دکتر فاطمه عندلیب : متخصص پوست، مو و زیبایی
تحریریه زندگی آنلاین : فولیکولیت یک وضعیت پوستی شایع است که در آن فولیکول‌های مو دچار التهاب می‌شوند. معمولاً این شرایط توسط عفونت‌های باکتریایی و قارچی ایجاد می‌شود. در ابتدا ممکن است ظاهر ضایعات برجستگی‌های قرمزرنگ یا دانه‌های چرکی سرسفید اطراف فولیکول‌های مو باشد. عفونت می‌تواند گسترش پیدا کند و به سمت زخم‌های دلمه دار و غیرقابل‌ترمیم پیش برود. این شرایط تهدیدکننده نیست؛ اما می‌تواند باعث خارش التهاب اذیت و حتی خجالت و کاهش کیفیت زندگی فرد شود. عفونت‌های شدید می‌توانند باعث ریزش موی دائمی و به‌اصطلاح ریزش موی اسکارینگ شوند (غیرقابل‌برگشت). برای موارد شدید فولیکولیت که عود مکرر دارند بهتر است به پزشک مراجعه کنید و نسخه و داروی لازم را دریافت نمایید.
علت ایجاد جوش های فولیکولیت
فولیکولیت اغلب در اثر عفونت فولیکول‌های مو با باکتری‌های استافیلوکوکوس او رئوس (استاف) ایجاد می‌شود. فولیکولیت ممکن است در اثر ویروس، قارچ و حتی التهاب ناشی از موهای زائد ایجاد شود.
علائم فولیکولیت
آسیب‌های پوستی دائمی، مانند جای جوش یا لکه‌های تیره
تخریب فولیکول‌های مو و ریزش مو دائمی
تجمع برجستگی‌های کوچک قرمزرنگ یا جوش‌های سرسفید در اطراف فولیکول‌های مو
تاول چرکی که باز می‌شوند و پوسته‌پوسته می‌شوند.
خارش و سوزش پوست
پوست دردناک و حساس به لمس
تورم و ورم زیاد
بیشتر بخوانید:
انواع فولیکولیت
دو نوع اصلی فولیکولیت شامل، فولیکولیت سطحی و عمیق است. نوع سطحی قسمتی از فولیکول را درگیر می‌کند و نوع عمقی کل فولیکول را درگیر می‌کند و معمولاً شدیدتر است. اشکال فولیکولیت سطحی شامل موارد زیر است:
فولیکولیت باکتریایی: این نوع بسیار متداول است و با برآمدگی‌های خارش‌دار، سفید و چرکی شناسایی می‌شود. باکتری آلوده‌کننده در این نوع معمولاً استافیلوکوکوس او رئوس (استاف) است. باکتری‌های استاف همیشه بر روی پوست زندگی می‌کنند؛ اما فقط هنگامی‌که از طریق یک بریدگی یا زخم وارد بدن می‌شوند، می‌توانند مشکلاتی ایجاد کنند.
فولیکولیت وان آب گرم (فولیکولیت سودوموناس): در این نوع ممکن است یک یا دو روز پس از قرار گرفتن در معرض باکتری‌های ایجادکننده آن، بثورات پوستی به شکل برآمدگی قرمزرنگ، گرد و خارش‌دار ایجاد می‌کند. فولیکولیت وان آب گرم در اثر باکتری سودوموناس ایجاد می‌شود که در بسیاری از مناطق ازجمله وان‌های آب گرم و استخرهای آب گرمی که در آن‌ها میزان کلر و pH به‌خوبی تنظیم‌نشده است، زندگی می‌کند.
فولیکولیت ناشی از تیغ: در این حالت سوزش و تحریک پوستی ناشی از موهای زائد رخ می‌دهد. این بیماری عمدتاً در مردانی که موهای مجعد دارند و بافاصله کم موهای خود را اصلاح می‌کنند، به وجود می‌آید و بیشتر در صورت و گردن مشاهده می‌شود.
فولیکولیت پیتروسپوروم (Pityrosporum): این نوع، پاستول‌های مزمن، قرمز و خارش‌داری در پشت کمر و قفسه سینه و گاهی بر روی گردن، شانه‌ها، قسمت بالای بازوها و صورت ایجاد می‌کند. این نوع در اثر عفونت مخمری ایجاد می‌شود.
اشکال فولیکولیت عمیق شامل موارد زیر است:
فولیکولیت ناشی از تیغ: این نوع در افرادی که به‌تازگی شروع به اصلاح‌کرده‌اند، ممکن است به وجود آید.
فولیکولیت گرم منفی: در صورت دریافت طولانی‌مدت درمان آنتی‌بیوتیکی برای آکنه، این نوع ممکن است ایجاد شود.
جوش و کفگیرک (carbuncle): هنگامی‌که فولیکول‌های مو به‌شدت با باکتری‌های استاف آلوده‌شده باشند، رخ می‌دهد. جوش معمولاً به‌صورت ناگهانی ایجاد می‌شود و به‌صورت برجستگی صورتی‌رنگ یا قرمز ظاهر می‌شود. کفگیرک شامل خوشه‌ای از جوش است.
فولیکولیت ائوزینوفیلیک: این نوع عمدتاً در مبتلایان به HIV / AIDS رخ می‌دهد. علائم و نشانه‌های این بیماری شامل خارش شدید، به وجود آمدن مکرر برجستگی و جوش در نزدیکی فولیکول‌های موی صورت و قسمت بالای بدن است. علت فولیکولیت ائوزینوفیلیک مشخص نیست.
