بیماری‌های حیطه مغز و اعصاب از مهمترین مشکلاتی هستند که احتمالا افراد در طول زندگی خود با آن دست و پنجه نرم میکنند. مشکلات مغزی بسیار متنوع هستند و البته نیاز به درمان‌های متفاوت دارند. مهمترین مسئله در مورد این بیماری‌ها تشخیص به موقع آن‌ها و شروع روند درمان یا جلوگیری از پیشرفت آن‌هاست. یکی از بیماری‌های مهم مغز و اعصاب، آدنوم هیپوفیز است. اگر به تازگی در شما یا یکی از کسانی که می‌شناسید آدنوم هیپوفیز که نوعی تومور هیپوفیز است تشخیص داده شده است، ممکن است نگران این باشید که این بیماری به چه معناست و دقیقا چه اثری بر بدن دارد. برخی افراد به اشتباه آن را با تومور مغزی یکی می‌دانند، اما این‌ها دو مقوله‌ی متفاوت هستند؛ در این عنوان، بیشتر در مورد این بیماری صحبت می‌کنیم.
آدنوم هیپوفیز چیست؟
پیش از هر چیز باید این بیماری را بهتر بشناسیم تا بتوانیم اقدامات مقابله با آن را فراهم کنیم. آدنوم هیپوفیز یک رشد خوشخیم (غیرسرطانی) روی غده هیپوفیز شما است و برخلاف سرطان، به سایر قسمتهای بدن شما سرایت نمیکند. اما همانطور که آدنوم هیپوفیز رشد میکند، میتواند بر ساختارهای مجاور فشار وارد نموده و علائم ایجاد کند. به بیان دقیق، آدنوم، تومور مغزی نیست، اما علائم و عوارض جانبی مشابهی دارد. آدنوم هیپوفیز بسیار شایع است، به طوری که تخمین زده میشود که از هر 5 نفر 1 نفر در مقطعی از زندگی خود به این آدنوم مبتلا شود. از آنجایی که بسیاری از افراد مبتلا به آدنوم هیپوفیز، به ویژه میکروآدنوم، بدون علامت هستند، معمولا هرگز علائمی را تجربه نمیکنند.
این آدنومها اغلب سرعت رشد کندی دارند، پخش نمیشوند و بدون عوارض جدی هستند. با این حال رشد آن‌ها میتواند عوارضی ایجاد کند. این تومورها معمولاً افراد 30 تا 40 ساله را تحت تأثیر قرار میدهند؛ اگرچه در کودکان نیز قابل تشخیص هستند. اکثر این تومورها را میتوان با موفقیت درمان کرد. تومورهای هیپوفیز میتوانند از نظر اندازه و رفتار متفاوت باشند.
علائم آدنوم هیپوفیز چیست؟
بعد از این که دانستیم آدنوم هیپوفیز چیست، باید با علائم آن آشنا شویم. شناخت علائم به ما کمک میکند تا زودتر برای درمان آن چارهاندیشی کنیم. به طور کلی تومورهای کوچکتر از 10 میلی متر، میکروآدنوم نامی‌ده میشوند و اغلب هورمونهای هیپوفیز قدامی ترشح میکنند. این آدنومهای کوچکتر معمولاً زودتر تشخیص داده میشوند زیرا افزایش سطح هورمونها باعث تغییرات غیرطبیعی در بدن میشود.
به عنوان مثال، این اختلال میتواند باعث تولید بیش از حد هورمونهای رشد، مانند آکرومگالی (غیگانتیسم) ، یا تولید کم هورمون تیروئید، مانند کم‌کاری تیروئید شود. عدم تعادل هورمونی میتواند بر باروری، دورههای قاعدگی، تحمل گرما و سرما و همچنین پوست و بدن از طرق دیگر تأثیر بگذارد. تقریباً 50 درصد آدنومهای هیپوفیز زمانی تشخیص داده میشوند که اندازه آن‌ها کمتر از 5 میلی متر باشد.
