشته تا به امروز، همه ساله این مشکل وجود داشته و کشاورز همواره دغدغه این را داشته که پس از تولید محصول خود در شرایط سخت و دشوار، محصولات خود را به چه کسی و چگونه باید تحویل دهد و چه زمانی وجه خود را دریافت می‌کند.فرهنگ‌آسا با اشاره به امتیازات پیش‌بینی شده از سوی این مجموعه برای کشاورزان بیان کرد: ما طی قراردادی که با کشاورزان می‌بندیم، متعهد به خرید محصول از کشاورزان و همچنین تحویل در همان شهرستانی می‌شویم که محصول در آن تولید شده است و هم در بازه زمانی مشخصی وجه را به حساب کشاورز پرداخت می‌کنیم.

افزایش محصولات در سال دوم

وی با بیان اینکه ما سال اول را با این برنامه‌ریزی به اتمام رساندیم، به تشریح اقدامات سال دوم پرداخت و گفت: برای سال دوم یعنی سال زراعی 1401-1400، کشت قراردادی را هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی توسعه دادیم و با افزایش 4 استان به 5 استان، استان مازندران را هم به استان‌های قبلی اضافه کردیم. همچنین محصولات خود را از یک محصول یعنی کلزا، به چهار محصول شامل کلزا، آفتابگردان، سویا و ذرت افزایش دادیم.

فعالیت‌های تحقیقاتی

فرهنگ‌آسا ادامه داد: دانه روغنی سویا یکی از مهم‌ترین دانه‌های روغنی است که میزان زیادی از واردات را به خود اختصاص می‌دهد. ما در سطح کشور مشکل بذر و مشکل تحمل دانه‌های روغنی به گرما و همچنین استرس‌ها و تنش‌های محیطی از جمله تنش خشکی را داشتیم. به این منظور فعالیت‌های تحقیقاتی را هم در کنار فعالیت‌های زراعی خود به عنوان یک اصل در دستورکار قرار دادیم و پروژه‌های تحقیقاتی متنوعی را تعریف کردیم و در اقصی نقاط کشور استارت زدیم.

واردات چهار رقم سویا مقاوم در گرما

وی درخصوص این اقدامات بیان کرد: ازجمله اینکه ما با کشورهایی که صاحب ارقام و ژرم پلاسمای جدید سویا یا مقاوم سویا در استرس‌های محیطی بودند، رایزنی کردیم و موفق شدیم چهار رقم متحمل به گرما را از برزیل یا به واسطه این کشور، به صورت قانونی وارد ایران کنیم. سپس این ارقام تحت نظارت موسسات تحقیقاتی و وزارت جهاد کشاورزی، در دو اقلیم شمال و جنوب کشور در قالب طرح‌های تکراردار تحقیقاتی کشت کردیم. نتایج اولیه حاکی از این بود که این ارقام جدید حداقل 20 تا 25‌درصد پتانسیل عملکرد بالاتری نسبت به ارقام موجود در کشور دارند

تولید بذر برای تامین نهاده

مدیر زراعت گروه صنایع غذایی مدلل ادامه داد: همچنین با توجه به محدودیت‌های اقلیمی که به‌خصوص در اراضی دیم با آن مواجه بودیم، با راهنمایی وزارت جهاد کشاورزی در حوزه تولید بذر برای تامین نهاده موردنیاز کشت‌های قراردادی وارد شدیم و مجوز تولید بذر آفتابگردان، سویا و کلزا را از موسسه ثبت و گواهی بذر در گسترده کشوری دریافت کردیم. در سال نخست 25 تن بذر سویا گواهی شده در دو طبقه مادری و گواهی شده  و 4 تن بذر هیبرید آفتابگردان تولید و به کشاورزان تحت پوشش عرضه شد.

تمرکز وزارت جهاد بر تولید کلزا

وی همچنین با اشاره به مزایای آفتابگردان تصریح کرد: آفتابگردان یک گیاه متحمل به دوره‌های خشکی است، EC بالا را تحمل می‌کند و نیز می‌تواند در تناوب، در برخی از نقاط کشور وارد شود. عمده آفتابگردانی که اکنون در کشور ما تولید می‌شود، ارقام آجیلی هستند و ارقام روغنی تقریبا به فراموشی سپرده شده بود. چرا که طی چند سال اخیر آفتابگردان از اولویت توسعه وزارت جهاد کشاورزی خارج شده و بیشترین تمرکز روی دان روغنی کلزا بوده است.

تولید 700 تن آفتابگردان هیبرید

فرهنگ‌آسا درخصوص اقدامات مجموعه مدلل در حوزه کاشت آفتابگردان گفت: سال گذشته با برنامه‌ریزی انجام شده با وزارت جهاد کشاورزی و همچنین با راهنمایی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، یک رقم آفتابگردان هیبرید به نام «شمس» را طی یک تفاهم‌نامه از موسسه تحویل گرفتیم و آن را تحت نظارت موسسه ثبت و گواهی بذر تکثیر کردیم و موفق به اخذ لیبل برای این ارقام شدیم. سپس آن را در استان خوزستان در قالب کشت و صنعت‌های بزرگ برای اولین سال در سطح 800 هکتار به صورت متمرکز کشت کردیم و از ابتدای کار تا انتها در کنار کشاورز بودیم. درنهایت حدود 700 تن محصول تحویل گرفتیم و بالاتر از نرخ تضمینی مصوب دولت خریداری کردیم و همچنین، خدماتی مثل برداشت و حمل را هم برای تسهیل در کار به کشاورزان ارائه دادیم و خوشبختانه کل دانه‌ها جذب شد و سال را با این حوزه به اتمام رساندیم.

