دکتر بهرام اشراقی - فلوشیپ پلاستیک و ترمیمی چشم
تحریریه زندگی آنلاین : عفونت پلک و حدقه مشکلی است که در صورت بروز می‌تواند آزاردهنده باشد و در مواردی نیز آسیب‌های غیرقابل جبران مانند نابینایی را در پی داشته باشد. عوامل مختلفی وجود دارند که می‌توانند منجر به عفونت پلک و حدقه شوند. شناخت این عوامل برای انتخاب روش درمانی مناسب ضروری است. برای پاسخ به این سؤال که چرا پلک و حدقه دچار عفونت می‌شوند بهتر است تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
علت عفونت پلک و حدقه
عامل ایجاد کننده عفونت‌ها میکروارگانیسم‌های عفونی هستند. میکروارگانیسم‌ها موجودات زنده و گاه غیرزنده‌ای مانند ویروس‌ها هستند که وارد بدن شده و با اختلال در سیستم ایمنی بدن، خود را تکثیر می‌کنند. تکثیر عوامل عفونی در بدن منجر به ایجاد علائمی همچون التهاب چشم، درد، ورم، قرمزی و در برخی موارد تب می‌شود. میکروارگانیسم‌های درگیرکننده افراد بستگی به سن و وضعیت سلامتی فرد دارند. برای مثال زمانی که عفونت سینوس اطراف چشم منجر به عفونت پلک و حدقه شود میکروارگانیسمی به نام استرپتوکوکوس نومونیا عامل اصلی است اما عفونت‌های حاصل از تروما و جراحت معمولاً از نوع استافیلوکوکوس اورئوس هستند. قارچ‌ها نیز به‌عنوان عامل عفونی شناخته می‌شوند اما به ندرت در بیماران مشاهده می‌شوند. عفونت پلک و حدقه در کودکان زیر 9 سال معمولاً به علت یک میکروارگانیسم واحد است اما در سنین بالاتر، از جمله بالاتر از 15 سالگی، شاهد این هستیم که چندین میکروارگانیسم با همکاری هم منجر به ایجاد عفونت می‌شوند. بنابراین در تشخیص عامل ایجاد عفونت پلک و حدقه توجه به سن و وضعیت کلی سلامت بدن مهم است.
بیشتربخوانید:
شایع‌ترین عفونت‌های پلک و حدقه
از شایع‌ترین عفونت‌هایی که می‌توانند پلک و حدقه را درگیر کنند سلولیتیس حدقه (Orbital Cellulitis) و پری اوربیتال (periorbital Cellulitis) هستند. سلولیتیس به هر نوع عفونت باکتریایی گفته می‌شود که پوست را درگیر می‌کند و منجر به قرمزی، ورم و درد در ناحیه درگیر می‌شود. سلولیتیس حدقه چشم اکثراً به علت گسترش عفونت از سینوس‌های مجاور چشم ایجاد می‌شود. در موارد کمتری نیز سلولیتیس چشم به‌صورت مستقیم ایجاد می‌شود، به این معنی که از سایر بافت‌ها به پلک یا حدقه چشم سرایت نمی‌کند بلکه منشأ آن خود پلک یا حدقه است. در این حالت معمولاً علت ایجاد عفونت یک آسیب فیزیکی یا تروما است. تروما لزوماً یک زخم بزرگ نیست و گاهی این عفونت‌ها در اثر نیش حشرات، گاز گرفتگی حیوانات در نزدیکی چشم یا ایجاد زخم ایجاد می‌شوند. زخم‌ها می‌توانند مسیری را ایجاد کنند که باکتری‌ها و عوامل عفونی به راحتی وارد بدن بشوند و منجر به پاسخ عفونی شوند. سلولیتیس حدقه یا اوربیتال و سلولیتیس پری اوربیتال از این نظر متفاوت هستند که در شکل اوربیتال عفونت در حدقه چشم و در شکل پری اوربیتال عفونت در پلک و پوست اطراف چشم ایجاد می‌شود. امروزه به علت واکسیناسیون شاهد کاهش چشم گیر ابتلا به این نوع عفونت‌ها هستیم. در صورت بروز سلولیتیس اوربیتال در کودکان لازم است تا هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه شود زیرا با گذشت زمان وضعیت عفونت تشدید شده و در صورت عدم رسیدگی به موقع می‌تواند منجر به از دست رفتن بینایی در کودک شود.
