حمایت روسیه و عربستان از نفت ۱۰۰دلاری

هدف عربستان  چیست؟

سازمان کشورهای صادرکننده نفت موسوم به اوپک‌پلاس که بیش از 40درصد از تقاضای روزانه 100میلیون‌بشکه‌ای بازار جهانی را تامین می‌کند، تصمیم گرفته قیمت نفت را افزایش دهد. پیش از این، در بحبوحه‌ بحران انرژی اروپا، این سازمان موضع خود را دفاع از مکانیزم بازار یعنی عرضه‌وتقاضا اعلام کرد؛ اما منابع دولتی از روسیه و عربستان سعودی به رویترز گفته‌اند رهبران غیررسمی و حقیقی اوپک‌پلاس برای بشکه‌های نفت برنت 100دلاری برنامه‌ریزی می‌کنند. اوپک‌پلاس به‌سبب سهمی که از تامین بازار نفت دارد از طریق عرضه می‌تواند تاثیر زیادی روی بازار بگذارد. این سازمان تا به حال به‌صراحت سطح قیمت ترجیحی را اعلام نکرده است. مقامات ارشد سعودی و روسی اعلام کردند: «تمرکز اوپک‌پلاس بر مطابقت عرضه با تقاضای جهانی است نه قیمتی مشخص‌شده و معین.»

اویل‌پرایس در گزارشی مدعی شده بود مقامات انرژی سعودی به دنبال افزایش قیمت هستند، چراکه دو سال همه‌گیری کرونا سود سالانه‌ای را که به رقم آن عادت داشتند پایین آورد؛ از طرفی مقابله بن‌سلمان با دولت بایدن یکی دیگر از دلایل تلاش برای افزایش قیمت نفت است. با این حال یکی از مقامات ارشد سعودی به رویترز گفته تمرکز ما به‌طور مستقیم بر عرضه‌وتقاضای بازار است. نه در یک دوره یک‌ساله، بلکه برای یک‌سال و نیم آینده تمرکز بر مکانیزم بازار خواهد بود: «البته باید درنظر داشت متغیرهای زیادی وجود دارد که خارج از کنترل انسان است، مثل مورد کووید 19 در سال 2020 و بحران مالی 2008، بنابراین باید فروتن و آهسته قدم برداشت.» ظاهرا همه‌گیری کرونا به بهانه خوبی برای سران غیررسمی اوپک‌پلاس بدل شده ‌است، آن هم در زمانی که اروپا و آمریکا عملا درگیر بحران انرژی شده‌اند.

کارشناسان رویترز معتقدند یکی از معیارهای کلیدی عرضه‌وتقاضا، قیمت است و نمی‌توان بدون درنظرگرفتن قیمت صرفا مدعی تمرکز بر مکانیزم بازار بود: مساله ساده است. زمانی عرضه از تقاضا پیشی بگیرد قیمت‌ها کاهش می‌یابد و برعکس. این در حالی است که سه منبع دولتی به رویترز گفته‌اند قیمت‌های ترجیحی سران غیررسمی اوپک‌پلاس برای هر بشکه نفت برنت 100 دلار است، رقمی که تحلیلگران هم آن را با بررسی سیگنال‌های اخیر بازار تایید می‌کنند. باید در نظر داشت این رقم بالاتر از سطح قبلی اوپک‌پلاس یعنی 75دلار است.  حمله نظامی روسیه به اوکراین قیمت نفت را تا بشکه‌ای 140دلار هم رساند و در اکثر سه‌ماهه دوم سال جاری میلادی بین 100 تا 120 دلار فروخته می‌شد و تورمی به‌ همراه داشت که دولت‌های اروپایی برای آن زره‌پوش می‌شوند. 

ایالات متحده آمریکا هدایت کشورهای مختلف برای فشار آوردن به عربستان و سایر تولیدکنندگان با هدف پایین آوردن قیمت‌ها را به عهده داشت و قیمت هر بشکه نفت برنت در یک ماه اخیر در کانال 90دلار معامله شد. تولیدکنندگان بزرگ مثل عربستان سعودی در هفته‌های اخیر با توجه به تضعیف سرمایه‌گذاری در آینده اقتصاد جهان و چشم‌انداز رکودی، اعلام کردند از قیمت‌ها حمایت خواهند کرد. این اختلافات زمانی برجسته می‌شود که در جلسه 5 سپتامبر، اوپک‌پلاس تصمیم به کاهش تولید 100هزار بشکه در روز گرفت، امری که برخی از تحلیلگران آن را به عنوان سیگنالی برای حمایت از نفت 90دلار تعریف کردند؛ اما با نگاهی بازتر می‌توان دید اوپک‌پلاس از همان ابتدا در پی کاهش تولید بیشتر بود «اما تحت فشار کشورهای دیگر روی 100هزار بشکه متوقف شد، رقمی که تاثیری روی قیمت جهانی نمی‌گذارد.» 

