به گفته آنها عبور از پیک تابستان به معنای حل مشکلات این صنعت نبوده و بیشتر انتقال خاموشی‌ها از بخش خانگی به صنایع رخ داده است. بنابراین مانند سالیان گذشته ناترازی تولید و مصرف برق همچنان پابرجا بوده و با توجه به قیمت غیر واقعی برق، نباید منتظر ورود سرمایه‌گذاران به این عرصه باشیم. از سوی دیگر وزارت نیرو نتوانسته مطالبات معوق نیروگاه‌ها را پرداخت کند و این مساله باعث شده تا تعمیرات به سختی و کندی پیش برود. بنابراین در یک سال اخیر در بر همان پاشنه سابق چرخیده و نه تنها خبری از تولید برق بیشتر نیست که حتی نیروگاه‌های موجود نسبت به ادامه وضعیت نگران هستند. در همین راستا مدیرعامل شرکت «توسعه مولد نیروگاهی جهرم» می‌گوید: وزارت نیرو باید بداند که مساله بهای برق به نیروگاه‌ها ختم نمی‌شود، زیرا سهام بسیاری از نیروگاه‌ها در بورس عرضه شده و سهامداران حقیقی انتظار سودآوری دارند. از سوی دیگر خرید برق با نرخ ارزان از نیروگاه‌ها در حالی اتفاق می‌افتد که فیش‌های برق نشان‌دهنده رشد چشمگیر هزینه‌ها برای مشترکان است؛ در واقع دولت برق را با نرخ 80 تومان از نیروگاه‌ها خریداری می‌کند و با چند برابرقیمت در اختیار بخش مصرف و صنایع قرار می‌دهد.
به گفته پیمان کنعان وضعیت پرداخت مطالبات نیروگاه‌ها فاجعه‌‌بار بوده و برای تامین هزینه‌های جاری روزانه دچار مشکل هستند. با وجود این گوش شنوایی برای شنیدن چالشهای بخش غیردولتی برق وجود ندارد. این در حالی است که تعمیرات و اورهال نیروگاه‌ها آغاز شده و بر خلاف گذشته، وضعیت امروز به گونه‌ای است که برای خرید قطعات باید نقدینگی وجود داشته باشد، اما تاکنون اقدامی از طرف مسوولان در این خصوص انجام نشده است. متن زیر ماحصل گفت‌وگوی ما با پیمان کنعان، مدیرعامل شرکت «توسعه مولد نیروگاهی جهرم» در رابطه با چالشهای پیش رو بعد از اعلام بهای برق توسط دولت است که در ادامه می‌خوانید.
بعد از گذشت 6 ماه از سال 1401، وزارت نیرو قیمت خرید برق از نیروگاه‌ها را اعلام کرد. سال گذشته هر کیلووات ساعت 64 تومان بود و امسال رقم اعلامی حدود 80 تومان است. آیا این قیمت منافع بخش خصوصی را تامین می‌کند؟
همچون دیگر کالاها، بهای برق نیز باید ابتدای سال اعلام می‌شد تا نیروگاه‌ها بتوانند با قیمت جدید برنامه‌ریزی و فعالیت کنند. اما این اعلام قیمت با 6 ماه تاخیر توسط وزارت نیرو انجام شد. نکته دیگر اینکه بهای هر کیلووات ساعت برق از 642 ریال در6ماه دوم سال جاری به 803 ریال تغییر کرده و این در حالی است که به هیچ عنوان تناسبی با تورم کالا و خدمات دیگر در کشور ندارد و نمی‌تواند هزینه‌های نیروگاه‌ها را پوشش داده و سود‌آور باشد، چرا که هزینه‌های نیروگاه‌ها اعم از تجهیزات، تعمیر و نگهداری، حقوق و دستمزد چند برابر شده است. نکته سوم درباره مشخص شدن بهای برق این است که وزارت نیرو اعلام کرده از زمان ابلاغ، نرخ‌های جدید اعمال می‌شود و عملا برق تولیدی 6 ماه ابتدایی سال 1401 با همان تعرفه سال گذشته محاسبه می‌شود. این بدان معنا است که وزارت نیرو با گذشت از پیک تابستان (زمانی که چالشهای تامین برق به پایان رسیده) این دستورالعمل را ابلاغ کرده‌اند.
موضوع دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که چالشهای نیروگاه‌های بخش خصوصی این صنعت فقط به بهای خرید برق از آنها ختم نمی‌شود، چرا که سهام بسیاری از نیروگاه‌ها در بورس عرضه شده و سهامداران حقیقی از آنها نیز انتظار سودآوری دارند و با این مبالغ نمی‌توان انتظارات این بخش را تامین کرد. دیگر مساله‌ای که باید به آن اشاره کرد این است که خرید برق با قیمت ارزان از نیروگاه‌ها در حالی اتفاق می‌افتد که فیش‌های برق نشان‌دهنده رشد چشمگیر هزینه‌ها برای مشترکان است. در واقع دولت، برق را با نرخ 80 تومان از نیروگاه‌ها خریداری می‌کند و با چند برابرقیمت در اختیار بخش مصرف و صنایع قرار می‌دهد. در حالی که امروزه یکی از مشکلات صنعت برق ناترازی تولید و مصرف است و با روند کنونی نباید منتظر ورود سرمایه‌گذاران به صنعت برق باشیم، چرا که این روند هیچ گونه توجیه اقتصادی برای بخش‌خصوصی ندارد.
نکته حائز اهمیت دیگر اینکه اجحاف به نیروگاه‌های گازی و سیکل ترکیبی در حالی اتفاق می‌افتد که هر کیلووات ساعت برق تولیدی نیروگاه‌های تجدیدپذیر خورشیدی با ضریب ظرفیت سالانه 20 درصد، با قیمت 500 تا 700 تومان و نیروگاه‌های بادی با 37 درصد ضریب تولید با قیمت 700 تا 1000 تومان توسط وزارت نیرو خریداری می‌شود، اما با سیاست‌های نادرست دولت، نیروگاه‌هایی که 90 درصد ضریب تولید سالانه دارند، باید برق آنها با نرخ 80 تومان به‌فروش برسد. در واقع برق پایدار و مطمئن با نازل‌ترین قیمت و برقی که 5 تا 6 ساعت در طول شبانه‌روز امکان تولید دارد به نرخ نجومی توسط وزارت نیرو خریداری می‌شود. حال آنکه برخی از تجهیزات هزینه‌بر نیروگاه‌های تجدیدپذیر از جمله اینورتر و پنل‌های خورشیدی در بیشتر موارد وارداتی و در اندک مواردی در کشور مونتاژ می‌شود که این خود نیز یکی از معایب این حوزه است.
از طرفی توسط برخی از کارشناسان صنعت برق سال‌ها است که عنوان می‌شود که باید همچون کشورهای اروپایی با سرمایهگذاری بسیار به سمت تولید برق با راه‌اندازی نیروگاه‌های تجدیدپذیر برویم، در حالی که جنگ‌های اخیر در منطقه اروپا کشورها را با چالش تامین انرژی روبه‌رو کرده است و برخلاف تصورها، کشورهای اروپایی به سمت راه‌اندازی مجدد نیروگاه‌های اتمی رفتند. چرا که انرژی تجدیدپذیر در کشورهای مصرف‌کننده انرژی به هیچ عنوان پاسخگوی نیاز آنها نبوده و جنگ اخیر نیز نشان داد که انرژی تجدیدپذیر تاکنون به آن رشد و بلوغ لازم در اروپا نرسیده که بتواند کمبود انرژی را جبران کند. بنابراین نیروگاهی که در طول سال بتواند 90 درصد از 8760 ساعت سال در مدار باشد و انرژی را تامین کند، یک نیاز ضروری و بدون جایگزین است. اما آنچه مشاهده می‌شود این است که متاسفانه در کشور با تبلیغات غلط در حال نابودی نیروگاه‌های تجدیدناپذیر هستند. البته منظور این نیست که نباید برای ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر اقدام کرد، اما معتقدم توسعه این نیروگاه‌ها باید همزمان با بلوغ اقتصادی کشور باشد نه اینکه با تمرکز سیاست‌ها در حوزه‌ای که نمی‌تواند پاسخگوی نیاز اولیه کشور باشد، نیروگاه‌های با ظرفیت تولید 90 درصد سیکل ترکیبی را به تعطیلی بکشانند.
برخی کاهش خاموشی بخش خانگی در پیک تابستان را به عنوان موفقیت در حل چالش‌ها و بحران‌های صنعت برق قلمداد می‌کنند. نظر شما در این خصوص چیست؟
سال گذشته عنوان شد 17 هزار مگاوات برای رفع ناترازی برق در کشور نیاز است، اگر فرض کنیم 7 هزار مگاوات آن طی یک سال اخیر تامین شده باشد (که البته باید آمار دقیق داشته باشیم)، همچنان با 10 هزار مگاوات کسری برق مواجه هستیم. بنابراین اینکه گفته می‌شود بخش خانگی روشن نگه داشته شده تمام ماجرا نیست، بلکه باید آمارهای دقیقی ارائه شود که این سیاست‌ها چه تاثیری بر کارکرد و اقتصاد صنایع داشته است. از این رو با یک بررسی اجمالی مشخص می‌شود که مشکلات کمبود برق فقط به صنایع منتقل شده و کاهش تولید و زیان آنها را به همراه داشته است که این زیان مستقیما به بدنه اقتصاد کشور وارد می‌شود. بنابراین نه تنها مشکل برق عملا رفع نشده بلکه احتمال بروز مشکلات نسبت به گذشته نیز بیشتر شده و اظهارات درباره رفع مشکل برق یا جلوگیری از خاموشی‌ها، تنها پاک کردن صورت مساله است. به همین دلیل معتقدم تنها راه عبور کشور از بحران برق، حفظ نیروگاه‌های موجود و توسعه سرمایهگذاری در این بخش است، اما با قیمت‌های کنونی برق، نیروگاه‌ها روز به روز به ورشکستگی نزدیک‌تر شده و در نهایت هیچ گونه سرمایهگذاری در این صنعت انجام نخواهد شد.
با توجه به آغاز فرآیند تعمیرات نیروگاه‌ها و نیاز به منابع مالی، وضعیت مطالبات نیروگاه‌ها از دولت در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
وضعیت پرداخت مطالبات نیروگاه‌ها فاجعه‌‌بار بوده و حتی برای تامین هزینه‌های جاری روزانه دچار مشکل هستند. با وجود این گوش شنوایی برای شنیدن چالشهای این بخش نیز وجود ندارد. این در حالی است که تعمیرات و اورهال نیروگاه‌ها آغاز شده و بر خلاف گذشته، وضعیت امروز به گونه‌ای است که برای خرید قطعات باید پیش‌پرداخت واریز کنند، اما با وجود پیگیری‌های متعدد از مسوولان، اقدامی در این خصوص انجام نشده است. حتی توسط برخی از نیروگاه‌ها اعلام شد که با توجه به مشکلات کسری بودجه، دولت در وضعیت کنونی 30 درصد مطالبات را پرداخت کند، اما متاسفانه به این درخواست هم توجهی نشد. به‌طور نمونه در حال حاضر نیروگاه جهرم چند صد میلیارد تومان از دولت طلبکار است که پرداخت 30 درصد آن می‌تواند بخش مهمی از تعمیرات و اورهال و بدهی‌های شرکت را پوشش دهد، اما پرداخت ماهانه چند میلیارد تومان توسط توانیر گرهی از مشکلات شرکت باز نمی‌کند و صرفا باید صرف پرداخت حقوق پرسنل شود.
اما مسوولان وزارت نیرو عنوان کردند که هزینه تعمیرات نیروگاه را هر ساله به نیروگاه‌ها پرداخت می‌کنند. نظر شما در این باره چیست؟
با توجه به اینکه اورهال دو واحد گازی در کمترین حالت و اقتصادی‌ترین شرایط، 120 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد به مسوولان مربوطه اعلام کردیم وزارت نیرو در حال حاضر 50 درصد این رقم را به شرکت توسعه مولد نیروگاهی جهرم پرداخت کند و 50 درصد دیگر را ظرف 5 ماه آینده بپردازد، اما متاسفانه در این باره نیز هیچ اقدام موثری صورت نگرفت. اینکه توسط مسوولان صنعت برق اعلام می‌شود هزینه تعمیرات نیروگاه را هر ساله به نیروگاه‌ها پرداخت می‌کنند با آنچه محقق شده کاملا متفاوت بوده و این شرکت حتی برای تعمیرات سال گذشته همچنان بدهکار است.
دیدگاه شما درباره ایجاد نهاد تنظیم‌گر در صنعت برق چیست؟
سال‌ها است یکی از دغدغه‌های صنعت برق ایجاد نهاد تنظیم‌گر بوده که متاسفانه تاکنون با وجود پیگیری‌های مکرر بخش خصوصی برق، این مهم محقق نشده است. از این رو امید است این نهاد، به روش عرف بین‌المللی و به صورت بی‌‌طرفانه و در راستای تحقق اقتصاد سالم برق ایجاد شود. در غیر این صورت رگولاتوری نیز تبدیل به تشکیلاتی تشریفاتی و چند‌نفره برای اجرای سیاست‌های غلط گذشته خواهد شد.
درباره اقدامات نیروگاه جهرم برای آمادگی در فصل زمستان برای مخاطبان توضیح دهید.
«نیروگاه جهرم» با 1440 مگاوات ظرفیت در سه بلوک سیکل ترکیبی در منطقه جنوب کشور واقع شده و یکی از نیروگاه‌های مهم کشور به شمار می‌رود. خوشبختانه تاکنون طرح‌های توسعه مد نظر با تمام مشکلات و گرفتاری‌ها در این نیروگاه انجام شده و برنامه اصلی این شرکت نیز اورهال دو واحد از نیروگاه بوده که امید است به زودی بودجه مورد نیاز آن تامین شود. چرا که با این اقدام، این نیروگاه با ظرفیت 1440 مگاوات برای تابستان سال 1402در مدار شبکه انجام وظیفه خواهد کرد.
