دکتر اکرم صالحی - طب سنتی
تحریریه زندگی آنلاین : تبخال، مشکل ناخواسته و دردناکی است که زیبایی لب‌ها را می‌رباید. تبخال ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس است، و می‌تواند به سایر نقاط بدن یا سایر افراد سرایت کند. همچنین می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد، اما تبخال را می‌توان درمان کرد. این عفونت در وهله اول به‌صورت یک نوع زخم صورت است که روى لب‌ها یا پوست صورت، نزدیک منطقه‌ی دهان اتفاق میافتد و به همین دلیل ظاهرى ناخوشایند را براى فرد مبتلا پدید می‌آورد.تبخال کاملاً با آفت که بعضى افراد آن را با تبخال اشتباه می‌کنند، متفاوت است. آفت‌ها معمولاً مسرى نیستند و زخم‌هایی هستند که بر روى بافت‌های نرم درون دهان به وجود می‌آیند، جایى که تبخال نمی‌زند. تبخال، برجستگی‌هایی قرمزرنگ یا تاول‌هایی ارغوانی رنگ است که معمولاً روی لب‌ها یا اطراف دهان بروز می‌کند. اگر علائم شما شدید است و دچار سوزش و خارش لب و تحریک دهان، درد در اطراف دهان، یا تاول‌های کوچک روی دهان که می‌ترکند هستید، استفاده از داروهایی مانند رنگ یدوکسوریدین یا داروی ضد ویروسی آسیکلوویر می‌تواند به شما تسکین دهد.
بیشتربخوانید:
تبخال ممکن است برای مدت‌های طولانی پنهان باقی بماند، و برخی افراد ممکن است در اولین سرایت ویروس بیماری، علائمی نشان ندهند. این بیماری به‌طورمعمول لب‌ها و ناحیه دهان و به‌ندرت نواحی چون قرنیه و ناحیه تناسلی را گرفتار می‌کند. پیش از ایجاد عفونت تبخال، ویروس تا ماهها و یا سال‌ها در آنجا باقی می‌ماند و بدن شما پادتن‌هایی را علیه ویروس می‌سازد که به کنترل آن می‌انجامد مگر اینکه عواملی موجب شوند خطر بروز آن افزایش یابد. وجود یک بیماری که مقاومت بدن شما را کاهش دهد، حتی سرماخوردگی و یا ناراحتی خفیف گوارشی یا تب به هر علت، دوره خونریزی قاعدگی و بسیاری موارد این‌چنینی می‌تواند عوامل افزایش‌دهنده خطر محسوب شود. مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی و در کودکان، وجود اگزما می‌تواند جزو این دسته قرار بگیرد.
علائم و نشانه‌های تبخال
تاول‌های کوچک و دردناک پر از مایع که روى منطقه برجسته، قرمز و دردناک پوستتان قرار دارند. درد یا مورمور شدن که اغلب یکى دو روز پیش از ظهور تارول‌ها احساس می‌شود. معمولاً 7 تا 10 روز طول می‌کشد تا تبخال برطرف شود. تبخال معمولاً روى لب‌ها ظاهر می‌شود. اما گاهى روى سوراخ‌های بینى، چانه یا انگشتان دست هم دیده می‌شود. گرچه غیرمعمول است، اما ممکن است تبخال در داخل دهان هم بروز کند (اما تنها بر روى لثه‌ها یا کام سخت که در سقف قرار دارد).اگر زخمى روى بافت‌های نرم درون دهانتان ظاهر شود ممکن است آفت باشد، ولى مطمئناً تبخال نیست. علائم تبخال ممکن است حداکثر تا 20 روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر نشود و معمولاً 7 تا 10 روز طول می‌کشد. تاول‌ها شکل می‌گیرند، می‌ترکند و ترشح می‌کنند. سپس کبره زردرنگى تشکیل می‌شود و نهایتاً با ریختن آن، پوست صورتی‌رنگی در زیر ظاهر می‌شود و تبخال بدون گذاشتن جا بهبود می‌یابد.
دلایل به وجود آمدن تبخال چیست؟
وقتی ویروس HSV با بافت آسیب‌پذیر دهان یا غشا مخاطی دهان تماس پیدا می‌کند، تبخال به وجود می‌آید. این ویروس وقتی وارد بدن شود، دیگر خارج نمی‌شود و از دهان به سیستم عصبی مرکزی رفته و آنجا می‌ماند. وقتی دوباره فعال می‌شود به‌صورت تبخال در اطراف لب‌ها بروز می‌کند.
