به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، پس از مدتها بی خبری از پروژه مشهور و پر حاشیه ساخت هواپیمای ترابری با کاربری نظامی در کشورمان، هواپیمای "سیمرغ" در اواخر اردیبهشت ماه امسال توسط صنایع هوایی وزارت دفاع و پشتیانی نیروهای مسلح رونمایی شد که نشان دهنده یک پرنده ترابری تاکتیکی سبک بر اساس باز طراحی مفهوم کلی از هواپیمای مسافربری آنتونوف 140 و پروژه ایرانی آن یعنی ایران 140 بود. اما در روزهای اخیر و پس از بازدید امیر افشین خواجه‌فرد مدیرعامل سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع از غرفه وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در چهارمین نمایشگاه "ایران ساخت"، از زبان این مقام مسئول اعلام شد: «هواپیمای سیمرغ امروز مراحل تاکسی را انجام داده و برای پرواز آماده می‌شود.»
اپرچه به صورت رسمی و علمی تفاوت های موجود بین نمونه ساخته شده به نام "سیمرغ" از یک سو و آنچه به عنوان ایران 140 یا آنتونوف 140 پیش از این ساخته شده بود، برای رسانه ها و کارشناسان مشخص نشده اما بر اساس تصاویر می توان گفت باز طراحی بخش هایی از بدنه از جمله دم و بال هواپیما در نمونه سیمزغ به نسبت آنتونف 140 صورت گرفته که هدف از آن کاهش مسافت فرود و برخاست، افزایش حجم سوخت و تناژ قابل حمل به نظر می رسد. در نگاهی دقیق تر بر اساس تصاویر، می توان علاوه بر مهمترین تغییر یعنی اضافه‌کردن قسمت رمپ، تغییراتی در بال‌های عقب این هواپیما رخ داده، ضمن آنکه قسمت دم و سکان عقبی آن نیز تغییراتی داشته و سکان آن از یک سکان V شکل، به یک سکان ساده تر از آنتونف 140 تبدیل شده است.
بیشتر بخوانید:
ضمن آنکه به نظر می رسد در راستای تغییر کاربری این هواپیمای جدید، افزایش مخزن سوخت نیز در دستور کار بوده و در قسمت عقب هواپیما، این تغییر قابل مشده ه است. در عین حال، تغییر موتور نیز یکی از مهم ترین تغییرات و بهینه سازی سیمرغ ایرانی نسبت به آنتونف 140 است چراکه مشکلات موتور قبلی هواپیما در شرایط آب و هوایی ایران، قبلا مورد توجه و تذکر کارشناسان بوده است. لذا به نظر می رسد باز طراحی سیمرغ و تولید یک هواپیمای ترابری از آن، فرآیندی پیچیده و دقیق را طی کرده تا نهایتا به محصول نهایی که یک هواپیمای سبک ترابری است، منتهی شود.
بخشی از تغییرات ظاهری سیمرغ در مقایسه با آنتونف 140
تبدیل آنتونف 140 به سیمرغ؛ سهل و ممتنع
با توجه به اینکه پس از برخی حوادث بویژه فوت تعدادی از هموطنان عزیزمان در سانحه رخ داده برای این هواپیما در تهران، همچنان زیرساخت تولید این هواپیما در کشور وجود داشت و قطعات و اجزای این هواپیما نیز در داخل کشورمان تولید می‌شد، برای جلوگیری از اتلاف منابع و سرمایه‌گذاری صورت گرفته برای راه‌اندازی خط تولید این هواپیما در شرکت هسا، تصمیم به بازطراحی هواپیمای آنتونف 140 به منظور توسعه کاربری ها و استفاده از آن به منظور رفع نیازهای عملیاتی نیروهای مسلح گرفته شد. در این مرحله، اشراف و تسلط کامل به فرآیندهای طراحی و ساخت هواپیما نقش محوری و کلیدی داشت چراکه باید تغییراتی را در طراحی این هواپیما لحاظ می شد تا بتوان از آن برای کاربری های دیگری از جمله حمل بار استفاده کرد. متخصصان امر به خوبی می دانند در صنعت هوانوردی اعمال کوچکترین تغییرات در وسایل پرنده، نیازمند دانش فنی بالا و همچنین آزمون های سختگیرانه بسیار زیادی است.
