سرنوشت تراژیک صنعت در زمستان

طی دی‌ماه 1401 نسبت به ماه قبل، تنها رشته فعالیت «کک و پالایش» افزایش در شاخص تولید و فروش داشته است و سایر رشته فعالیت‌ها کاهش شاخص تولید و فروش را ثبت کرده‌اند که بیشترین کاهش در شاخص تولید متعلق به رشته‌فعالیت‌های «کاشی و سرامیک»، «سیمان» و «چوب و کاغذ» و در شاخص فروش متعلق به رشته‌فعالیت‌های «ماشین‌آلات و تجهیزات»، «سیمان» و «خودرو و قطعات» بوده است. در دی‌ماه 1401، نرخ رشد ماهانه فعالیت‌های صنعتی بورسی مثبت 4/ 1درصد ثبت شده و رشد نقطه به نقطه به 7/ 31‌درصد رسیده است. در نهایت، میانگین سالانه شاخص قیمت در دی‌ماه 1401 به روند نزولی یک‌سال اخیر خود ادامه داده و با 2واحد‌درصد کاهش نسبت به ماه قبل، 1/ 47‌درصد افزایش را نشان می‌دهد. در این ماه رشته‌فعالیت دارو با افزایشی کمتر از آذر و آبان مواجه بوده و نرخ رشد ماهانه 6/ 4درصدی داشته است.

تحلیل روند رشد بخش صنعت از جنبه‌های مختلف، عاملی کلیدی در تحلیل‌های خرد و کلان اقتصادی و یکی از ارکان تصمیم‌گیری در حوزه اقتصاد است. شاخص تولید بخش صنعت به دلیل تاثیر نوسانات سطح فعالیت صنعت بر بخش‌های دیگر اقتصاد، به‌عنوان یک شاخص مهم اقتصادی کوتاه‌مدت مورد استفاده قرار می‌گیرد. اهمیت این شاخص به‌روز برای اقتصاد ایران که تحولات زیادی دارد بیشتر هم خواهد بود؛ چرا که بازخورد شوک‌های وارده به اقتصاد ایران و واکنش‌های سیاستگذاران باید در تواتر کمتر از فصل مورد رصد قرار گیرد؛ این درحالی است که آمار رسمی بخش حقیقی به صورت فصلی و با تاخیر ارائه می‌شود.

طی دی‌ماه 1401، شاخص تولید شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش 2/ 7درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 6/ 8درصدی مواجه شده است. در این ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل، از بین 15رشته‌فعالیت صنعتی بورسی 10رشته‌فعالیت افزایش شاخص تولید و 5رشته‌فعالیت کاهش شاخص تولید را تجربه کرده‌اند. رشته‌فعالیت‌های «ماشین‌آلات و تجهیزات»، «تجهیزات برقی» و «خودرو و قطعات» بیشترین سهم را در افزایش شاخص تولید و رشته‌فعالیت‌های «کاشی و سرامیک»، «چوب و کاغذ» و «لاستیک و پلاستیک» بیشترین سهم را در کاهش شاخص تولید داشته‌اند. همچنین طی دی‌ماه 1401 نسبت به ماه قبل، تنها رشته‌فعالیت «کک و پالایش» در افزایش شاخص تولید سهم داشته است و رشته‌فعالیت‌های «تجهیزات برقی»، «کاشی و سرامیک» و «خودرو و قطعات» بیشترین سهم را در کاهش شاخص تولید داشته‌اند. شاخص تولید شرکت‌های معدنی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با کاهش 5/ 21درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 7/ 21درصدی مواجه شده است.

