به قلم : دکتر فهیمه رضایی – روانشناس
تحریریه زندگی آنلاین : دلبستگی ایمن و ناایمن می‌تواند تأثیرات مثبت و منفی قابل‌توجهی به همراه داشته باشد که با شناخت آنها می‌توانیم مسیر هموارتری در روابط خود داشته باشیم.
تعریف دلبستگی
دلبستگی، هیجانی است که در تمام افراد دنیا وجود دارد و آن را نمی‌توان انکار کرد. درواقع انسان‌ها تحت تأثیر پیوندهای دلبستگی هایشان هستند. دلبستگی از زمان نوزادی در انسان‌ها وجود دارد. کودک که با گریه به مادر پیغام می‌فرستد، اگر از مادر به‌موقع پاسخ بگیرد، دلبستگی اش به مادر بیشتر می‌شود و احساس امنیت می‌کند و اتکابه‌نفس در او شکل می‌گیرد. برعکس نوزادی که مادر دیر به او پاسخ می‌دهد، دیر او را در آغوش می‌گیرد، دیر به او شیر می‌دهد و او انتظاری همراه با ناراحتی زیادی را متحمل می‌شود، در آینده احساس ترس و اضطراب خواهد داشت. پس به همین خاطر است که نوزادان نیاز دارند که گرایش خاص به مادر خود داشته باشند. درواقع باید یک دلبستگی ایمن داشته باشند.
احساس ایمنی در زندگی یک نوعی از وابستگی است. فردی که احساس قدرت و امنیت کند، می‌تواند در تمامی مراحل زندگی این احساس را داشته باشد و از آن بهره ببرد و به موفقیت‌ها و دستاوردهای جدیدتری برسد. اگر هم این احساس را نداشته باشد، احساس ناتوانی می‌کند و این ضعف در تمام امورات زندگی خودش را نمایان می‌کند.
مادر و کودک باید باهم ارتباطی گرم و صمیمی را تجربه کنند و در این صورت احساس رضایت و لذت خواهند داشت.
بیشتر بخوانید:
دلبستگی و تأثیر آن در سایر اختلالات
هنگامی‌که بیماری به دلیل ترس یا اضطراب، برای درمان پیش مشاور می‌آید، کاری ما انجام می‌دهیم این است که اول متوجه می‌شویم که احتملا سیستم دلبستگی آن شخص به‌هم‌ریخته یا فعال‌شده. به همین خاطر شخص به دنبال کسی می‌گردد که نقش فردی را ایفا کند که او دلبسته اش شود. در این هنگام درمانگر باید فردی که موردنظر مراجع است را پیدا کند.
حتی اگر فرد به خاطر اختلال خواب آمده باشد پیش مشاور، ممکن است این آشفتگی به خاطر روابط فرد باشد و او باید با کمک مراجع آن فرد را پیدا کند. ما درمانگران همواره تلاش می‌کنیم تا یک پایگاه امن را برای مراجعین و حتی کودکانی که دچار مسئله و مشکل هستند، ایجاد کنیم تا بتوانیم همواره احساس امنیت را ایجاد کنیم و حتی والدین نیز بتوانند با ما در ارتباط با رفتارهای آسیب‌زای خود که با کودکشان دارند، صحبت کنند.
اکثر مواقع، اضطراب‌ها در دوران بزرگ‌سالی ناشی از ترس‌های کودکی است. یعنی فردی که دائم از مادر خود سخنان تهدیدآمیز شنیده که تو را ول می‌کنم، از این زندگی می‌روم، یا اینکه تو را از خانه می‌اندازم بیرون، این‌ها شاید به‌ظاهر حرف‌هایی گذرا باشد اما در سنین نوجوانی و جوانی به شکل آسیب‌های جدی خودش را نشان می‌دهد.
بیشتر بخوانید:
ویژگی رابطه عاشقانه با دلبستگی ایمن
یک دلبستگی ایمن، در رابطه عاشقانه، تأثیر مستقیمی دارد و این است که می‌تواند باعث بهبود عملکرد هردو شود. همه‌ی افراد به دنبال احساس امنیت و راحتی در زندگی مشترک هستند پس اگر ما این احساس را به وجود آوریم می‌توانیم مسیر امنی به وجود آوریم که باعث رشد خودمان و همسرمان شویم و همواره در زندگی به موفقیت برسیم. بزرگ‌ترین دستاورد دلبستگی ایمن، جلوگیری از احساس تنهایی کردن است. فردی که در این نوع دلبستگی قرارگرفته قطعاً دیگر احساس تنهایی نمی‌کند و از زندگی خود ناراحت نخواهد بود. افرادی که می‌توانند رابطه ایمن برقرار کنند، معمولاً این‌گونه هستند که می‌توانند به‌راحتی ارتباط برقرار کنند، می‌توانند عاشقانه دوستان خود را دوست داشته باشند. نگران تنها ماندن نیستند یا نگران این نیستند که دیگران او را نخواهند.