در‌عین‌حال بلومبرگ هم در گفت‌وگو با منبع دولتی جداگانه و منبعی صنعتی گزارش داده تورم جهانی بر مواد اولیه واحدهای صنعتی عربستان هم تاثیر گذاشته  و تولیدکنندگان برای متعادل کردن دخل‌و‌خرج خود باید درآمد نفتی بیشتری داشته‌ باشند: «قیمت هر بشکه نفت 120 تا 130دلاری برای مناسبات جهانی خطرناک است. اما 100 دلار نرخ منصفانه‌ای به‌ نظر می‌رسد با آن هم عربستان به هدف می‌رسد و هم تاثیر زیادی بر اقتصاد جهانی نخواهد گذاشت.» عربستان سعودی همچنان قیمت نفتی که بودجه را با‌ آن می‌بندد اعلام نکرده‌ است اما صندوق بین‌المللی پول در ماه آوریل نرخ هر بشکه 20/ 79دلار را پیش‌بینی کرده ‌است. کارن یانگ، کارشناس ارشد موسسه خاورمیانه در واشنگتن، در گفت‌وگو با رویترز گفت: «به‌نظر من سطح قیمتی منطقی 80 دلار است اما سیاست‌های مالی نسبت به موقعیت، انعطاف‌پذیرند.» به عقیده او نفت بیش از 100 دلار «پول بادآورده است». این در حالی است که منبع دولتی سعودی در گفت‌وگو با رویترز مدعی شده دولت عربستان طرفدار نفت 100دلاری است «تا میزان سرمایه‌گذاری سالم حفظ شود و میزان عرضه‌وتقاضا با هم مطابقت داشته باشد!»

 انگیزه‌های متفاوت روسیه

روسیه انگیزه‌های متفاوتی از عربستان سعودی برای حمایت از قیمت‌ها دارد. امسال مسکو مجبور شد  نفت خود را با تخفیف و زیر قیمت بازار بفروشد، زیرا آمریکا و اتحادیه اروپا برای تلافی حمله به اوکراین خرید نفت روسیه را تحریم کردند. دو منبع روسی به رویترز گفته‌اند سطح آسایش قیمتی برای روسیه «حداقل 100 دلار است». البته الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر روسیه، ایده تبانی برای افزایش قیمت را رد کرده‌ است: «ما در مورد قیمت صحبت نمی‌کنیم، بلکه در مورد انطباق عرضه با تقاضا صحبت می‌کنیم که نه کمبودی در بازار وجود داشته ‌باشد و نه مازادی.» این در حالی است که در سال 2000، اوپک مکانیزم باند قیمتی را برای حمایت از نفت 22 تا 28دلاری در مناسبات بازار پیاده کرد اما وقتی قیمت‌ها به 28 دلار رسید این گروه به حالت تعلیق درآمد.

در مناسبات کنونی هم عربستان و اوپک‌ در برهه‌های متفاوت از نفت 100دلاری حمایت کردند. به گفته منابع رویترز، در سال 2012 برای اولین‌بار عربستان از نفت 100دلاری حمایت کرد. در سال 2018 هم مقامات سعودی نفت 80 تا 100دلاری را مطلوب می‌دانستند که پس از رونقی که نفت شیل آمریکا داشت و عرضه‌ای که به بازار تزریق کرد و همچنین همه‌گیری کرونا، این آرزوی بلند موقعیت اینکه جامه عمل بپوشد پیدا نکرد. موقعیت کنونی بازار چگونه ‌است؟ عرضه محدود شده‌ است، میزان رشد و کاهش رونق شیل از لیست نگرانی‌های اوپک‌پلاس خط خورده ‌است و با توجه به رشد اقتصادی ضعیف و ترس از رکود در آینده، تحلیلگران رشد تقاضای قابل‌توجهی در تقاضای 2023 پیش‌بینی کرده‌اند. 

تصویر این پازل زمانی نمایان‌تر می‌شود که یکی از تحلیلگران از زاویه متفاوتی نگاه می‌کند. تاماس وارگا، دلال نفت PVM، با اشاره به نوسانات نرخ نفت برنت به رویترز گفت: «اوپک پلاس به دنبال 90 دلار به عنوان حداقل قیمت بود.» به گفته او برنامه‌های گروه 7 برای محدودیت قیمت نفت روسیه با هدف کاهش درآمد مسکو، حمایت کرملین از افزایش قیمت را در پی داشت: «این موقعیت نشان می‌دهد ائتلاف نفتی کنونی قصد دارد از کف قیمتی 90 دلار برای هر بشکه نفت برنت محافظت کند، آن هم در زمانی که روسیه در پی اقدامی ‌تلافی‌جویانه است. این مناسبات تراز و تعادل نفتی بازار جهانی را بیش از پیش تشدید می‌کند.»

نگاهی به قیمت‌ها

دیروز هر بشکه نفت برنت به زیر 90دلار رسید و 89دلار معامله شد که نشان از کاهش 42/ 4درصدی هفتگی و 61/ 1 درصدی روزانه است. نفت وست‌تگزاس‌اینترمدیت هم به‌ازای هر بشکه 20/ 83دلار فروخته شد. این شاخص نسبت به هفته گذشته 15/ 5درصد و نسبت به روز گذشته 23/ 2درصد کاهش داشته ‌است.