عامل کمتر شایع دیگر عفونت چشم و حدقه گسترش عفونت از بافت‌های صورت و دندان‌های عفونی است. باید توجه داشت که عفونتی که در حدقه ایجاد شود می‌تواند به پلک و عفونت پلک نیز می‌تواند به حدقه گسترش یابد.
قارچ پلک چشم
در موارد کمتر شایع شاهد این هستیم که علت ایجاد عفونت در پلک و حدقه عفونت قارچی است. این حالت معمولاً در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند مشاهده می‌شود؛ برای مثال در افرادی که پیوند عضو صورت گرفته است سیستم ایمنی بدن سرکوب می‌شود. در این حالت احتمال ایجاد عفونت پلک چشم در اثر قارچ‌ها افزایش می‌یابد. همچنین افراد دیابتی نیز خطر بالاتری برای ابتلا به این نوع عفونت‌ها دارند.
بیشتربخوانید:
درمان ورم پلک بالای چشم
ورم پلک بالای چشم زمانی رخ می‌دهد که مایعات بدن به‌صورت غیرطبیعی در بافت‌های اطراف چشم تجمع یابند. در این حالت علاوه بر ایجاد برجستگی در پلک ممکن است علائم دیگری مانند خارش یا درد نیز ایجاد شوند. از جمله دلایل ایجاد ورم چشم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حساسیت
- بلفاریتیس یا التهاب پلک
- التهاب ملتحمه
- زونا
- شالازیون
- عفونت پلک
- عفونت حدقه چشم
- مشکلات تیروئیدی
برای درمان ورم پلک باید ابتدا علت ایجاد آن مشخص گردد. در صورتی که ورم پلک به علت ایجاد عفونت باشد لازم است تا از آنتی بیوتیک ها استفاده شود. گاهی نیز ممکن است لازم باشد تا از داروهای استروئیدی برای درمان عفونت پلک استفاده گردد.
برای کاهش علائم التهاب پلک می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
- پاک کردن اطراف چشم
- استفاده از کمپرس یخ بر روی موضع
- شستشوی آرام ناحیه ورم کرده با شامپو بچه
- استراحت چشم
- استفاده از قطره اشک مصنوعی
بیشتربخوانید:
کیست پلک چشم
کیست (cyst) به انواعی از برآمدگی‌هایی گفته می‌شود که در بافت‌ها ایجاد می‌شوند و انواع گوناگونی دارد. کیست‌ها از نظر ساختار و علت ایجاد متفاوت هستند و روش درمانی متفاوتی برای رفع هر کدام از آن‌ها به کار گرفته می‌شود. گاهی کیست پلک چشم به دلیل عفونت ایجاد می‌شود و گاهی علت آن انسداد مجرای غدد چربی است. مهم‌ترین انواع کیست پلک چشم شامل موارد زیر هستند:
گل‌مژه (stye): گل‌مژه پلک معمولاً به علت عفونت اطراف پلک ایجاد می‌شود. این نوع کیست پلک معمولاً ایجاد درد می‌کنند و شکلی زرد رنگ دارند که حاوی چرک هستند. همچنین برای از بین بردن آن‌ها معمولاً نیازی به مداخلات درمانی نیست و به‌صورت خودبه‌خودی رفع می‌شوند مگر اینکه لازم باشد تا محتوای درون آن‌ها خالی شود.
غده پلک چشم: غده‌ها به تجمعی از سلول‌های گفته می‌شود که به علت تکثیر بیش از حد و غیرطبیعی سلول‌ها در یک بافت ایجاد می‌شود. غدد خوش‌خیم در بافتی که ایجادشده‌اند باقی می‌مانند و غدد بدخیم از بافت اولیه به سایر بافت‌ها گسترش‌یافته و منجر به ایجاد سرطان می‌شوند.
پاپیلوما پلک چشم: پاپیلوما نوعی کیست است که علت ایجاد آن ویروس‌ها است. پاپیلوماها معمولاً شکل زگیل مانند دارند و اکثر آن‌ها خوش‌خیم هستند؛ با این حال گاهی به شکل سرطانی و بدخیم نیز در می‌آیند.
شالازیون: شالازیون کیست غیر عفونی است که در اثر انسداد غدد حاوی چربی ایجاد می‌شود. علت ایجاد شالازیون معمولاً یک گل‌مژه درمان نشده است.
بیشتربخوانید:
