به قلم : دکتر فرناز محامدی ؛ متخصص کودکان و نوزادان
تحریریه زندگی آنلاین : آیا کمبود ویتامین دی در بدن خطرناک است؟ عوارض یا علائم کمبود ویتامین دی کدامند؟ اینها سؤالاتی هستند که این روزها ذهن هر پدر و مادری را به خود مشغول می‌کند. این ویتامین برای سلامتی استخوان‌ها و ماهیچه‌ها لازم است. همچنین ویتامین دی به بدن کمک می‌کند، کلسیم و فسفات را که برای داشتن استخوان‌های سالم و قوی لازم است از مواد غذایی جذب کند.
فقط برخی از غذاها به‌طور طبیعی این ویتامین رادارند. (بعضی از ماهی‌ها) جذب کافی ویتامین D به‌تنهایی از غذاها کار بسیار دشواری است.
مارگارین، شیر خشک و برخی از انواع شیرها ویتامین افزوده دارند.
اما بیشتر افراد فقط حدود یک‌چهارم از نیاز ویتامین دی خود را از راه غذا دریافت می‌کنند.
بیشترین میزان ویتامین دی هنگام قرار گرفتن در معرض آفتاب در پوست ساخته می‌شود.
علاوه بر ایجاد مشکل در استخوان‌ها و ماهیچه‌ها، ارتباط مستقیمی بین کمبود ویتامین دی و بسیاری از بیماری‌ها وجود دارد.
ازجمله این بیماری‌ها می‌توان به، خطر ابتلا به سرطان روده ، بیماری‌های قلبی، فشارخون بالا ، سکته مغزی ، مشکلات ایمنی (نحوه مبارزه بدن با عفونت‌ها) و بیماری‌های خود ایمنی (ازجمله دیابت) اشاره کرد.
بیشتربخوانید:
علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین دی (عوارض کمبود ویتامین دی) در بدن
بسیاری از افرادی که دچار کمبود ویتامین دی هستند، هیچ علامتی ندارند.
اما در بعضی از کودکان عوارض کمبود ویتامین دی، ازجمله دچار دردهای استخوانی و عضلانی مشاهده می‌شوند.
ازجمله عوارض و علائم کمبود ویتامین دی بسیار پایین می‌توان به نرمی استخوان و ایجاد بیماری ریکت یا راشیتیسم در کودکان، و بیماری به نام استئومالاسیا در نوجوانان و بزرگ‌سالان اشاره کرد.
ریکت فقط در هنگام رشد کودک اتفاق می‌افتد.
اگر کودک در اثر کمبود ویتامین D نرمی استخوان داشته باشد، استخوان‌ها خم می‌شوند و کودک دچار پاهای پرانتزی، پای ضربدری در اثر اختلال در استخوان‌های زانو، و دیگر اختلالات می‌شود.
بیشتربخوانید:
چه کودکانی بیشتر در معرض خطر کمبود ویتامین دی هستند؟
کودکانی که پوست بسیار تیره دارند. رنگ تیره پوست آن‌ها (ملانین) به‌عنوان یک ضد آفتاب طبیعی عمل می‌کند. این زمان موردنیاز قرار گرفتن در معرض آفتاب را برای ساخت طبیعی ویتامین D افزایش می‌دهد.
کودکانی که پوست آن‌ها به‌ندرت در معرض آفتاب قرار می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال کودکانی که بیشتر مواقع در خانه هستند و یا از لباس‌هایی استفاده می‌کنند که تمام بدن آن‌ها را پوشش می‌دهد.
نوزادانی که نارس متولدشده‌اند.
شیرخوارانی که مبتلابه یک یا چند مورد از موارد بالا هستند. شیر مادر بهترین نوع تغذیه برای نوزادان است، اما حاوی ویتامین دی چندانی نیست. کودک اولین ذخیره ویتامین دی خود را از مادر دریافت می‌کند. اگر مادر کمبود ویتامین D و یا پوست تیره‌ای داشته باشد، شیرخوار هم در معرض کمبود ویتامین دی قرار خواهد گرفت.
کودکانی که مبتلابه بیماری‌هایی هستند که برجذب و کنترل ویتامین D تأثیر می‌گذارد. ازجمله این بیماری‌ها می‌توان به بیماری کبد، بیماری‌های کلیوی ، اختلال در جذب مواد غذایی (به‌عنوان‌مثال فیبروز کیستیک، بیماری سلیاک، بیماری التهابی روده) و برخی از داروها (مانند برخی از داروهای صرع) اشاره کرد.
بیشتربخوانید:
درمان کمبود ویتامین دی
قرص‌های ویتامین دی در دوز های کم (که معمولاً به‌صورت روزانه مصرف می‌شوند) و دوز های بالا ( که به‌صورت ماهانه مصرف می‌شوند، در بازار موجودند.
اگر فرزندتان قبلاً از قرص‌های ویتامین D استفاده کرده است، حتماً با متخصص اطفال در میان بگذارید.