طی دی‌ماه 1401، شاخص فروش شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش 5/ 13درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 6/ 7درصدی مواجه شده است. در این ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل 12رشته فعالیت افزایش در شاخص فروش و سه‌رشته‌فعالیت کاهش در شاخص فروش داشته‌اند. رشته‌فعالیت‌های «تجهیزات برقی»، «کاشی و سرامیک» و «محصولات فلزی به‌جز ماشین‌آلات و تجهیزات» بیشترین سهم را در افزایش شاخص فروش نسبت به ماه مشابه سال قبل و رشته‌فعالیت‌های «فلزات پایه»، «دارو» و «چوب و کاغذ» بیشترین سهم را در کاهش شاخص فروش داشته‌اند. همچنین در این ماه نسبت به ماه قبل، تنها رشته‌فعالیت «کک و پالایش» در افزایش شاخص فروش سهم داشته و بیشترین سهم در کاهش شاخص فروش نیز متعلق به رشته‌فعالیت‌های «ماشین‌آلات و تجهیزات»، «تجهیزات برقی» و «خودرو و قطعات» بوده است. شاخص فروش شرکت‌های معدنی بورسی هم نسبت به ماه مشابه سال قبل با کاهش 1/ 0درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 9/ 41درصدی مواجه شده است.

در دی‌ماه 1401 نرخ رشد ماهانه فعالیت‌های صنعتی بورسی مثبت 4/ 1درصد بوده؛ اما روند نزولی رشد نقطه به نقطه تداوم یافته و با 7/ 3‌درصد کاهش نسبت به ماه قبل، به 7/ 31‌درصد رسیده است. میانگین سالانه شاخص قیمت هم در دی‌ماه 1401 روند نزولی یک‌سال اخیر خود را ادامه داده و با 2واحد‌درصد کاهش نسبت به ماه قبل، میزان 1/ 47‌درصد افزایش را نشان می‌دهد.

شاخص‌های تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی

در دی‌ماه شاخص تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل به ترتیب با افزایش 2/ 7درصدی و 5/ 13 درصدی مواجه شده؛ ولی این شاخص‌ها نسبت به ماه قبل با کاهش 6/ 8درصدی و 6/ 7 درصدی مواجه شده است که به نظر می‌رسد این کاهش تحت‌تاثیر قطعی گاز صنایع اتفاق افتاده است. نتایج طرح شامخ اتاق بازرگانی ایران نشان می‌دهد که شاخص مدیران خرید صنعت در دی‌ماه، بدون در نظر گرفتن فروردین‌ماه به کمترین مقدار 17ماهه خود از شهریور 1400 رسیده و به ترتیب میزان تولید، موجودی مواد اولیه و سفارش‌های جدید مشتریان شدیدترین کاهش را داشته‌ است. کاهش شدید سطح تولید به کمترین میزان در دی‌ماه بنا بر نظر فعالان اقتصادی، ناشی از افزایش شدید نرخ ارز، تورم هزینه‌های تولید و تعطیلی کارخانه‌ها از سوی دولت به دلیل بحران انرژی در کشور است.

شاخص‌‌‌های تولید و فروش رشته‌فعالیت‌‌‌ فلزات پایه

رشته‌فعالیت فلزات پایه تحت‌تاثیر قطعی گاز در دی‌ماه 1401 با کاهش شاخص تولید و فروش مواجه شده است. شاخص تولید رشته‌فعالیت فلزات پایه برمبنای شرکت‌های بورسی، نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش 6/ 5درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 8/ 10درصدی داشته است. همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش 4/ 8درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 8/ 12درصدی داشته است.

شاخص‌های تولید و فروش رشته‌فعالیت غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر

در دی‌ماه 1401 شاخص تولید رشته فعالیت غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر بر مبنای شرکت‌های بورسی، نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 7/ 10درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 7/ 2درصدی داشته است. همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 8/ 11درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 4/ 4درصدی داشته است. نسبت به ماه قبل تنها شاخص تولید زیربخش «لبنیات» و فروش «روغنی‌ها» افزایش داشته؛ اما نسبت به ماه مشابه سال قبل شاخص تولید زیربخش «روغنی‌ها» و «لبنیات» و فروش «روغنی‌ها» افزایش یافته است.