آدنومهای بزرگ‌تر از 10 میلیمتر (به اندازه یک سکه) ماکروآدنوم نامی‌ده میشوند و معمولاً هورمونی ترشح نمیکنند. این تومورها اغلب به این دلیل کشف میشوند که با رشد خود علائمی ایجاد میکنند و ساختارهای عصبی مغز یا جمجمه مجاور را فشرده میکنند. وجود سه یا بیشتر از علائم زیر ممکن است نشان دهنده تومور هیپوفیز باشد:
- مشکلات بینایی (تاری یا دوبینی، افتادگی پلک)
- سردرد در ناحیه پیشانی
- حالت تهوع یا استفراغ
- اختلال در حس بویایی
- اختلال عملکرد جنسی
- افسردگی
- خستگی
- ناباروری
- مشکلات رشد
- پوکی استخوان
- افزایش وزن غیر قابل توضیح
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- کبودی آسان
- درد مفاصل
- سندرم تونل کارپال
- قاعدگی مختل شده
- یائسگی زودرس
- ضعف عضلانی
درمان آدنوم هیپوفیز چیست؟
خوشبختانه باید عنوان کنیم که بسیاری از آدنومهایی که در هیپوفیز به وجود میآیند قابل درمان هستند. برای اکثر افراد، درمان میتواند تومور را کنترل یا حذف کند و طول عمر طبیعی به شما بدهد. مداخله زودهنگام مهمترین قدم برای درمان بیماری شماست. بنابراین در صورت داشتن علائم سریعتر به پزشک مراجعه نمایید و اقدامات تشخیصی و درمانی را آغاز کنید.
به طور کلی آدنومهای کوچک هیپوفیز که به طور تصادفی ایجاد میشوند و علائمی ایجاد نمیکنند ممکن است نیاز به درمان فوری نداشته باشند. آدنومهای بزرگ‌تر هیپوفیز و آن‌هایی که علائم ایجاد میکنند معمولاً نیاز به درمان دارند. نوع درمان توصیه شده به نوع آدنوم و اندازه آن بستگی دارد. گزینههای درمانی احتمالی شامل دارو، جراحی و یا پرتودرمانی است. اگر تصور شود که آدنوم از طریق جراحی قابل برداشتن است، این کار ممکن است از طریق یک برش کوچک زیر لب بالایی یا پشت بینی انجام شود. اگر آدنوم با استفاده از این مسیر قابل دسترسی نباشد، جراحی ممکن است از طریق بریدگی در جمجمه انجام شود.
عوارض عدم درمان آدنوم هیپوفیز چیست؟
تمام علائمی که عنوان شد، به عنوان عوارض آدنوم هیپوفیز شناخته میشوند. اگر یک آدنوم هیپوفیز که کار نمیکند و حتی علائمی ندارد، به رشد خود ادامه دهد، در نهایت به حدی بزرگ میشود که نه تنها به غده هیپوفیز فشار میآورد، بلکه به سایر اعصاب و شریانهای پایه مغز که نزدیک غده هیپوفیز هستند نیز فشار وارد میکند. بنابراین بسیار مهم است که اقدامات درمانی را در اسرع وقت به کار بگیرید تا از آسیبهای ناخواسته جلوگیری شود.
بهترین پزشک درمان آدنوم هیپوفیز
برای درمان این بیماری باید از جراح مغز و اعصاب کمک گرفت. پزشکان متبحر در این حوزه میتوانند به شما در پیشبرد روند درمان کمک کنند. هنگامی که پزشک به آدنوم هیپوفیز مشکوک است، معاینه فیزیکی و همچنین آزمایش بینایی را برای تشخیص نقص میدان بینایی، مانند از دست دادن بینایی محیطی، انجام میدهد. آزمایش هورمونی خون و ادرار و مطالعات تصویربرداری از مغز نیز برای تایید تشخیص استفاده میشوند. دقیقترین تست تصویربرداری تشخیصی، تصویربرداری تشدید مغناطیسی ام آر آی است که میتواند برای تشخیص بهتر به کار گرفته شود.
نتیجه گیری و جمع بندی
در این عنوان در مورد این که آدنوم هیپوفیز چیست صحبت کردیم و دانستیم که این بیماری اغلب خوشخیم و قابل درمان است. بنابراین بسیار مهم است که از یک پزشک متخصص مغز و اعصاب برای تشخیص و درمان به موقع آن کمک گرفت. توصیه میشود در صورتی که مشکلاتی در بینایی خود دارید و یا سردردهایی دارید که از بین نمیروند یا باز میگردند، به خصوص اگر به سمت پیشانی شما باشد، به پزشک مراجعه کنید. اگر آدنوم هیپوفیز برای شما تشخیص داده شده است، احتمالاً باید به طور منظم معاینات خود را ادامه دهید تا آدنوم را کنترل کرده و مطمئن شوید که درمان شما به خوبی پیش می‌رود.