تعدادی از مهم‌ترین علل بروز تبخال عبارتند از:استرس و اضطراب، قاعدگی زنان، آفتاب سوختگی، تب، در معرض آفتاب بودن، کم آبی بدن، تاتو لب، ناراحتی زیاد، جراحی عصب یا دندان‌ها،
چگونه تبخال را درمان کنیم؟
گل همیشه بهار
گل همیشه بهار از دیگر داروهای طبیعی و گیاهی برای درمان تبخال به‌ویژه تبخال دهانی است. شست‌وشوی تبخال با کمک عصاره همیشه بهار علاوه بر آنکه به کنترل و از بین رفتن ویروس‌ها کمک می‌کند موجب تسریع روند درمان در بیمار نیز می‌شود. این مرهم علاوه بر خاصیت ضدویروسی موجب کاهش درد و سوزش تبخال نیز می‌شود. برای تهیه این عصاره کافی است 3 قاشق از گیاه خشک شده گل همیشه بهار را در 2 لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان از این عصاره باقی بماند، سپس محل تبخال را با کمک پنبه و عصاره این گیاه شست‌وشو دهید.
بیشتربخوانید:
عصاره وانیل
وانیل دارای خواص ضدعفونی کنندگی است. یک گوش‌پاک کن تمیز را داخل عصاره وانیل زده و روزی 4-3 بار روی تبخال‌هایتان بمالید.
نمک دریایی
کمی از نمک دریایی را روی موضع تبخال بمالید. یادتان باشد که بلورهای نمک باید روی تبخال بچسبند. نمک را پس از 10 دقیقه بشویید.
برگ ریحان
چای ریحان بهترین درمان برای تبخال است. مقداری برگ ریحان را داخل آب جوش بریزید تا چایتان درست شود. برای درمان تبخال از این چای گرم بنوشید.
برگ زیتون
عصاره برگ زیتون مانند یک آنتی‌بیوتیک طبیعی در درمان تبخال عمل می‌کند و اثری بسیار فوق العاده و شگفت انگیز دارد. به هیچ وجه برگ زیتون را فراموش نکنید!
«جعفری» معجزه می‌کند
در شرایطی که تبخال در ناحیه دهان، لب و لثه به وجود می‌آید درمان آن ساده‌تر و راحت‌تر از زمانی است که ویروس ناحیه تناسلی را به خود درگیر می‌کند. یکی از روش‌های درمان تبخال دهانی شست‌وشوی محل تبخال با عصاره یا جوشانده ریشه گیاه جعفری است. شست‌وشوی محل تبخال با این عصاره که یکی از طبیعی‌ترین داروهای ضدویروس هرپس است، موجب تسکین درد و افزایش سرعت درمان می‌شود. علاوه بر این افرادی که با جوشانده به دست آمده از ریشه جعفری محل تبخال و اطراف آن را شست‌وشو دهند از انتقال بیماری به بخش‌های دیگر لب، لثه و زبان پیشگیری می‌کنند.
تسکین درد و التهاب با برگ زیتون
درمانگران طب سنتی چین و هند بر این باورند که استفاده از مرهم برگ زیتون می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش التهاب و درد ناشی از ابتلا به تبخال داشته باشد. ازآنجاکه برگ زیتون خاصیت ضدالتهابی و ضدویروسی دارد می‌تواند بهترین داروی طبیعی برای درمان بیماریهای پوستی ویروسی مانند تبخال باشد. امروزه نیز محققان از همین خاصیت برگ زیتون برای تهیه پماد ضد تبخال استفاده می‌کنند که علاوه بر جنبه‌های درمانی می‌تواند به پیشگیری از ابتلا به این بیماری نیز کمک کند. علاوه بر این عصاره زیتون موجود در محصولات درمانی و بهداشتی مثل پماد، صابون یا کرم با کنترل رادیکال‌های آزاد می‌تواند ابتلا به بسیاری از بیماریهای پوستی را کنترل کند و حتی برای درمان سوزش و التهاب نیش حشرات مفید باشد.
بیشتربخوانید:
روغن گل راعی ضد خارش
بروز تبخال در بدن همواره با سوزش و خارش شدید همراه است. به‌گونه‌ای که بیمار را کلافه کرده و او را وادار به تحریک، خارش و لمس ناحیه تبخال می‌کند. درحالی‌که این کار نه‌تنها تسکینی برای درد بیمار محسوب نمی‌شود بلکه موجب انتقال ویروس تبخال به سایر قسمت‌های لب، لثه و حتی اندام‌های دیگر می‌شود. متخصصان طب سنتی برای برطرف شدن مشکل خارش موضع تبخال در طول مدت درمان استفاده از روغن گل راعی را به‌صورت استعمال خارجی توصیه می‌کنند. برای این منظور پنبه‌ای را به روغن یا اسانس بدون افزودنی با گل راعی آغشته کرده و محل تبخال را به روغن آغشته کنید.
پیشگیری از پیشرفت تبخال با چای
استفاده از روغن تهیه شده از چای طبیعی تأثیر زیادی در پیشگیری از انتقال بیماری تبخال به سایر قسمت‌های عضو درگیر دارد. به توصیه درمانگران طب چینی برای این منظور روغن چای را توسط گوش‌پاک کن روی تبخال بزنید و این کار را چند بار در طول روز تکرار کنید. البته پیش از استفاده از روغن چای باید از سلامت بودن روغن، خالص بودن و اصل بودن آن و همینطور از افزودنی‌های درون آن مطمئن باشید. فراموش نکنید که مصرف هرگونه افزودنی معطر به روغن‌های‌طبیعی می‌تواند از خاصیت درمانی آنها بکاهد و حتی موجب افزایش و توسعه تبخال شود.
