صعود غیر هیجانی شاخص

نسیم دل‌‌‌‌‌‌‌انگیز افزایش قیمت‌ها همچنان در حوالی بورس تهران در حال وزیدن است. بیش از 30 ماه از آخرین زمانی‌که نماگر اصلی تالار شیشه‌ای بر فراز قله مرتفع و تاریخی 2‌میلیون و 100‌هزار‌واحدی ایستاده بود، می‌گذرد و در این مدت، سریال متنوعی از عوامل منفی بورس تهران را از دستیابی مجدد به این محدوده تاریخی دور کرد.

هربار که بازار متاثر از سلسله محرک‌های مثبتی قصد داشت روزهای شیرینی را برای سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران به ارمغان آورد، با مشایعت طیف متنوعی از موانع صعود قیمت‌ها در بازار سهام، در مسیر نزولی قرار گرفت. در این 30ماه اکثر افرادی که لقب تازه‌‌‌‌‌‌‌واردان به بازار را یدک می‌‌‌‌‌‌‌کشیدند، به دلیل تداوم رکود و رخوت در معاملات، عطای بازار سهام را به لقای آن بخشیدند و سعی کردند بخت و اقبال خود را در سایر بازارهای موازی امتحان کنند.

بازار از دریچه شاخص‌‌‌‌‌‌‌ها

شاخص‌کل بورس تهران در معاملات روز سه‌‌‌‌‌‌‌شنبه با افزایش 29‌هزار‌واحدی خود را به محدوده یک‌میلیون و 838‌هزار‌واحدی رساند. دماسنج اصلی تالار شیشه‌ای با ثبت رشد 61/ 1‌درصدی در روز گذشته خود را به سطحی رساند که از 25‌مرداد99 به بعد هرگز موفق به رسیدن به آن نشده بود. نماگر هم‌‌‌‌‌‌‌وزن نیز پس از شکستن سقف تاریخی خود در روزهای قبل به حرکت خود در مسیر صعودی ادامه داد و با ثبت رشد 81/ 0‌درصدی خود را به سطح 539هزار‌واحدی رساند. شاخص‌کل فرابورس نیز در معاملات روز گذشته با افزایش 326‌واحدی مواجه شد و در محدوده 23‌هزار و 40‌واحدی کار خود را به اتمام رساند. نمادهای کگل، کچاد و فارس نیز به‌عنوان نمادهایی شناخته‌شدند که بیشترین تاثیر مثبت را بر روی شاخص‌کل داشتند. همچنین سه نماد وپاسار، فخوز و خودرو نیز سه نمادی بودند که بیشترین اثر منفی را بر روی نماگر اصلی بازار سهام داشتند.

تداوم خروج حقیقی‌‌‌‌‌‌‌ها

همان‌‌‌‌‌‌‌طور که در گزارش روز قبل «دنیای‌اقتصاد» تحت‌عنوان ثبات قیمت‌ها با چاشنی شناسایی سود نیز بدان پرداختیم، روند صعودی اخیر در بازار سهام موجب‌شده تا معامله‌گران و فعالان بازار سهام، همچنان به اصلاح پورتفوی معاملاتی و چینش مجدد سهم‌‌‌‌‌‌‌ها با توجه به شرایط فعلی اقدام کنند. جریان جابه‌‌‌‌‌‌‌جایی و دست‌به‌دست‌ شدن سهام بین خریداران و فروشندگان همچنان ادامه دارد و معامله‌گران با شناسایی سود در برخی سهم‌‌‌‌‌‌‌ها، نقدینگی را به سهم‌‌‌‌‌‌‌ها و صنایعی انتقال می‌دهند که به لحاظ قیمتی رشد کمی داشته‌اند یا چشم‌‌‌‌‌‌‌انداز افزایش قیمت را در آنها می‌‌‌‌‌‌‌بینند. جدال خریداران و فروشندگان در معاملات دیروز سبب شد تا 114‌میلیارد ‌تومان پول از سوی حقیقی‌‌‌‌‌‌‌ها از بازار خارج شود تا برای سومین روز متوالی معاملاتی، سهامداران خرد در مقابله با سهامداران عمده و حقوقی بازار، خالص فروش بیشتری را به‌ثبت برسانند. ارزش معاملات خرد سهام نیز که شامل سهام و حق‌تقدم می‌شود، موفق به‌ثبت رقم 5‌هزار و 765‌میلیارد‌تومان شد.