چراکه مصرف بیش‌ازحد ویتامین دی هم مشکلاتی را برای فرزند شما ایجاد خواهد کرد.
بعضی از این قرص‌ها بسیار قوی هستند.
پس همیشه قرصی که فرزندتان مصرف کرده را به پزشک معالج او نشان دهید.
کمبود ویتامین دی یک مشکل درازمدت است. پس از درمان کمبود ویتامین D، باید سطح نرمال ویتامین در بدن حفظ شود. اگر فرزند شما با مشکل کمبود ویتامین دی مواجه است، ممکن است نیاز به مکمل‌های مادام‌العمر نیز داشته باشد. همچنین، اطمینان حاصل کنید که فرزند شما زمان کافی را در بیرون از خانه و در زیر نور آفتاب سپری می‌کند.
کودکانی که کمبود ویتامین D دارند. باید به میزان کافی در رژیم روزانه خود کلسیم نیز دریافت کنند. در غذای روزانه فرزندتان دو تا سه وعده لبنیات بگنجانید. (منظور از هر وعده لبنیات، یک لیوان شیر، یک‌کاسه ماست و یا یک برش پنیر و دیگر لبنیات می‌باشد.) اگر فرزندتان به فرآورده‌های لبنی آلرژی دارد. جهت آگاهی از غذاهای جایگزین موجود با متخصص کودکان مشورت نمایید.
جبران کمبود ویتامین دی با قرار گرفتن در معرض آفتاب
افرادی که پوست روشن دارند
کمبود این ویتامین در بیشتر افراد با قرار گرفتن در معرض آفتاب جبران می‌شود. افرادی که پوست روشن دارند ویتامین D لازم برای بدنشان را، در حین انجام فعالیت‌های روزانه خارج از منزل، از تابش مستقیم نور خورشید دریافت می‌کنند. البته توجه داشته باشید، کودکانی که پوست روشن دارند باید همیشه از کرم ضد آفتاب مناسب استفاده کنند تا به بیماری‌های پوستی و سرطان پوست مبتلا نشوند.
افرادی که پوست تیره دارند
افرادی که پوست تیره دارند، باید زمان بیشتری را در زیر نور سپری کنند. تا ویتامین D موردنیاز بدنشان را جذب کنند. این زمان طولانی‌تر در بعضی موارد به شش برابر افرادی که پوست روشن دارند هم می‌رسد. اگرچه رنگ‌دانه‌های موجود در پوست این افراد آن‌ها در برابر سرطان پوست محافظت می‌کند، اما بااین‌وجود باید مراقب آفتاب‌سوختگی احتمالی باشند. کودکانی که پوست تیره دارند معمولاً در پاییز، بهار یا زمستان نیاز به ضد آفتاب ندارند. بااین‌حال، به همراه داشتن کلاه و عینک آفتابی خالی از لطف نیست.
اطلاع از میزان اشعه ماوراءبنفش موجود در نور خورشید
به‌منظور آگاهی از سطح اشعه ماوراءبنفش خورشید در هرروز می‌توانید به سایت‌های هواشناسی مراجعه کنید و یا از اپلیکیشن رایگان SunSmart استفاده کنید. در ماه‌های گرم، وقتی شاخص UV از 3 بیشتر است، قرار گرفتن در معرض آفتاب برای حفظ سطح نرمال ویتامین D کافی است.
به هنگام صبح و نزدیک عصر که شاخص UV از 3 کمتر است می‌توانید بدون هیچ خطری از تابش آفتاب استفاده کنید. (مگر در ارتفاعات و مکان‌های پوشیده شده از برف که نور خورشید را انعکاس می‌دهند). در روزهایی که شاخص UV از 3 کمتر است بهتر است کودکان بالباس کمتر مدتی را در معرض تابش آفتاب سپری کنند.
نکات مهم درباره کمبود ویتامین دی
این ویتامین نقش بسزایی در سلامتی استخوان‌ها و ماهیچه‌ها ایفا می‌کند.
بیشترین میزان ویتامین D هنگام قرار گرفتن در معرض آفتاب در پوست ساخته می‌شود.
دریافت این ویتامین مواد غذایی کار دشواری است.
کودکانی که پوست بسیار تیره دارند، در معرض کمبود ویتامین دی قرار دارند.
کودکانی که پوست آن‌ها به‌ندرت در معرض آفتاب قرار دارد در معرض خطر کمبود ویتامین D قرار دارند.
کودکانی که بیماری‌های خاص دارند، در معرض خطر کمبود ویتامین D قرار دارند.
کودکانی که کمبود ویتامین D دارند، باید از مکمل‌های ویتامین دی استفاده کنند.
کودکانی که کمبود ویتامین D دارند، باید به‌اندازه کافی زیر تابش نور آفتاب قرار بگیرند.
کودکانی که کمبود ویتامین D دارند، باید حتماً از غذاهای کلسیم‌دار در رژیم غذایی‌شان استفاده کنند.
ویتامین D بیش‌ازحد هم می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند.