معجون سیب و عسل را امتحان کنید
درمیان برخی درمانگران شیوه‌های طبیعی استفاده از معجون سیب و عسل می‌تواند تاثیر زیادی در بهبود تبخال‌های دهانی داشته باشد. برای تهیه این معجون کافی است سیب پوست کنده و رنده شده را با یک قاشق عسل مخلوط کنید و این مرهم را یک بار در روز با آرامش میل کنید. مصرف این معجون به مدت 3 تا 4 روز می‌تواند تأثیر زیادی در بهبود تبخال‌های دهانی داشته باشد.
خاصیت ضد ویروسی گل همیشه بهار
مرهم‌گل همیشه بهار از دیگر مواد طبیعی و گیاهی برای درمان تبخال به ویژه تبخالهایی است که روی لثه و لب دیده می‌شود. قرار دادن این مرهم روی تبخال علاوه بر آنکه به کنترل و از بین رفتن ویروس‌ها کمک می‌کند، موجب تسریع روند درمان تبخال و از بین رفتن ویروس می‌شود. افرادی که از جوشانده، مرهم گل همیشه بهار یا داروهای صنعتی تهیه شده از این گیاه برای درمان بیماری خود استفاده می‌کنند علاوه بر تسریع روند درمان به کاهش میزان خارش و سوزش موضع تبخال نیز کمک می‌کنند.
تا تبخال دارید کدام غذاها ممنوع است؟
برای درمان تبخال بهتر است در طول دوره درمان از خوردن غذاها و خوراکی‌هایی مثل انواع شکلات، کاکائو، آجیل، گندم، عدس، بادام‌زمینی، انواع سس، غذاهای حاضری و سرخ‌کردنی، کره بادام‌زمینی و جو پرهیز کنید. مصرف این مواد موجب تحریک بیماری تبخال شده و به طول درمان آن می‌افزاید. این مواد از آن جهت که موجب افزایش حساسیت و تحریک‌پذیری تبخال می‌شوند، بهتر است در طول مدت درمان و تا مدتی پس از بهبودی بیماری توسط بیمار مصرف نشود.
فوراً به پزشک مراجعه کنید، اگر ...
اگرچه ابتلا به تبخال به‌ویژه تبخال‌های دهانی از جمله بیماریهای نگران کننده و خطرناک نیست اما سهل‌انگاری در درمان این بیماری می‌تواند عوارض جبران نشدنی به همراه داشته باشد. اگر تبخال روی بینی و در نواحی نزدیک به چشم بروز کرده، باید فوراً برای درمان آن به پزشک مراجعه کرد و از هرگونه خوددرمانی پرهیز کرد زیرا یکی از شایع‌ترین اختلال‌های ناشی از عفونت‌های چشمی ناشی از تبخال یا ویروس هرپس، اختلال در بینایی است.در شرایطی که تبخال بزرگ، قرمزرنگ و دارای کانون‌های عفونی و چرکی است باید برای درمان سریع‌تر به پزشک مراجعه کرد. در شرایطی که ابتلا به تبخال با افزایش حرارت بدن و تب و لرز همراه بود باید از پزشک مشورت گرفت تا احتمال ابتلا به بیماریهای دیگر نیز بررسی شود. شاید بروز تبخال علامتی برای ابتلا به بیماریهای دیگر باشد. درصورتی‌که درون تبخال به‌جای رطوبت و ترشحات معمول تبخال سطحی چروک‌خورده داشت و علائمی مانند سردرد و دردهای عضلانی نیز با تبخال همراه بود در این شرایط نیز باید به پزشک مراجعه کرد و روند بیماری را بررسی کرد. افرادی که در ناحیه تناسلی دچار تبخال یا ضایعات پوستی شبیه آنچه با نام تبخال‌های دهانی است، می‌شوند نیز باید فوراً به پزشک مراجعه کنند تا احتمال ابتلا به تبخال تناسلی را بررسی کنند.
چهار هشدار مهم
هرگز تبخالهایی که در اطراف چشم ایجاد شده را نخارانید یا آنها را دستکاری نکنید.
در دوران ابتلا به تبخال مصرف مایعات خنک، بستنی و عرق‌های گیاهی با طبع خنک را جدی بگیرید.
در روز اول و دوم شروع بیماری محل بروز ضایعه پوستی را با یک تکه یخ کمپرس کنید.
برای گذاشتن دارو، روغن یا مرهم‌های گیاهی روی تبخال حتماً از گوش پاک کن استفاده کنید و درصورتی‌که دست شما با آن تماس داشت برای پیشگیری از انتقال به دیگر افراد خانواده در طول روز چندین بار دست‌هایتان را بشویید. حجامت چانه علاوه بر موارد فوق بسیار مؤثر می‌باشد.