اسفند، ماه طلایی بازار سهام

تا پایان معاملات دیروز، شاخص‌کل بورس تهران بازدهی خود را در ماه اسفند به حوالی 20‌درصد رساند تا به ‌این‌ترتیب آخرین ماه سال، تبدیل به بهترین ماه بازار سهام‌ بعد از تیر99 شود. در تیر سال‌99، شاخص مذکور موفق به‌ثبت بازدهی 51‌درصدی شده‌بود و پس از آن این شاخص هیچ‌وقت در 31‌ماه بعدی نتوانست بازدهی معادل با بازدهی اسفند امسال کسب کند. حال و روز خوب بورس تهران در این روزها اما سبب شد تا آخرین ماه زمستان، لقب طلایی‌‌‌‌‌‌‌ترین ماه بازار را به خود تخصیص دهد. شاخص هم‌‌‌‌‌‌‌وزن نیز در ماه اسفند توانسته تا پایان دادوستدهای روز قبل، بازدهی ماهانه خود در اسفند را دورقمی کند تا برای چهارمین بار در سال‌جاری شاهد ثبت بازدهی مثبت دورقمی در این نماگر باشیم. البته این شاخص بهترین عملکرد خود در سال‌1401 را در اولین ماه زمستان یعنی ماه دی تجربه کرد که نماگر یادشده توانست 1/ 18‌درصد افزایش ارتفاع داشته باشد. معمولا در سال‌های قبل عواملی مانند تسویه‌اعتبارها، شناسایی سود شرکت‌های سرمایه‌گذاری و فروش حداکثری توسط بخشی از شرکت‌های حقوقی دولتی مانند تامین‌اجتماعی برای تامین منابع مالی آخر سال ‌به‌عنوان عوامل بازدارنده صعود قیمت‌ها در بازار سهام در اسفند از سوی برخی کارشناسان عنوان می‌‌‌‌‌‌‌شد، اما در معاملات ماه‌جاری تاکنون، تب داغ خرید سهام با چاشنی حفظ ارزش پول و جدال با تورم، مجال قدرت نمایی به هیچ‌یک از عوامل یادشده را نداد تا اسفند تبدیل به یکی از سبزترین ماه‌های بازار سرمایه بعد از ریزش سال‌99 شود.

استقبال از شاخص‌‌‌‌‌‌‌سازها

در این روزهای بورس تهران، استقبال بیشتر از نمادهای بزرگ و باارزش بازار بالاتر به‌وضوح قابل‌تشخیص است. می‌توان برای سناریوی فعلی رخ‌‌‌‌‌‌‌داده، دو عامل اصلی را درنظر گرفت. اول اینکه با مقایسه بازدهی شاخص‌کل بورس و نماگر هم‌‌‌‌‌‌‌وزن شاهد عقب‌‌‌‌‌‌‌ماندگی بزرگان بازار در قیاس با کوچک‌ترها در ثبت بازدهی هستیم، به‌گونه‌ای‌که نماگر هم‌‌‌‌‌‌‌وزن متاثر از کلیه نمادهای بازار و به‌خصوص کوچک‌ترهای بازار شاهد رشد 55‌درصدی از ابتدای سال ‌بوده‌است، درحالی‌که بازدهی شاخص کل از ابتدای امسال تا پایان معاملات دیروز، 34‌درصد بوده‌است، از این‌رو جاماندگی قیمتی در نمادهای بزرگ بازار نسبت به نمادهای کوچک را می‌توان به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین دلایلی که سبب‌شده در روزهای اخیر جریان تقاضا به سمت نمادهای بزرگ متمایل شود، تلقی کرد. از طرفی رشدهای افسارگسیخته اسکناس آمریکایی در بازار غیررسمی را نیز می‌توان به‌عنوان دومین محرکی محسوب کرد که سبب‌شده در اسفند ماه شاخص‌سازها از اقبال بیشتری نسبت به کوچک‌ترها روبه‌‌‌‌‌‌‌رو شوند. از آنجا که اکثر نمادهای دلاری بازار در گروه‌هایی مانند فلزات اساسی، محصولات شیمیایی و استخراج کانه‌‌‌‌‌‌‌های فلزی قرار دارند و اغلب نمادهای شاخص‌‌‌‌‌‌‌ساز نیز در این گروه‌ها جای گرفته‌‌‌‌‌‌‌اند، رشد قیمت دلار سبب‌شده نمادهای دلاری این گروه‌ها که بر روی شاخص‌کل تاثیر بیشتری دارند، با جهش قیمتی مواجه شوند و این موضوع خود را در بازدهی‌‌‌‌‌‌‌های بیشتر شاخص‌کل نسبت به شاخص هم‌وزن در روزهای اخیر نشان می‌دهد. گفتنی است که در 10‌روز معاملاتی اخیر شاخص‌کل در مقیاس روزانه که بازار با رشد قیمت‌ها مواجه بوده، همواره بیشتر از نماگر هم‌‌‌‌‌‌‌وزن جهش داشته و در روزهایی نیز که بازار منفی بوده‌است، افت این شاخص از نماگر هم‌‌‌‌‌‌‌وزن کمتر بوده‌است.