کاشت گیاه گلرنگ به شیوه دیم

وی با بیان اینکه کشت محصولات کم آب‌بر و استفاده از ظرفیت دیم کشور، ازجمله مواردی است که ما در بخش تحقیقات آن را در دستورکار قرار داده‌ایم، افزود: در اراضی کشاورزی متعلق به شرکت در استان کرمانشاه، سال گذشته دیم چند محصول را به عنوان پایلوت تحقیقاتی در دستورکار قرار دادیم؛ از جمله گیاه متحمل «گلرنگ» که بومی کشورمان است، اما طی سال‌های گذشته کمتر به آن پرداخته شده بود. فرهنگ‌آسا افزود: ما در ابتدا 10 هکتار از اراضی خود را به کشت این دانه روغنی اختصاص دادیم و بعد از اینکه نتایج امیدوارکننده‌ای را به دست آوردیم، در سال دوم یعنی امسال 100 هکتار از اراضی خود را به کشت این محصول ارزشمند اختصاص دادیم. وی دستاورهایی همچون عملکرد دانه قابل‌توجه، برداشت غنچه گلرنگ به میزان اقتصادی و همچنین برداشت کاه را ازجمله آیتم‌هایی برشمرد که باعث شد زراعت گلرنگ را به عنوان یک زراعت ارزشمند در اراضی دیم نشان دهد و گفت: با توجه به تحمل زیادی که این دانه روغنی دارد و همچنین نقش آن در اصلاح خاک، می‌تواند به عنوان یک گیاه مطلوب در الگوی کشت اراضی دیم کشور مدنظر قرار بگیرد.

اقدام ترویجی در «روز مزرعه»

این کارشناس کشاورزی بیان کرد: ما به دلیل اینکه اقدامات ترویجی را هم در کنار فعالیت‌های تحقیقی خود داشته باشیم، در «روز مزرعه» از کشاورزان و همچنین کارشناسان در زراعت‌های مختلف ازجمله گلرنگ و سویا دعوت کردیم تا در سر زمین حاضر شوند و برای آنها توضیحات مرتبط را ارائه کردیم و سودمندی زراعت‌ها و اگر یک زراعتی آیتم مثبت و قابلیت توسعه در یک اقلیم را دارد، در این قالب برای آنها بیان کردیم. انتظار داریم بتوانیم طی 4 تا 5 سال آینده بخش قابل‌توجهی از دانه مورد نیاز خودمان را در این حوزه تولید کنیم.

ضرورت حمایت از کشت و تولید داخل

وی با اشاره به پیش‌شرط توسعه کشت قراردادی گفت: موضوعی که به عنوان محدودیت مطرح است و باید به آن توجه شود، سیاست‌گذاری دولت در عرصه کشاورزی است. حدود یک سال است که کشت قراردادی در دستورکار وزارت جهاد کشاورزی قرار دارد. سیاست‌ها باید به سمتی برود که از کشت در داخل و تولید داخل حمایت کند و این سیاست‌ها باید در زمان مناسب ابلاغ شود. فرهنگ‌آسا ادامه داد: حدود یک ماه فرصت داریم تا کشت کلزای ما در مناطق سرد کشور آغاز شود که زمان زیادی نیست. اگر سیاست‌هایی که دولت در دستورکار قرار می‌دهد، که عمده آن در حوزه بازرگانی و خرید تضمینی است، به درستی تبیین و به موقع ابلاغ شود، فعالان این صنعت می‌توانند در این حوزه نقش پررنگتری را در بخش کشاورزی و کشت قراردادی ایفا کنند.

مجموعه صنایع غذایی «مدلل» از مرداد ماه سال 1399 فعالیت خود را در بخش کشاورزی آغاز کرد. این فعالیت در ابتدای کار بر کشت قراردادی تمرکز داشت و طی تفاهم‌نامه‌ای که در سال 99 با وزارت جهاد کشاورزی منعقد شد، به عنوان نخستین بخش صنعت روغن کشی کشور، که تفاهم نامه کشت قراردادی را با وزارت جهاد کشاورزی امضا کرد، شروع به فعالیت کرد. این مجموعه در سال نخست در چهار استان کرمانشاه، کردستان، خوزستان و ایلام و درمجموع 14‌هزار و 200 هکتار از اراضی کشاورزان را با 1276 نفر کشاورز تحت پوشش قرار داد و برای این منظور یکسری اقدامات اولیه را انجام داد. درواقع به دلیل اینکه هدف این مجموعه از کشت قراردادی مواردی همچون افزایش سطح زیر کشت، تسهیل و رفع موانع تولید، اقدامات ترویجی و سودمند کردن کشاورزی برای کشاورزان بود، اقدامات موثری را در دستورکار قرار دادیم.

در همین راستا در مرحله نخست این مجموعه، نسبت به استخدام و آموزش 35نفر کارشناس کشاورزی اقدام کرد که این کارشناسان در 5 استان مشغول به کار شدند. همچنین پیش از کشت، اقدامات خود را در حوزه فعالیت‌های ترویجی آغاز کرد که شامل عقد قرارداد با کشاورزان، تامین نهاده‌های موردنیاز کشاورزان و بیمه محصولات کشاورزی بود و در پروسه‌های مختلف ازجمله کاشت، داشت و قبل از برداشت محصولات در کنار کشاورزان قرار گرفت