به همین دلیل است که طراحی و ساخت هواپیمای ترابری سیمرغ را با توجه به حجم تغییرات صورت گرفته نسبت به نمونه پایه، می‌توان یکی از پروژه‌های بزرگ هوایی کشور برشمرد که توسط شرکت هواپیماسازی ایران اجرا شده است؛ پروژه ای که علاوه بر آورده اصلی آن که دانش طراحی و ساخت یک هواپیمای ترابری برای کشور است، منجر به تربیت میزان قابل توجهی از نیروهای مهندسی در حوزه هوافضای کشور می شود.
بر همین مبنا پروژه هایی به منظور بکارگیری این هواپیما در نقش هواپیمای ترابری سبک و همچنین هواپیمای گشت دریایی تعریف شد که هواپیمای سیمرغ در حقیقت حاصل پروژه طراحی و تولید هواپیمای ترابری سبک است. ضمن اینکه باید توجه داشت که در دهه های اخیر، چه در بخش هواپیماهای تربوپراپ مثل سری سیمرغ یا در نمونه های جت، بحثی به اسم هواپیماهای منطقه ای مطرح شده که عمدتا مربوط به مدل های مسافربری با توان حمل مسافران کم تر برای مسیرهای کوتاه تر است. البته این مسئله در نمونه های جت و خصوصا با کاهش مسافران مثل مدل های VIP، به افزایش قابل توجه برد نیز منجر شده است.
هواپیمای ترابری سیمرغ
در کنار بحث حمل مسافر و کاربری غیر نظامی، پتانسیل های بالایی در این طراحی ها برای بحث های نظامی از ترابری گرفته تا اموری مثل گشت دریایی، هشدار زودهنگام هوابرد (آواکس) و حتی نمونه های مسلح شده برای پشتیانی نزدیک هوایی -گان شیپ- وجود دارد که سری سیمرغ می تواند در ادامه، همین نقش ها را برای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران ایفا کند.
آنگونه که در مشخصات اعلامی این هواپیما آمده، سیمرغ از دو موتور توربوپراپ برخوردار است که حداکثر سرعت آن را به 530 کیلومتر بر ساعت می‌رساند و می‌تواند مسافتی 3900 کیلومتری را پرواز کند. این هواپیما برای برخاستن به باندی با طول حداقل 1450 متر و برای نشستن به باندی با طول حداقل 900 متر نیاز دارد و می‌تواند تا 6 تن بار را با خود حمل کند که این مشخصات در مقایسه با نمونه‌های مشابه، سیمرغ را به گزینه مناسبی برای بکارگیری در ناوگان ترابری نظامی و تجاری تبدیل می‌کند.
انواع کاربری های دریایی و زمینی در انتظار سیمرغ
برای هواپیمای ترابری سبک سیمرغ می‌توان کاربردهای بسیار زیادی در نظر گرفت که البته بسیاری از این کاربردها را روند پروژه در آینده مشخص خواهد کرد اما به طور کلی سیمرغ را می‌توان گزینه مناسبی برای بکار گیری در نیروهای مسلح از جمله نیروهای دریایی و زمینی برشمرد چراکه این نیروها به منظور جابجایی وسایل و نیرو میان یگانهای خود در کشور نیازمند چنین ظرفیتی هستند. همچنین با توجه به رونمایی از نسخه گشت دریایی هواپیمای ایران-140 در گذشته، می‌توان به عنوان یکی از افق‌های پیش روی پروژه سیمرغ، تلفیق ماموریت گشت و شناسایی دریایی و ترابری را برای آن تصور کرد.
ضمن اینکه این سیمرغ ایرانی می‌تواند در نقش های مختلفی همچون هواپیمای جنگ الکترونیک و گان شیپ نیز ایفای نقش کند. اهمیت این دو کاربری، بعضا نسبت به ترابری هوایی هم بیشتر احساس می شود چراکه در این حوزه ها، سالهاست ناوگان جدیدی وارد یگانهای رزمی کشورمان نشده و به دلایل مختلف، حضور هواپیماهای جدید احساس می شود. در نسخه گان شیپ یا تامین آتش پشتیبانی از طریق هوا، در دسترس بودن هواپیماهایی با موتور توربوپراپ می‌تواند کمبود موجود در نیروهای مسلح را به خوبی جبران کند؛ البته هنوز هم برخی نسخه های جنگ الکترونیک در نیروی هوایی کشورمان حضور دارند اما سیمرغ می‌تواند یک گزینه جذاب برای ارتقاء و تقویت این ناوگان نیز باشد.