شاخص‌های تولید و فروش رشته‌فعالیت دارو

در دی‌ماه 1401 شاخص تولید رشته‌فعالیت دارو برمبنای شرکت‌های بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش 2درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 1/ 8درصدی داشته است. همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش 5درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 7/ 5درصدی داشته است. نسبت به ماه قبل شاخص تولید و فروش تمام زیربخش‌ها کاهش یافته؛ اما نسبت به ماه مشابه سال قبل تنها شاخص تولید و فروش در زیربخش «شربت و سوسپانسیون» افزایش یافته است.

شاخص قیمت فعالیت‌های صنعتی بورسی

در دی‌ماه 1401 نرخ رشد ماهانه قیمت فعالیت‌های صنعتی بورسی رشد مثبت 4/ 1درصدی را ثبت کرده؛ اما روند نزولی رشد نقطه به نقطه تداوم یافته و با 7/ 3‌درصد کاهش نسبت به ماه قبل، به 7/ 31‌درصد رسیده است. میانگین سالانه شاخص قیمت هم در دی‌ماه 1401 روند نزولی یک‌سال اخیر خود را ادامه داده و با 2واحد‌درصد کاهش نسبت به ماه قبل، میزان 1/ 47‌درصد افزایش را نشان می‌دهد. بررسی شاخص قیمت رشته فعالیت‌های بورسی نشان می‌دهد که در دی‌ماه 1401، رشته‌فعالیت‌های «سایر کانی غیرفلزی» و «معدن» بالاترین نرخ رشد ماهانه، رشته‌فعالیت‌های «غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر» و «دارو» بالاترین نرخ رشد نقطه به نقطه و رشته‌فعالیت‌های «غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر» و «کک و پالایش» بالاترین نرخ رشد سالانه را تجربه کرده‌اند.

رشته فعالیت دارو پس از آنکه در سه‌ماه فصل تابستان بیشترین رشد قیمت ماهانه را ناشی از حذف تدریجی ارز ترجیحی دارو ثبت کرده بود، در دی‌ماه با افزایش کمتر از آذر و آبان مواجه بوده و نرخ رشد ماهانه 6/ 4درصدی داشته است. رشد نقطه به نقطه رشته فعالیت دارو نیز مشابه ماه پیش در 93‌درصد ثابت مانده و میانگین سالانه قیمت به 2/ 56‌درصد افزایش یافته است.

یکی دیگر از رشته‌فعالیت‌هایی که در ماه‌های ابتدایی سال مشمول حذف ارز ترجیحی شد، رشته‌فعالیت غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر بود. بررسی روند قیمت‌ها در این رشته فعالیت هم بعد از گذشت چندماه از اعمال این سیاست جالب توجه است؛ با حذف ارز ترجیحی مواد اولیه رشته‌فعالیت غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر، رشد ماهانه شاخص قیمت این رشته‌فعالیت در اردیبهشت و خردادماه به حدود 45 و 50‌درصد رسید؛ اما در ماه‌های بعد و پس از تخلیه اثر این شوک به‌شدت کاهش یافت، اما در آذر و دی‌ماه اندکی افزایش یافته و رشد مثبت 3/ 0درصدی داشته است. به طور مشابه رشد نقطه به نقطه قیمت در این رشته فعالیت هم از تیرماه مسیر نزولی را طی کرده و در دی‌ماه به 124‌درصد رسیده است. میانگین سالانه قیمت در این رشته فعالیت صعودی بوده و به 119‌درصد افزایش یافته است.

شاخص‌های تولید و فروش شرکت‌های معدنی بورسی

در دی‌ماه 1401، شاخص تولید شرکت‌های معدنی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با کاهش 5/ 21درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 21/ 7درصدی مواجه شده است. همچنین، شاخص فروش شرکت‌های معدنی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با کاهش 1/ 0درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 9/ 41درصدی مواجه شده است. شاخص تولید با توجه به کاهش تولید گندله و کنسانتره نسبت به ماه قبل و ماه مشابه قبل کاهش یافته است.