فاکتورهای خطر فولیکولیت
هرکسی می‌تواند به فولیکولیت دچار شود؛ اما وجود برخی فاکتورهای خطر می‌تواند شمارا بیشتر مستعد ابتلا به فولیکولیت کند. این فاکتورها عبارت است از:
داشتن سابقه پزشکی که مقاومت به عفونت را در شما کاهش می‌دهد مانند دیابت، لوکمیای مزمن و ایدز.
داشتن آکنه یا درماتیت
آسیب قبلی به پوست مانند جراحی
مصرف برخی داروها مانند کرم‌های آستروئیدی یا آنتی‌بیوتیک تراپی برای مدتی طولانی به‌منظور رفع آکنه
داشتن اضافه‌وزن
پوشیدن منظم لباس‌هایی که سبب تعریق و گرما می‌شود مانند دستکش یا چکمه‌های بلند
غوطه‌ور شدن در وان آب داغ
اصلاح کردن
بیشتر بخوانید:
تشخیص فولیکولیت
پزشک با انجام معاینه فیزیکی فولیکولیت را تشخیص می‌دهد. علاوه بر این پزشک شرح‌حال دقیقی از شما می‌گیرد. بیماری‌های زمینه‌ای، داروهای در حال مصرف و سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌ها همگی اهمیت دارند. علاوه بر این پزشک ممکن است یک نمونه از محل عفونت با سواب بردارد تا آن را برای تشخیص نوع باکتری یا قارچ درگیر کننده محل به آزمایشگاه بفرستد. در موارد بسیار نادر ممکن است انجام بیوپسی پوستی برای رد سایر دلایل بیماری ضرورت داشته باشد.
عوارض فولیکولیت
باوجوداینکه فولیکولیت به‌خودی‌خود تهدیدکننده حیات نیست؛ اما برخی عوارض ممکن است به دنبال آن ایجاد شود ازجمله:
فورونکولوزیس یا جوش زیرپوستی
باقی ماندن جای زخم یا تیرگی محل
ریزش دائمی مو به دنبال آسیب به فولیکول
عفونت‌های مکرر فولیکول
عفونت‌هایی که به مناطق دیگر سرایت می‌کند.
عفونت پوستی یا سلولیت
بیشتربخوانید:
درمان فولیکولیت
درمان فولیکولیت بر اساس نوع و شدت بیماری متفاوت است. موارد خفیف اغلب فقط به درمان‌های خانگی نیاز دارند. بااین‌حال، موارد شدید ممکن است نیاز به دارو یا درمان‌های دیگر داشته باشند.
دارو و پماد برای فولیکولیت
بسته به علت بیماری، می‌توان از داروهای خوراکی یا پمادها برای درمان عفونت‌های باکتریایی فولیکولیت استفاده کرد. داروهای ضدالتهابی نیز ممکن است توصیه شود. اشکال دارویی عبارت‌اند از:
کرم‌های آنتی‌بیوتیک موضعی
آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی
کرم‌های ضد قارچ موضعی
ضد قارچ‌های خوراکی
شامپوهای ضد قارچ
پمادهای آستروئیدی
کورتیکواستروئیدهای خوراکی
نوردرمانی
طبق برخی تحقیقات، نوردرمانی یا فتودینامیک درمانی می‌تواند به بهبود علائم فولیکولیت عمیق کمک کند. گاهی اوقات از نوردرمانی برای درمان آکنه استفاده می‌شود و از نور و یک ماده شیمیایی برای کشتن باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها استفاده می‌شود.
تخلیه جوش فولیکولیت توسط پزشک
گاهی اوقات پزشک با ایجاد یک برش کوچک در ضایعه، جوش یا کاربونکل را تخلیه می‌کند تا چرک را تخلیه کند. هدف کاهش درد و تشویق زمان بهبودی سریع‌تر است.
بیشتربخوانید:
لیزر موهای زائد
لیزر درمانی ممکن است به کاهش فولیکولیت و درمان عفونت کمک کند. فولیکول‌های مو را از بین می‌برد تا نتوانند ملتهب یا عفونی شوند.
پیشگیری از ایجاد فولیکولیت
پرهیز از پوشیدن لباس‌های تنگ
خشک‌کردن دستکش‌های پلاستیکی در فواصل استفاده
شیو کردن بااحتیاط و مراقبت‌ها و نکات خاص
به‌دفعات کمتری شیو را انجام دهید.
پوست خود را با آب گرم (ولرم) و صابون آنتی باکتریال قبل از شیو کردن بشویید.
از پدهای پاک‌کننده به روش دورانی روی صورت خود حرکت دهید تا موهایی که داخل پوست فرورفتند خارج شود.
مقدار کافی از لوسیون مخصوص شیو کردن قبل از شیو استفاده نمایید.
در جهت رشد و رویش موها (به‌اصطلاح در جهت خواب مو) شیو نمایید.
در هنگام شیو کردن پوست خود را نکشید.
از تیغ تیز استفاده کنید و بعد از هر بارکشیدن روی پوست‌پوست خود را با آب ولرم مرطوب نمایید.
از لوسیون مرطوب‌کننده بعد از شیو استفاده نمایید.
از اشتراک گذاشتن تیغ حوله و ملافه‌های صورت خودداری نمایید.
محصولات از بین برنده مو مانند دستگاه‌های اپیلاتور و سایر روش‌های از بین بردن مو را بررسی کنید.
فقط از جکوزی‌های داغ تمیز و استخرهای گرم تمیز استفاده نمایید.
