عصر ایران - ما مدت هاست که می دانیم با شامپانزه ها و دیگر نخستین سانان ارتباط ژنتیکی نزدیکی داریم اما آیا می دانستید که بیش از نیمی از مواد ژنتیکی ما با مرغ، مگس میوه و حتی موز مشترک است؟
از آنجایی که توالی یابی ژنوم انسان برای نخستین بار در سال 2003 انجام شد، حوزه ژنومیک تطبیقی نشان داده است که ما دی ان ای مشترکی با بسیاری از ارگانیسم های زنده دیگر داریم و این شامل میوه پوست کنده موز نیز می شود.
دستورالعملی برای پروتئین ها
تقریبا همه موجودات زنده دارای یک راهنمای دستورالعمل هستند که به نام ژنوم شناخته می شود. ژنوم به آنها می گوید چگونه رشد کنند، خود را بسازند و عمل کنند. این دستورالعمل ها از دی ان ای تشکیل شده اند که به یک ارگانیسم می گوید چگونه مولکول های پروتئین را بسازد. و پروتئین ها ما را آنگونه که باید شکل می دهند. آنها ویژگی های جسمانی مانند رنگ چشم و مو را تعیین می کنند و شامل مواد ضروری برای زندگی مانند آنزیم ها، پادتن ها و هورمون ها می شوند.
با توالی یابی کل ژنوم ارگانیسم های مختلف از جمله مخمر، برنج، و قورباغه ها، پژوهشگران دریافتند که همه موجودات زنده روی سیاره زمین برخی شباهت ها در دستورالعمل های خود دارند. بنابر برخی نظریه ها، همپوشانی وجود دارد زیرا همه ما از یک جد مشترک، یک ارگانیسم تک سلولی که سه یا چهار میلیارد سال پیش می زیسته است، تکامل یافته ایم. این جد مشترک به عنوان آخرین جد مشترک جهانی (Last Universal Common Ancestor) یا لوکا (LUCA) شناخته می شود. بسیاری از این ژن های مشترک طی میلیاردها سال تکامل حفظ شده اند.
مطالعه ژن های مشترک با دیگر ارگانیسم ها به ما کمک می کند تا درک بهتری از این که چه چیزی انسان را منحصر به فرد می سازد، داشته باشیم و همچنین به درک زیربنای ژنتیکی بیماری ها کمک می کند.
شباهت ژنتیکی انسان و شامپانزه: 96 درصد
با مطالعه ژنوم شامپانزه ها، پژوهشگران امیدوارند درک بهتری از این که چه چیزی ما را منحصر به فرد می سازد، داشته باشند. در شرایطی که هنوز پاسخ دقیقی برای آن وجود ندارد، مطالعات اخیر نشان می دهد که ژن های خاص و بخش هایی از دی ان ای که بیان ژن ها را تنظیم می کنند، مسئول پیچیدگی بیشتر و اندازه بزرگتر مغز انسان هستند.
شباهت ژنتیکی انسان و مرغ: 60 درصد
پژوهشگران با نقشه برداری ژنوم مرغ جنگلی سرخ، از نوادگان مدرن دایناسورها، بینش بیشتری در مورد تفاوت های ژنتیکی بین پرندگان و پستانداران کسب کرده اند. برخی شباهت های بالقوه کشف شد. به عنوان نمونه، ژن های کد کننده پروتئین های موجود در پوسته و استخوان های مرغ ممکن است همتایان مرتبطی با کلسیفیکاسیون استخوان در پستانداران داشته باشند. همچنین، ژن چندین پروتئین پاسخ ایمنی، مانند اینترلوکین 26، که قبلا تصور می شد مختص پستانداران است نیز در جوجه های مرغ یافت شد.
شباهت ژنتیکی انسان و موز: 60 درصد
بسیاری از ژن های خانه‌بان که برای عملکرد اولیه سلولی مانند تکثیر دی ان ای، کنترل چرخه سلولی و کمک به تقسیم سلولی ضروری هستند، بین بسیاری از گیاهان از جمله موز و حیوانات مشترک هستند.
شباهت ژنتیکی انسان و مگس میوه: 60 درصد
دلیلی وجود دارد که مگس های میوه جزو حشراتی هستند که بیشترین مطالعه روی آنها صورت گرفته است. این موجودات بالدار کوچک برای بسیاری از فرایندهای بیولوژیکی مرتبط با رشد و نمو ژن های مشترک با انسان دارند. در حقیقت، نزدیک به 75 درصد از ژن هایی که موجب بیماری در انسان می شوند، در مگس های میوه نیز یافت می شوند که آنها را به مدل های خوبی برای مطالعه بیماری های انسانی تبدیل می کند.
