بابا و مامان لطفا دعوا نکنید ( قسمت اول )

به قلم : دکتر پروانه صفایی مقدم - متخصص رو انشناسی بالینی

تحریریه زندگی آنلاین : اختلاف نظر داشتن همسران بر سر موضوعات گوناگون امری کاملا طبیعی است، اما اگر آنها برای حل این اختلافات به دعوا متوسل شوند و کودکان نیز شاهد این دعوا باشند، این موضوع می‌تواند تاثیراتی بسیار منفی بر آنها بگذارد. جنگ و دعوای والدین بر احساسات کودکان، سلامت کلی آنها و روابط آنها با دیگران در آینده، تاثیراتی بسیار زیان‌آور بر جای می‌گذارد. همسرانی که با یکدیگر اختلاف نظر بسیاری دارند، باید بتوانند مانند انسان‌هایی بالغ اختلافات خود را با یک روش سنجیده و مناسب حل کنند. آنها باید بتوانند با تفاوت‌های یکدیگر به شکلی مسالمت‌آمیز کنار بیایند، اما این همه مشکل نیست. معمولا یکی از طرفین دعوا دیگری را به شروع دعوا متهم می‌کند و دیگری نیز طرف دیگر را. و به همین ترتیب این چرخه نزاع مدام تکرار می‌شود. کودکان در چنین شرایطی معمولا سکوت می‌کنند و فقط نظاره‌گر هستند، اما باید توجه داشت که درک کردن و هماهنگ شدن با این اختلافات برای کودک بسیار دشوار است. همه کودکان لایق یک زندگی شاد و خانواده‌ای متحد هستند.

بیشتربخوانید:

اضطراب جدایی چیست؟ علائم آن را بشناسید

مدرسه و اضطراب جدایی کودکان از والدین (2)

هنگامی‌که کودکان شاهد دعوای والدین هستند

هنگامی که والدین با یکدیگر دعوا می‌کنند، کودک متوجه می‌شود که پدر و مادرش، که برای او محور کل عالم محسوب می‌شوند، نمی‌توانند منطقی فکر کنند و تصمیم بگیرند. اعتماد کودک از والدین و در نتیجه از سایرین نیز سلب می‌شود. او احساس می‌کند که هیچ چیز در این عالم ثابت و قابل اعتماد نیست. نظاره دعوای والدین در کودک منجر به آسیب‌های فیزیکی و عاطفی بسیاری می‌شود. آنان در چنین شرایطی می‌ترسند، منقبض می‌شوند و در گوشه‌ای خود را پنهان می‌کنند. بسیاری از کودکان خود را مقصر اصلی دعوای والدین‌شان می‌دانند. آنان تصور می‌کنند که می‌توانستند به گونه‌ای از شروع این دعوا جلوگیری کنند، حتی زمانی که علت اصلی دعوا آنها نبوده‌اند. حال اگر شرایط به گونه‌ای بوده باشد که کودک در شروع دعوا دخالت داشته است، او بیش از پیش احساس گناه می‌کند. با خود فکر می‌کند که اگر رفتاری مناسب از خود نشان می‌داد، هرگز پدر و مادرش با یکدیگر دعوا نمی‌کردند. با وجودی که کودکان نمی‌توانند مانع بروز اختلافات شوند، اما هنگام نزاع والدین آنها شدیدا احساس گناه می‌کنند و شک و تردید دنیای آنها را پر می‌کند. تکرار این حالت منجر به کاهش عزت نفس آنان خواهد شد.

احساس بچه ها هنگام دعواى پدر و مادر

کاملا عادی است که گاهی والدین‌تان با هم دعوایشان شود. ممکن است پدر و مادر سر مسائل پولی؛ کارهای خانه یا گذراندن وقت با هم هم‌عقیده نباشند.

ممکن است در مورد مسائل بزرگ هم با هم اختلاف داشته باشند - مثل تصمیمات مهمی که باید برای خانواده گرفته شود، حتی ممکن است سر چیزهای خیلی کوچک هم که اصلا مهم به نظر نمی‌رسد با هم مخالفت کنند - مثل اینکه شام چه داریم و اینکه کی چه وقت به خانه بیاید.

گاهی اوقات والدین می‌توانند با وجود اختلافی که با هم دارند، اما خیلی آرام با هم حرف بزنند، طوری که هر دو آنها هم فرصت حرف زدن و هم شنیدن داشته باشند، اما خیلی وقت‌ها وقتی پدر و مادرها با هم مخالفت می‌کنند، دعوایشان می‌شود.