پس متوجه می‌شویم که افرادی که عزت‌نفس بالایی دارند، بهتر می‌توانند دلبستگی ایمن تشکیل دهند. به‌طورکلی این افراد می‌توانند رابطه دلبستگی ایمن تشکیل دهند:
افرادی که رابطه خوب، ایمن، مثبت و پایدار با مادر خود داشته‌اند
همیشه مثبت اندیش هستند و به زندگی بادید مثبت نگاه می‌کنند و همواره سعی کرده‌اند مشکلات را حل کنند
افرادی که روابط خوبی در خانواده و دوستان دارند
صبورند و زود خشمگین و عصبانی نمی‌شوند و عجول نیستند
منطقی هستند. مسائل و افراد دیگر را می‌پذیرند و سعی در تغییر افراد ندارند
مستقل هستند و نمی‌گذارند که استقلال، صمیمیتشان در رابطه را از میان ببرد.
بیشتر بخوانید:
دلبستگی اضطرابی چیست
برخی افراد در رابطه دائم نگرانند و مدام به این فکر می‌کنند که نکند این رابطه تمام شود نکند او دیگر من را نخواهد! نکند دیگر مرا دوست ندارد! مدام در حال استرس و اضطراب هستند. شاید این اضطرابی که در وجود این افراد است به زمان کودکی یا رفتار خانواده او برگردد، شاید او در یک محیطی پراسترس تربیت‌یافته و یا شاید مثلاً دائم مادر خود را در ترس از دست دادن همسرش دیده و به این صورت در او شکل‌گرفته و یا شاید ترس و استرس او در همه ابعاد زندگی‌اش وجود دارند و در این مورد نیز همین‌طور. به‌هرحال دلبستگی اضطرابی به هر دلیلی که در فرد وجود داشته باشد، نمی‌گذارد که او به آرامش برسد و با مقصر کردن خانواده و غیره نمی‌توان این استرس را نادیده گرفت و آن را رها کرد. بلکه در مشاوره قبل از ازدواج ریشه‌های این نوع دلبستگی مشخص می‌شود و راهکارهای درمانی ارائه می‌شود.
چون اگر این نوع دلبستگی، مداوا نشود، ترس‌ها و اضطراب‌های فرد باعث می‌شود اختلالاتی چون افسردگی و یا وابستگی سراغ فرد بیاید و فرد حتی با مشاوره درمان نشود و مجبور به دارودرمانی شود. گاهی فرد چنان ترس از دست دادن دارد که دائم سعی می‌کند امنیت در رابطه ایجاد کند که این چسبیدن به همسر را به دنبال دارد و به‌مرور باعث آزار او می‌شود یا اینکه دائم از همسر خود توقع توجه و محبت دارد و مدام در حال جلب‌توجه و رضایت اوست که به‌مرور باعث از بین رفتن عزت‌نفس خود فرد خواهد شد و احتمالاً غرور و خودشیفتگی همسر را نیز به دنبال خواهد داشت. گاهی هم با کنترل‌گری، شکاکی، پرخاشگری و ... شروع کند به قطع ریشه‌های زندگی مشترکش. پس این نوع دلبستگی با چسبیدن به همسر، نیاز شدید به تأیید او، انتظار توجه و محبت زیاد از او، ترس از دست دادنش، دلهره و افکار پیچیده و سردرگم، نیاز شدید به اطمینان از رابطه و ماندن همسر در رابطه و تلاش‌های زیاد برای ثبات رابطه همراه است.
بیشتر بخوانید:
رضایتمندی از دلبستگی ایمن
در روابطی که سبک‌های دلبستگی ایمن وجود دارد، افراد رضایت بیشتری دارند. یعنی رضایتمندی با دلبستگی ایمن ارتباط مستقیم دارد. یکی از دلایل آن این است که در این شرایط روابط پویاتر، زنده‌تر و با خودابرازگری همراه است. همچنین حمایتگری و دریافت حمایت در این سبک بیشتر است و نیز راهکارهای بهتری برای مقابله با تعارضات در زندگی زناشویی وجود دارد. به همین خاطر است که روابطی که در آنها دلبستگی عاطفی وجود دارد همیشه رضایت دو طرف در آنها بیشتر است که این روابط طولانی‌تر هستند و دوام بیشتری دارند نسبت به یکدیگر متعهد هستند. البته طولانی بودن روابط در سبک دلبستگی ناامن نیز ممکن است وجود داشته باشد اما فرق این دو در رضایتمندی است که در حالت امن وجود دارد و در حالت ناامن وجود ندارد.
