دکتر محمدحسین صالحی سورمقی : متخصص فارماکوگنوزی ؛ استاد دانشکده داروسازی
تحریریه زندگی آنلاین : اسانس گل سرخ برای بسیاری از مشکلات زنانه مفید است این اسانس مقوی عضلات رحم بخصوص در کسانی است که رحم‌های آنها افتادگی دارد؛ بویژه اگر همراه با بعضی تمرین‌های یوگا باشد این مشکل بهتر برطرف می‌شود.
همچنین در مورد زنانی که آمادگی سقط کردن به دلیل ضعف رحم در آنها ایجاد می‌شود. همچنین در مورد تسکین مشکلات قاعدگی، افسردگی و تنش‌های عصبی دارای آثار ارزشمندی است.اسانس روز می‌تواند مانند ویتامین‌های گروه B به عنوان پرکورسور هورمون‌ها در بدن قرار گیرد و به نظر می‌رسد تولید منی را نیز افزایش دهد.
یکی از علل تأثیر اسانس روز به عنوان ضدافسردگی و ازدیاد فعالیت‌های جنسی، افزایش فعالیت‌های مغزی است.یکی دیگر از استفاده‌های مهم اسانس روز در فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی مربوط به بهداشت و سلامت پوست می‌باشد. اسانس روز برای همه نوع پوست، بخصوص پوست‌های حساس و خشک و پوست افراد مسن بسیار مناسب است.اسانس روز می‌تواند مقاومت جدار مویرگ‌های زیر پوست را که به صورت خطوطی قرمزرنگ دیده می‌شوند، افزایش دهد و این مشکل را تا حد زیادی درمان کند. البته در این موارد گاه لازم است ماه‌ها اسانس مورد استفاده قرار گیرد.
بیشتربخوانید:
گل گاو زبان؛ تقویت کننده اعصاب
طریقه و میزان مصرف
با توجه به اینکه میزان اسانس گلاب‌ها متغیر و اصولاً مقدار اسانس موجود در آنها بسیار کم می‌باشد، عدد معینی از نظر حجم و یا وزنی برای مصرف خوراکی و دارویی آن ارائه نشده است.
گلبرگ: مقدار 1 تا 2 گرم گلبرگ را می‌توان در یک استکان آب ریخته و تا روزی سه نوبت (3 تا 6 گرم) به صورت خوراکی مصرف کرد.
اسانس: هیچ اسانسی را نباید به طور مستقیم به صورت خوراکی و یا موضعی مصرف نمود. اسانس‌ها باید به وسیله روغن‌های مایع گیاهی رقیق شوند. اکثر اسانس‌ها باید حداقل به نسبت 1 بر 20 رقیق شوند تا عوارض جانبی نداشته باشند.
سمیت: گلبرگ، گلاب و اسانس گل سرخ در حد مصرف دارویی و خوراکی دارای عارضه جانبی نمی‌باشد.
مهمترین اثرات گزارش‌شده گلبرگ‌ها و گلاب
ضد اسهال، ضد التهاب، افزایش‌دهنده میل جنسی، ضدکرم آسکاریس، قابض، ضدنفخ، مقوی قلب، خلط‌آور، ملین، مسهل، مقوی معده، مقوی اعصاب، ضدکرم، ضدزخم و اشتهاآور است.
مهمترین اثرات گزارش‌شده
ضد درد، ضد اسهال، ضد اکسیدان، ملین، ادرارآور، کاهش‌دهنده قند خون، مسهل، مهارکننده لیپوکسی‌ژناز، مقوی اعصاب، و ضد کرم است.
بیشتربخوانید:
گل نسترن
ویتامین C یک مکمل غذایی است و به عنوان ضد اسکوربوتیک مصرف می‌شود. برای جبران کمبود این ویتامین می‌توان از میوه گل نسترن استفاده کرد. متأسفانه چون ممکن است مقدار زیادی از ویتامین C هنگام خشک کردن و یا تهیه محصول از میوه گل سرخ از بین برود، مقداری ویتامین C مصنوعی به این محصولات اضافه می‌شود که روی بسته‌بندی آنها ذ کر نمی‌گردد. در صورتی که میوه این گیاه به صورت تازه مصرف شود، دارای مقدار زیادی ویتامین است که مستقیماً جذب بدن می‌شود. میوه گل نسترن ادرارآور و مسهل است و از آن برای کاهش تشنگی، کاهش التهاب معده و نیز به عنوان طعم‌دهنده و همچنین، تهیه مربا استفاده می‌شود.مسهل بودن این گیاه به خاطر اسید مالیک، اسید سیتریک، گلوکزیدهای پورگاتیو، مانند مولتی‌فلورین A و B1 ، و پکتین موجود در آن است.
سمیت و عوارض جانبی
مصرف خوراکی میوه گل نسترن هیچ‌گونه مسمومیتی ایجاد نمی‌کند و 100 گرم از آن حاوی بیش از 1200 میلی‌گرم ویتامین C می‌باشد. مصرف مقادیر کم آن هیچ عارضه‌ای در بر ندارد و در مورد مصرف مقدار زیاد و طولانی آن هم گزارشی ارائه نشده است.