بیشتر بچه‌ها وقتی پدر و مادرشان با هم دعوا می‌کنند، نگران می‌شوند. صدای بلند آنها و جمله‌های عصبانی که به هم می‌گویند، باعث ترس و ناراحتی بچه‌ها می‌شود، حتی دعواهایی که در آن حرف نمی‌زنند - مثل وقتی که پدر و مادر عصبانی رفتار می‌کنند و با هم اصلا حرف نمی‌زنند - هم می‌تواند برای بچه‌ها ناراحت‌کننده باشد.

اگر دعوا مربوط به بچه‌ها باشد، ممکن است فکر کنند که آنها باعث دعوای پدر و مادرشان شده‌اند. اگر بچه‌ها فکر کنند که تقصیر آنها است، ممکن است احساس گناه کنند یا حتی بیشتر ناراحت شوند، اما رفتار پدر و مادرها هیچ وقت تقصیر بچه‌ها نیست.

بیشتربخوانید:

آسیب های مجبور کردن کودکان به شجاع بودن

رشد عاطفی و عزت نفس در کودکان

وقتی والدین دعوا می‌کنند، بچه ‌ها چه حسی دارند؟

معمولا بچه‌ها وقتی می‌بینند پدر و مادرشان دعوا می‌کنند، ناراحت می‌شوند. شنیدن صدای داد زدن آنها و کلمات نامهربان خیلی سخت است. ناراحت و عصبانی دیدن والدین ممکن است باعث شود بچه‌ها بترسند.

ممکن است بچه‌ها نگران یکی از والدین‌شان شوند. ممکن است نگران شوند که یکی از والدین‌شان خیلی ناراحت شده باشد، چون آن دیگری سر او داد زده است. ممکن است نگران این شوند که یکی از والدین‌شان آنقدر عصبانی شده که کنترل خود را از دست داده است. ممکن است نگران این شوند که والدین‌شان از دست آنها هم عصبانی باشند یا اینکه ممکن است به یکی آسیب برسد.

بعضی وقت‌ها دعوای پدر و مادرها ممکن است باعث شود بچه‌ها گریه کنند. نگرانی و ناراحتی از دعوای والدین حتی ممکن است باعث شود بچه‌ها نتوانند بخوابند یا به مدرسه بروند.

وقتی والدین دعوا می‌کنند، چه باید کرد؟

خیلی مهم است که به یاد داشته باشید که این والدین‌تان هستند که دعوا یا بحث می‌کنند، نه بچه‌ها. به خاطر همین بهترین کار این است که یک جای دیگر بروید تا از دعوا و مشاجره والدین‌تان دور بمانید. پس به اتاق‌تان بروید، در را ببندید، و خودتان را به یک کار دیگر مشغول کنید تا دعوای آنها تمام شود. این وظیفه بچه‌ها نیست که در دعوا دخالت کنند.

بیشتربخوانید:

کودک بازی و تربیت اخلاقی

دلایل مختلف دعوای پدر و مادر

والدین به دلایل مختلفی که در متن زیر ذکر شده است، ممکن است دعوا کنند:

* فشارمالی

* فشار کاری

* دخالت خانواده‌ها

* اختلاف نظر

مهم‌ترین دلیل دعوا این است که والدین نمی‌توانند مسئله را حل کند و عدم وجود این مهارت باعث می‌شود که به دعوا روی بیاورند.

در این شرایط ترک خانه، کتک‌کاری و آسیب رساندن به لوازم خانه ممکن است اتفاق بیفتد. برخی از فرزندان خود را علت دعوای والدین می‌دانند، مخصوصا وقتی دعوا به خاطر آن‌ها باشد (با خود می‌گویند آیا مقصر ماجرا آن‌ها هستند) این اتفاق به مرور سلامت روح و روان آن‌ها را به خطر می‌اندازد.

وقتی دعوای والدین خیلی پیش برود

وقتی والدین دعوا می‌کنند، ممکن است خیلی داد و بیداد و حرف‌های بد و نامهربان بشنوید. با اینکه خیلی از والدین این کار را می‌کنند، اصلا درست نیست که با اعضای خانواده‌تان بد رفتاری کنید، حرف‌های زشت بزنید یا سر آنها داد بزنید.