نگاه منطقی سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران

در سال‌99 که بازار با اقبال و استقبال از سوی عموم مردمی که آشنایی اندکی با بازار سهام داشتند مواجه شده‌بود، هیجان مفرط در معاملات به‌صورت کاملا آشکار پیدا و هویدا بود. برای مثال صفوف فروش بازار تحت‌تاثیر فشار تقاضا و هیجانات تبدیل به صف خرید می‌شد یا بالعکس. ناآشنا‌بودن تازه‌‌‌‌‌‌‌واردان به بازار با مکانیزم‌های بورس تهران و عدم‌تسلط به روش‌های مختلف تحلیلی سبب شد تا در سایه تصمیمات اشتباه سیاستگذار در آن مقطع، بورس تهران پس از تجربه رشدهای حبابی، گرفتار اصلاح فرسایشی شود که علاوه‌بر اصلاح قیمتی، عنوان اصلاح زمانی را نیز یدک می‌‌‌‌‌‌‌کشید. محدود‌بودن دامنه‌نوسان نیز سبب شد تا هیجان منفی در جریان معاملات سهام تخلیه نشود یا تخلیه آن به تعویق بیفتد و پدیده صف‌‌‌‌‌‌‌نشینی در بورس تهران تبدیل به یک سنت رایج در آن مقطع زمانی شود، به‌گونه‌ای‌که هرروز با حجم عظیمی از سهام انباشته‌‌‌‌‌‌‌شده در صفوف فروش مواجه بودیم که در مقابل خود و جبهه تقاضا هیچ خریداری را فراروی خود نمی‌‌‌‌‌‌‌دید و تداوم این روند فرسایشی، علاوه‌بر آب‌شدن روزانه سرمایه‌های خرد سبب شد تا سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران پس از خروج از گردونه معاملات سهام و رهایی از بند‌صفوف فروش، برای همیشه بازار سهام را ترک کنند و این تجربه تلخ شکل‌‌‌‌‌‌‌گرفته با ذهنیت منفی که در سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران ایجاد‌کرده بود سبب شد تا پس از گذشت مدت مدیدی از ریزش سال‌99، همچنان گروهی از مردم دوباره به بورس شکاک باشند و به‌نوعی در اعتماد مجدد به بازار سهام دودل شوند.

در چند روز گذشته نیز تحت‌تاثیر سیگنال‌های مثبتی که از معاملات دلار در بازار غیررسمی به سمت بازار سهام مخابره شد، قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای سعی در تطابق و همگام‌‌‌‌‌‌‌سازی خود با متغیرهای کلان اقتصادی داشتند و بازار در اوایل ماه اسفند با رشدهای فوق‌‌‌‌‌‌‌العاده‌‌‌‌‌‌‌ای همراه شد، اما رصد رفتارهای بورس‌بازان در دو روز اخیر حکایت از درخشش نگاه منطقی و عقلانی در معاملات این روزهای بورس تهران دارد، به‌گونه‌ای‌که دیگر در کلیت بازار شاهد صف خرید یا سبز‌بودن اغلب نمادهای بازار نیستیم و گردش پول در بین سهم‌‌‌‌‌‌‌ها و صنایع به‌وضوح قابل‌ردیابی است و این موضوع نشانگر فروکش‌‌‌‌‌‌‌کردن تب داغ رفتار هیجانی در بین فعلان بازار سهام است. طبیعتا تداوم روند فعلی شکل‌‌‌‌‌‌‌گرفته سبب خواهد شد بازار سهام با رشدهای منطقی در ادامه مسیر معاملاتی خود همراه شود و اگر بازار نیاز به استراحت و تنفس نیز داشت، گرفتار صفوف فروش پرحجم و مستمر نشود.