در کتب اروپایی، مانند کمیسیون E، عوارض مصرف مقدار زیاد این میوه ناشناخته گزارش شده است.البته کارگرانی که به طور مداوم در معرض میوه‌های گل نسترن هستند، ممکن است دچار حساسیت و مشکلات تنفسی شوند. بعضی از این عوارض در واقع، حساسیت نیستند، بلکه پرزهای ریز میوه گل نسترن هستند که مانند پشم شیشه بر روی پوست تحریکات مکانیکی پوستی ایجاد می‌کنند.
طریقه و میزان مصرف
1 تا 3 قاشق میوه خردشده را در آب جوش ریخته و 15 تا 20 دقیقه می‌گذاریم به همان حال بماند؛ سپس آن را صاف و مصرف می‌کنیم. این مقدار را می‌توان روزی سه بار تکرار کرد. میزان مصرف می‌تواند بر حسب وزن تا روزی 12 گرم باشد.
کاسنی
مواد محلول در آب کاسنی دارای خواص تسکین‌دهنده سیستم عصبی مرکزی و اثرات آنتاگوتیست قهوه و چای را دارد. به احتمال زیاد لاکتوسین و مشتقات وابسته آن موجب اثرات مسکن کاسنی می‌باشند. الیگوساکاریدهای متعدد موجود در کاسنی به عنوان«پروبیوتیک»های داخلی عمل می‌کنند که باعث تخمیرهای متعدد در سیستم روده می‌شوند. این گونه فعالیت‌های میکروبی در روده اهمیت بسیار زیادی برای سلامت سیستم روده‌ای – معده‌ای دارند.
در بعضی نقاط دنیا ریشه و برگ کاسنی مانند سبزیجات مصرف می‌شود. ریشه‌های کاسنی پس از بو دادن، مانند قهوه برای نوشیدن استفاده می‌شود. کاسنی همچنین مسکن و مقوی قلب است. اینولین و ترکیبات وابسته موجود در ریشه کاسنی می‌توانند از یبوست جلوگیری کنند. از دیگر اثرات مهم کاسنی می‌توان ضد اسهال، ضد سرطان و اشتهاآور بودن آن را نام برد.
طریقه و میزان مصرف
روزانه 3 تا 5 گرم پودر ریشه در 150 تا 250 میلیلیتر آب میل شود. همچنین می‌توان معادل 10 گرم (دو قاشق غذاخوری) از برگ و ساقه و گل کاسنی را خرد یا له کرد و با یک لیوان آب به مدت 5 تا 10 دقیقه جوشاند و پس از صاف کردن مصرف نمود. این جوشانده را می‌توان با کمی شکر، نبات یا عسل شیرین کرد و روزی یک تا دو نوبت از آن خورد.
عوارض جانبی
تماس با گیاه کاسنی ممکن است باعث درماتیت شود.
احتیاط
افرادی که سنگ کلیه دارند باید با مشورت پزشک از کاسنی استفاده کنند.
بیشتربخوانید:
مهمترین اثرات گزارش شده
ضد باکتری، صفراآور، ضد التهاب، ضد موتاژن، ضد نفخ، مقوی قلب، ملین، مسهل، ادرارآور، هضم‌کننده، شیرافزا، محافظ کبد، کاهش‌دهنده کلسترول، مسکن، تقویت‌کننده معده، تقویت‌کننده اعصاب و کاهش‌دهنده قندخون.
نکات قابل توجه
بهترین ریشه کاسنی برای مصرف، ریشه گیاه یکساله است، زیرا ریشه در سال‌های بعد ضخیم و چوبی می‌شود.
کاسنی گونه‌های مختلفی دارد که از همه آنها استفاده می‌کنند. این گونه‌ها ممکن است از نظر رنگ گل و یا شکل برگها با هم متفاوت باشند.
برگهای کاسنی را باید در تابستان چید تا هم رشد کافی کرده باشند و هم به گیاه آسیب نرسد. همچنین، نباید همه برگها را چید.
کاسنی را می‌توان با دانه آن کاشت. زمینی که کاسنی در آن کشت می‌شود باید دارای رطوبت کافی باشد و بهتر است کشت آن در اردیبهشت ماه صورت گیرد.
کاسنی از قدیم در بسیاری از نقاط دنیا به عنوان گیاهی مفید برای کبد مشهور بوده است. همچنین، از این گیاه برای درمان قولنج‌های کبدی، یرقان، نارسایی‌های کبد و به عنوان صفراآور استفاده می‌کردند و در حال حاضر نیز برای رفع مشکلات کبد مصرف زیادی در جهان دارد.
بسیاری از اثرات کاسنی، بخصوص در مشکلات کبدی، مربوط به ترکیبات سنگینی است که این ترکیبات در عرق کاسنی وجود ندارد و در عصاره و یا فرآورده‌هایی مانند جوشانده آن وجود دارد؛ لذا عرق کاسنی موجود در بازار اکثر خواص ذکر شده در این کتاب را ندارد و باید از فرآورده‌های صنعتی و یا جوشانده آن استفاده کرد.
