مذاکرات تسهیلگر؟
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران با اشاره به ملاقاتش با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس گفت: «امیدوارم این حضور، مذاکرات و گفت‌‌‌وگوها تسهیلگر باشد و کمک کند نوع برداشت‌‌‌هایی که نسبت به ایران دارند و متاثر از فشار سیاسی و عملیات روانی است، هرچه زودتر خاتمه یابد و براساس مقررات آژانس روند امور تنظیم شود و به یاری حق تعالی از این مرحله عبور کنیم.» وی با اشاره به اتهاماتی که به صورت ناروا و پرتکرار 20سال است علیه ایران مطرح میشود و مکان‌‌‌هایی که ادعا میشود، توضیح داد: «این مکان‌‌‌ها، ساختگی است و ربطی به دولت ندارد و اصلا تاسیسات نیست. اینها براساس اطلاعاتی است که عناصر ضدانقلاب و سرویس‌‌‌ها هر بار با شکل و شمایل و ادبیات جدید پردازش می‌کنند و به آن دامن می‌‌‌زنند و هدف آنها کُند و مختل کردن پیشرفت جمهوری اسلامی ایران است و به یاری خدا در این زمینه روشنگری خواهیم داشت.
اسلامی در این سخنان گفت که همه کشورها حق دارند در فناوری هسته‌‌‌ای فعالیت کنند و جزو تکالیف مصرح اساسنامه آژانس است که دسترسی به فناوری صلح‌آمیز هسته‌‌‌ای را برای همه کشورها تسهیل و پشتیبانی و حمایت کند. وی با بیان اینکه ما متعهد به ضوابط پادمان و ان‌پی‌تی هستیم و آن را رعایت می‌‌‌کنیم، افزود: «مواضع کشور را در سخنرانی‌‌‌ام در این نشست بیان خواهم کرد.»
سیگنال‌های مثبت آژانس
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، پیش از این در برنامه صف اول شبکه خبر که اواخر شهریورماه پخش شد، گفته بود: «پیغام‌‌‌هایی که از طرف آژانس آمده، نشان می‌دهد که قصد بستن پرونده سهمکان ادعایی را دارند. امیدواریم صادق باشند و بیش از این وقت خود را تلف و فکر نکنند که با چنین موردی می‌توانند فشار حداکثری اعمال کنند.» معاون رئیس‌جمهور، در این برنامه افزود: «در ایران یک مورد فعالیت هسته‌‌‌ای وجود ندارد که به آژانس اعلام نشده باشد یا آژانس از آن بی‌اطلاع باشد و تمام فعالیت‌‌‌ها تحت نظارت آژانس است.»
همچنین اسلامی در تاریخ 30شهریورماه در اظهاراتی گفته بود که اکنون براساس شرایطی که برای توافق طی شده و آخرین وضعیت مذاکرات، طرف مقابل متوجه شده است که شرایط جمهوری اسلامی ایران به‌‌‌گونه‌‌‌ای نیست که بتوانند با عملیات روانی و اقدامات سیاسی به ما فشار بیاورند و با استفاده از اهرم فشار و تحریم بتوانند از ما امتیاز بگیرند و با امتیازگیری، ایران را تضعیف و اهداف خود را تسهیل کنند تا زودتر به نتایج مورد نظر خود برسند.
الگوی ایران برای پادمان
این سفر در حالی انجام میشود که پرونده پادمانی ایران و ادعاهای مطرح‌شده در خصوص سهمکان ادعایی از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنان به‌عنوان یکی از اختلافات اصلی بین ایران و طرف غربی و آژانس حل‌نشده باقی مانده است. هرچند یک‌بار در آذرماه سال 94 و بعد از امضای برجام، ایران و آژانس در مورد این پرونده به توافقاتی رسیدند و آن را مختومه اعلام کردند اما با گذشت چند سال بازهم به دنبال فضاسازی‌‌‌های تل‌‌‌آویو این ادعاها در دستورکار آژانس قرار گرفته است.
همچنین در آخرین دور مذاکرات در وین در مردادماه توافق شد که اگر ایران همکاری‌‌‌ها و اقدامات مقتضی را در خصوص سهمکان ادعایی با آژانس داشته باشد، غربی‌‌‌ها در روز بازاجرا یعنی 120روز پس از روز صفر (آغاز اجرای برجام) پرونده ایران را در شورای حکام ببندند. برجام طبق پیش‌‌‌نویس 35صفحه‌‌‌ای جوزپ بورل قرار است در چهار مرحله اجرایی شود؛ این مراحل عبارتند از: روز صفر، روز تایید، روز اجرای مجدد و روز تکمیل.
آخرین پاسخ ایران به آمریکا
اما ایران در آخرین پاسخ به آمریکا گفته که پرونده ایران باید قبل از روز صفر، یعنی روز اجرای برجام بسته شود. الگویی که ایران به دنبال عملیاتی شدن است آن است، شبیه مدلی است که ایران و کشورهای 1+4 در وین در اسفند 1400 داشتند. در آنجا قراری بین ایران و آژانس گذاشته شد مبنی بر اینکه تا سه‌ماه بعد یعنی ماه ژوئن، آژانس سوالات خود را به ایران تحویل و ایران هم به صورت مکتوب پاسخ دهد. در این راستا ایران دونشست هم با آژانس برگزار کرد. اما سومین دور این نشست با صدور قطعنامه شورای حکام علیه ایران مواجه شد.
در مقطع فعلی، این بدبینی در ایران ایجاد شده که اگر بپذیرد در روز بازاجرا پرونده ابعاد احتمالی بسته‌شود، ممکن است آنها پای حرف خود نایستند و این امر اجرایی نشود؛ زیرا عباراتی همچون اینکه در صورت انجام اقدامات مقتضی از سوی ایران، پرونده پادمانی علیه کشورهای در روز بازاجرا مختومه خواهد شد، مبهم است. این در حالی است که در آن مقطع ایران وارد فرآیند اجرای برجام شده است و در این صورت اگر آژانس و غرب تصمیم بگیرند پرونده را مختومه اعلام نکنند و در مقابل، ایران هم بخواهد اقداماتی را که انجام داده است به حالت قبل بازگرداند، به عنوان مقصر شناخته خواهد شد. بنابراین بر مبنای الگوبرداری از مذاکرات ماه مارس (اسفند 1400) ایران می‌‌‌گوید اول باید پرونده پادمان در آژانس بسته شود تا وارد اجرای برجام و روز صفر شویم.