طبیعتا اگر سیمرغ تمام تست‌های پروازی را با موفقیت طی کند - که به گفته امیر خواجه وند در آستانه آغاز این تست ها هستیم- با تقویت بال‌ها و سازه بدنه و همچنین تجهیز به انواع موشک ها و توپ‌های بومی، می توان قدرت رزمی هوایی کشورمان را با یک ارتقاء چشمگیر همراه کرد. در عین حال، با توجه به کیفیت و تنوع سامانه های راداری موجود در نیروهای مسلح، دستیابی به آواکس بومی نیز با توجه به اینکه مهمترین نیاز آن، در اختیار داشتن هواپیماهای متناسب با این ماموریت است، فراهم خواهد شد.
در حال حاضر دو کشور همسایه ما یعنی پاکستان و ترکیه از هواپیمایی سبیه به سیمرغ در نقش گشت دریایی بهره برده و در مدل سفارش داده شده برای ترکیه، قابلیت حمل اژدر و مقابله با زیردریایی ها نیز برای این هواپیماها در نظر گرفته شده است چراکه طیف وسیعی از سیستم های راداری، اپتیکی و البته تسلیحاتی قابلیت نصب روی این هواپیما را داشته و می توان از آن هم در زمان صلح برای بحث کنترل کل خطوط کشتیرانی و جستجو و نجات در زمان بروز درگیری نیز در بحث کنترل فضای نبرد دریایی و در صورت لزوم درگیری با شناورهای دشمن بهره برد.
مدل مسلح شده از هواپیمای سی 295 شرکت ایرباس
بررسی نمونه های موجود در دنیا نشان می دهد این نوع هواپیماها بر اساس نیاز نیروهای مسلح می تواند برای نقش هایی مثل جست و جو و نجات دریایی، کنترل و فرماندهی هوابرد، جنگ الکترونیک، شناسایی و جمع آوری سیگنال های الکترونیکی و مغناطیسی و گونه مسلح شده برای پشتیبانی نزدیک هوایی نیز مجهز شود به گونه ای که حتی فرماندهی عملیات ویژه نیروی هوایی و گارد ساحلی آمریکا در کنار نیروهای هوایی کشورهای اروپایی نیز از کاربران مدل های مختلف این نوع هواپیما هستند.
سرزمین پهناور ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی و گستردگی منطقه ای، همواره امکان مواجهه با مخاطرات طبیعی گوناگون از جمله، سیل، آتش سوزی، زلزله و ... را دارد؛ لذا وجود هواپیمای ترابری سبک در کنار بالگردهای امداد رسانی، نیازهای مهمی از کشورمان را برطرف می‌کند. ضمنا دستیابی به دانش طراحی و ساخت 30 هزار قطعه و سامانه هوایی، پیکچرهای پیچیده و بزرگ مونتاژی، سامانه‌های تست و آزمون و تدوین بیش از هزار جلد مستندات از دیگر مزیت های این پروژه است که می تواند در خدمت طراحی و ساخت سایر پرنده های بومی نیز قرار بگیرد.
یادمان نرود هواپیمای سیمرغ ایرانی در ابتدای راه و انجام آزمایش های مربوط به ماموریت اولیه و اصلی خود یعنی ترابری سبک تاکتیکی است اما با نگاهی به توانایی های موجود در کشور می توان گفت که این پرنده می تواند در نقش های دیگر همانند نمونه های مورد اشاره در بالا نیز ظاهر شود بخصوص آنکه سیستم های اپتیکی که در سالهای اخیر در حجم قابل توجهی در کشور توسعه پیدا کرده اند، در کنار رادارها و سامانه های نقشه برداری و حتی انواع بمب ها و موشک های دورایستای هوا پرتاب نیز قابلیت تعریف شدن برای استفاده در این پرنده را دارند. مضاف بر آنکه بسیاری از این زیر سیستم ها در اندازه های کوچک و سبک تر برای نصب روی پرنده های بدون سرنشین ایرانی توسعه پیدا کرده و مشخصا در پلتفرم بزرگتری مثل سیمرغ می توان محموله هایی سنگین تر با قابلیت های بیشتر را نیز حمل و مورد استفاده قرار داد.
