شهر کوم امبو (Kom Ombo) در مصر علیا تحت حکومت پادشاهان بطلمیوسی به عظمت رسید. این پادشاهان این شهر را به عنوان مرکز بخش اومبیت در نظر گرفتند و در آنجا نیز معبدی ساختند که امروزه به عنوان معبد کوم امبو شناخته می‌شود. در ادامه همراه با ما باشید تا به معرفی این معبد بپردازیم.
معبد کوم امبو در شرق رودخانه نیل و در محلی که زمانی توسط کروکدیل‌ها احاطه شده بوده، قرار گرفته است. این معبد از آن جهت منحصربه‌فرد است که دو ورودی کاملا یکسان، دو تالار طاق‌دار به هم پیوسته و دو پناهگاه اختصاص یافته به دو خدای متفاوت به نام سوبک و هوروس بزرگ دارد. این معبد در امتداد محور اصلی خود کاملا متقارن است و دیوارها و ستون‌های باقی مانده آن نیز اولین بناهای باستانی هستند که مسافران کشتی‌های تفریحی در سفر خود در رودخانه نیل از اسوان به سمت اقصر مشاهده می‌کنند.
تاریخچه معبد کوم امبو
قبل از اینکه معبد کوم امبو ساخته شود، در این مکان معبد قدیمی دیگری نیز وجود داشته که در طی حکومت فرعون سلسله هجدهم به نام توتموس سوم ساخته شده است. تنها چیزی که امروزه از این معبد قدیمی باقی مانده، درگاهی ماسه‌سنگی است که در یکی از دیوارهای سازه فعلی تعبیه شده است.
معبدی که امروزه وجود دارد، به دستور شاه بطلمیوس ششم فیلومتور ساخته شده که در سال 186 تا 145 پیش از میلاد مسیح زندگی می‌کرده است. جانشینان او نیز بخش‌هایی را به معبد کوم امبو اضافه کردند و بسیاری از نقش برجسته‌های ظریف و استادانه نیز به پادشاه بطلمیوس دوازدهم نئوس دیونیسوس، پدر ملکه کلئوپاترای هفتم نسبت داده شده است.
نیمه غربی معبد «کوم امبو» به خدایی باروری با چهره کروکدیل به نام سوبک اختصاص داشته است و مصریان باستان برای باروری مردم و همچنین محصولات زراعی و برای محافظت از خود در برابر تمساح‌های رودخانه نیل این خدا را ستایش می‌کردند. تیمه شرقی معبد نیز به یکی از خدایان قدیمی مصر به نام هوروس بزرگ اختصاص دارد. او خدای خالق است و معمولا نیز با سر شاهین به تصویر کشیده شده است. در طول قرن‌ها، معبد «کوم امبو» بر اساس طغیان رودخانه، زمین لرزه و غارتگرانی که از سنگ‌های آن برای دیگر پروژه‌های ساختمانی استفاده می‌کردند، آسیب دیده است.
اکتشافات در معبد کوم امبو
معبد «کوم امبو» همراه با بسیاری از بناهای باستانی مصری توسط ژاک دو مورگان فرانسوی در اواخر قرن نوزدهم میلادی مورد بازسازی قرار گرفت و امروزه نیز همچنان اکتشافات باستانی جالبی در آن انجام می‌شود. در سال 2018 میلادی آب‌های زیرزمینی معبد تخلیه شد و در آنجا، مجسمه‌ای باشکوه و ماسه‌سنگی و دو ستون ماسه‌سنگی کشف شدند. یکی از این دو ستون نیز پادشاه بطلمیوس چهارم را در کنار همسرش و خدایی سه‌گانه را به تصویر می‌کشد. دیگر ستون نیز پادشاه قدیمی‌تری به نام شاه ستی اول را نشان می‌دهد که در مقابل سوبک و هوروس بزرگ ایستاده است. باور بر این است که این ستون دوم متعلق به معبد توتموس سوم است.
بخش‌های معبد کوم امبو
بازدید از معبد «کوم امبو» ابتدا از حیاط این مکان باستانی شروع می‌شود، جایی که در آن، بقایای محرابی دوگانه و ستونی سه وجهی به وضوح به چشم می‌خورند. در داخل معبد نیز تالارهای ستون‌دار داخلی و بیرون مشاهده می‌شود که هر کدام 10 ستون دارند و تمام آن‌ها نیز دارای سرستون‌های نخل یا گل هستند که به شکلی عالی حکاکی شده‌اند.
به هر طرف که نگاه کنید، نقش برجسته‌های باشکوه و زیبایی را مشاهده خواهید کرد که بر روی دیوارها، سقف و ستونها حک شده‌اند. برخی از این آن‌ها نیز همچنان رنگ اصلی خود را حفظ کرده‌اند و حروف تصویری، خدایان، شاهان، ملکه‌ها و چندین امپراتور روم از جمله تراژان، تیبریوس و دومیتیان را به تصویر کشیده‌اند.
از جمله این نقش برجسته‌های قابل توجه نیز می‌توان به تصویر هدیه دادن بطلمیوس دوازدهم نئوس دیونیسون به هوروس بزرگ، تصویر تاج‌گذاری بطلمیوس دوازدهم با تاج دوگانه مصر علیا و سفلی و همچنین مجموعه‌ای از ابزارهای جراحی اشاره کرد که در دیواره پشتی گذرگاه بیرونی معبد دیده می‌شوند. باور بر این است که نقش برجسته‌های ابزارهای جراحی بیانگر نقش معبد به عنوان مکانی برای شفای مردم محلی هستند.
در محوطه معبد «کوم امبو» نیز می‌توانید زیارتگاه اختصاص یافته به هاتور، زایمان‌خانه و استخری را مشاهده کنید که درون این استخر نیز کروکدیل‌های مقدس نگهداری می‌شدند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نقش برجسته‌های و آثار مختلف معبد «کوم امبو» نیز می‌توانید از موزه کروکدیل (Crocodile Museum) در همان نزدیکی بازدید کنید. درون این موزه اتاق‌هایی با تهویه هوا وجود دارد که داخل آن‌ها، مجموعه‌ای از کروکدیل‌های مومیایی شده دیده می‌شوند که در سرداب معبد دفن شده بودند.