بعضی وقت‌ها ممکن است دعوای والدین خیلی پیش برود و والدین وسایل خانه را پرت کنند یا حتی زد و خورد کنند. این چیزها اصلا درست نیست. وقتی دعوای والدین‌تان وارد برخوردهای فیزیکی این چنینی شود، والدین باید یاد بگیرند که عصبانیت خودشان را کنترل کنند. شاید به کمک یک بزرگ‌تر دیگر نیاز باشد تا این مسئله را به آنها بگوید.

بچه‌هایی که در خانواده‌هایی زندگی می‌کنند که دعوای پدر و مادرشان معمولا خیلی پیش می‌رود، باید یک نفر بفهمد که چه اتفاقی می‌افتد. حرف زدن در مورد این دعواها با یکی از اقوام نزدیک، معلم مدرسه، مشاور مدرسه یا هر بزرگ‌تر دیگری که به او اعتماد دارید، خیلی مهم است.

 بیشتربخوانید:

قبل از تنبیه کردن فرزندتان این مطلب را بخوانید!

گفتن این 11 نکته به کودکان ممنوع!

اگر به کسی صدمه برسد

بعضی‌وقت‌ها والدینی که دعوا می‌کنند، آنقدر کنترل‌شان را از دست می‌دهند که ممکن است به همدیگر آسیب برسانند و بعضی وقت‌ها ممکن است به بچه‌ها هم صدمه برسد. اگر این اتفاق افتاد، باید به یک بزرگ‌تر دیگر خبر دهید تا به خانواده کمک کنند تا به کسی صدمه نرسد.

اگر دعوا کردن در خانواده از کنترل خارج شود و به خاطر این دعواها به کسی آسیب برسد، یا اگر اعضای خانواده از دعوا کردن خسته شوند، کسانی برای کمک هستند. مشاوران خانواده می‌دانند چطور باید به خانواده‌ها کمک کنند تا با مشکلات‌شان کنار بیایند.

آنها می‌توانند به اعضای خانواده آموزش دهند که چطور به حرف‌های هم گوش دهند و بدون داد و بیداد احساسات خود را بیان کنند. با اینکه کمی زمان، تلاش و تمرین می‌خواهد، اما خانواده‌ها می‌توانند یاد بگیرند.

چگونه از طلاق پدر و مادر جلوگیری کنیم؟

* صبور باشید

ممکن است که والدین در هنگام عصبانیت حرف‌هایی بزنند که به آن اعتقادی ندارند و حرف دل آن‌ها نیست، ولی پس از اینکه با یکدیگر آشتی می‌کنند، از گفته‌ها و رفتارهای خود پشیمان می‌شوند.

پس توجه داشته باشید که در هنگام دعوا کسی روی رفتار و گفته‌هایش کنترل ندارد، بنابراین در هنگام عصبانیت صبور باشید و منتظر بمانید.

* هرگز وارد دعوا نشوید

در دعوای والدین دخالت نکرده و خود را به کاری مشغول کنید تا دعوای آن‌ها تمام شود، حتی اگر حرفی شنیدید که برای شما سخت بود، آرامش خود را حفظ کنید.

* درباره احساسات خود با یکدیگر صحبت کنید

از والدین بخواهید که در مورد احساسات‌شان با شما صحبت کنند. خودتان نیز می‌توانید احساسات‌تان را برای آن‌ها بیان کنید. با این کار آن‌ها یاد می‌گیرند که با آرامش صحبت کنند.

* آن‌ها را نصیحت نکنید

صحبت و تشویق آن‌ها برای ابراز احساسات مناسب است، اما هرگز نباید آن‌ها را نصیحت کنید، زیرا نصیحت کردن به خصوص زمانی که شرایط روحی مناسبی ندارند، اوضاع را بدتر خواهد کرد.

* یک سرگرمی پیدا کنید

دعوای والدین می‌تواند اضطراب‌آور باشد. سعی کنید کاری مانند نقاشی، مجسمه‌سازی و داستان‌نویسی انجام دهید. برای انجام این کارها برنامه بریزید و ببینید کدام یک هنگام دعوای والدین بیش‌تر حواس شما را پرت می‌کنند.

* از خانه خارج شوید

اگر می‌توانید به خانه مادر بزرگ، همسایه یا هرکسی بروید که والدین شما به آن‌ها اعتماد دارند، این گونه می‌توانید زمانی را دور از خانه و در آرامش بگذرانید.