سه سال پس از آغاز ناگهانی شیوع ویروس کرونا از ووهان چین که روند معمول کل جهان را متوقف کرد، به نظر می‌رسد خطرات فوری این بیماری تنفسی پایان یافته باشد، اما همه‌گیرشناسان باید در مورد شیوع ویروس بعدی که به لحاظ نظری امکان دارد به‌طور ناگهانی باعث ایجاد وضعیت اضطراری در ارتباط با سلامت عمومی بشود، هشیار بمانند.
این سازمان از سال 2017 فهرستی از «عوامل بیماری‌زای دارای اولویت» تهیه کرده است، فهرستی شامل بیماری‌هایی که بیشترین خطر بالقوه را برای انسان دارند و در حال حاضر، بیشترین نیاز به انجام تحقیقات در مورد آن‌ها وجود دارد تا مطمئن شویم در صورت آغاز شیوع در موضعی هستیم که با آن‌ها مقابله کنیم.
سازمان جهانی بهداشت در ماه نوامبر 300 محقق را گرد هم آورد تا خطرات 25 ویروس و باکتری را دوباره ارزیابی کنند و سپس به زودی این فهرست را که دولت‌ها و نهادهای سلامت عمومی از آن برای هدایت برنامه‌ریزی‌های خود بهره می‌برند دوباره بازبینی خواهند کرد تا اولویت‌ها از نو تعیین شود.
دکتر مایکل رایان مدیراجرایی برنامه فوریت‌های بهداشتی سازمان جهانی بهداشت همان زمان گفت: «برای نشان دادن واکنش سریع و موثر به همه‌گیری‌های موضعی و جهانی باید در تحقیق و توسعه برای انجام اقدام‌های متقابل، عوامل بیماری‌زا و خانواده ویروس‌هایی را هدف بگیریم که در اولویت‌اند.»
«اگر پیش از همه‌گیری کووید در بخش تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری چشمگیر نکرده بودیم، ممکن نبود در آن مدت بی‌سابقه به واکسن‌های ایمن و موثر دست پیدا کنیم.»
می‌توانیم در ماه‌های آینده منتظر دریافت خبری در این زمینه باشیم.
ویروس کرونا در صدر این فهرست قرار دارد، اما سوای این ویروس (چون همه کاملا با آن آشنایی داریم) در ادامه به هشت ویروس دیگری اشاره می‌کنیم که هم‌اکنون متخصصان سازمان جهانی بهداشت بیشترین نگرانی را در مورد آن‌ها دارند.
تب خون‌ریزی‌دهنده کریمه-کنگو
تب خون‌ریزی‌دهنده کریمه-کنگو یک بیماری بومی است که غالبا در آفریقا، منطقه بالکان، خاورمیانه و آسیا به چشم می‌خورد و بیشترین شیوع را هنگامی دارد که کنه آلوده به آن افراد را نیش بزند یا فرد با دام مبتلا به آن مواجهه داشته باشد.
عارضه ناشی از آن ممکن است به اعضای داخلی بدن و دستگاه قلبی و عروقی آسیب بزند و موجب خونریزی شدید شود.
میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری 10 تا 40 درصد است و واکسن آن در بلغارستان مجوز گرفته، اما هنوز در جای دیگری به تایید نرسیده است.
ابولا و تب خون‌ریزی‌دهنده ماربورگ
خفاش و نخستی‌سانان ناقل هردوی این بیماری‌ها هستند. این ویروس‌ها از خانواده فیلوویروس‌ها هستند و این‌ها نیز عامل بروز تب همراه با خونریزی می‌شوند.
وقتی کسی به این ویروس‌ها مبتلا شد، معمولا آن‌ها را از طریق مایعات بدن یا تماس مستقیم یا تماس با سطوح آلوده در محیط‌های غیراستریلیزه به دیگران منتقل می‌کند.
میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری‌ها معمولا 50 درصد است که البته در همه‌گیری‌های قبلی بین 25 تا 90 درصد متغیر بوده است.
از واکسن ابولا در گینه و جمهوری دمکراتیک کنگو استفاده شده، اما این واکسن در سطح وسیع تایید نشده است.
تب لاسا
این بیماری بومی غرب آفریقا از راه ادرار و مدفوع موش‌ها و جوندگان منتشر می‌شود و سپس کسانی که به آن مبتلا می‌شوند از راه مدفوع یا خون خود یا آمیزش جنسی باعث انتقال آن می‌شوند.
گمان می‌رود تب لاسا به‌ویژه برای زنان آبستن در سه ماهه سوم بارداری خطرناک باشد و سبب ناشنوایی بیماران هم می‌شود.
میزان مرگ‌ومیر ناشی از آن کم و برابر با یک درصد است، اما در مواردی که شرایط بیمار آن چنان وخیم باشد که در بیمارستان بستری شود، این شاخص به 15 درصد افزایش می‌یابد. از ریباویرین برای درمان آن استفاده شده است، اما واکسنی برای آن وجود ندارد.
مرس
این بیماری که به درستی به سندروم تنفسی خاورمیانه (مرس) معروف است و به عفونت عمیق مجرای تنفس منجر می‌شود، بومی منطقه خاورمیانه است و از طریق شتر انتقال می‌یابد.
همین که فردی به آن مبتلا شود به کسانی که در تماس نزدیک با آن‌ها باشد، انتقال می‌دهد.
بنا بر اعلام سازمان جهانی بهداشت، میزان مرگ و میر ناشی از آن بالا و به میزان 35 درصد است و از سال 2012 تاکنون، در 27 کشور شناسایی شده است، اما واکسنی برای آن وجود ندارد.
ویروس نیپا
این ویروس که در آسیا شایع است و خفاش میوه‌خوار و هم‌چنین حیوانات خانگی مثل خوک، اسب، گربه و سگ ناقل آن‌اند، از طریق این ناقل‌ها به انسان قابل انتقال است و از انسان به انسان هم قابل انتقال است.
این بیماری می‌تواند باعث التهاب مغز (انسفالیت) شود، میزان مرگ و میر ناشی از آن 40 تا 70 درصد است و در حال حاضر واکسنی ندارد.
تب دره ریفت
بیماری خونی که پشه منتقل می‌کند و با نیش زدن به انسان یا دام‌ها مثل گاو، گوسفند، بز،گاومیش و شتر انتقال می‌یابد. تب دره ریفت از آفریقا به عربستان و یمن راه یافت.
با آنکه میزان مرگ‌ومیر ناشی از تب دره ریفت کم‌تر از یک درصد و برای بیش‌تر افراد ملایم است، حدود 8 تا 10 درصد بیماران دچار علائم شدید شامل ضایعات چشمی، التهاب مغز و تب خون‌ریزی‌دهنده می‌شوند.
واکسنی برای این ویروس تولید شده، اما هنوز برای آن گواهی صادر نشده است.
ویروس زیکا
بیماری دیگری که با نیش پشه انتشار می‌یابد، می‌تواند خون را دچار عفونت کند و از راه آمیزش جنسی انتقال یابد. زیکا به ندرت کشنده است، اما باعث نقص مغزی شدید در جنین می‌شود و مشخص شده سبب سقط‌جنین و مرده‌زایی می‌شود.
در حال حاضر، واکسنی برای این ویروس وجود ندارد.
بیماری اکس
در این فهرست، جایی خالی برای ویروس‌هایی هنوز ناشناخته در نظر گرفته شده است، ویروس‌هایی که ممکن است در آینده پدیدار و دردسرساز شوند مانند کووید که در بهار 2020 قدرت‌نمایی کرد.
