بورس در مارپیچ رکود

 افت قیمت‌ها در بازار سهام همچنان ادامه دارد و روز دوشنبه نیز شاخص‌کل بورس تهران با کاهش ارتفاع 82/ 0درصدی ‌بار دیگر در میانه ابرکانال 1/ 2میلیون واحد قرار گرفت. آنطور که شواهد نشان می‌دهد عدم‌اطمینان نسبت به سیاستگذاری‌های اقتصادی همزمان با روند نزولی قیمت دلار و چشم‌‌‌‌‌‌‌انداز منفی اقتصاد جهانی و اثرات آن بر قیمت کامودیتی‌‌‌‌‌‌‌ها از مهم‌ترین موضوعات بازگشت رکود به تالار شیشه‌ای است.

در سومین هفته تیرماه بازار سهام نیز همچون سایر بازارهای مالی پر نوسان ظاهر شده‌است. به این ترتیب بورس تهران که اواخر هفته قبل توانسته بود کانال2/ 2میلون واحد را پس‌بگیرد، چند روزی می‌شود که دیگر میلی به افزایش ندارد. روز گذشته بازار سهام برای سومین‌‌‌‌‌‌‌‌بار در هفته‌جاری در مسیرنزولی گام نهاد تا گمانه‌‌‌‌‌‌‌زنی‌‌‌‌‌‌‌ها از احتمال سقوط قیمت در اکثر نمادها به محدوده‌‌‌‌‌‌‌های پایین‌تر قوت‌بگیرد.  در روز سه‌شنبه شاخص‌کل حدود 18‌هزار واحد سقوط کرد و در نهایت در ارتفاع 158/ 2میلیون واحد ایستاد. شاخص هموزن نیز 82/ 0درصد دیگر از ارتفاع خود را از دست داد و پس از کش و قوس فراوان به محدوده 760هزارواحدی رضایت داد. به‌نظر می‌رسد سقوط دسته‌جمعی نمادهای بزرگ و کوچک تحت‌‌‌‌‌‌‌تاثیر متغیرهای اثرگذار بر این بازار مانع از شکل‌گیری تقاضای موثر سهامی شده‌است. برخی از کارشناسان بازار سرمایه قرارگرفتن بورس در این وضعیت را به همان نامه جنجالی 16 اردیبهشت پیرامون تعیین قیمت 7هزارتومانی نرخ خوراک گاز پتروشیمی‌‌‌‌‌‌‌ها مرتبط می‌دانند؛ پس‌لرزه‌‌‌‌‌‌‌هایی که افت قیمت در بازار سهام را همچنان با قدرت رقم زده‌است.  وضعیت خروج پول از بازار کار را به‌جایی رسانده است که طی روزهای قبل فعالان این بازار در فضای‌مجازی نسبت به این مهم اظهار نگرانی کردند. برخی از آنها معتقدند ممکن است پشت‌پرده معلاملات سهام اتفاق‌هایی در حال رخ‌دادن باشد که سبب تشدید سرعت خروج پول از بازار شده‌است. همانطور که نامه 16 اردیبهشت بعد از 50 روز معاملاتی نماگرها را به سمت پایین سوق داد، روند کنونی بازار نیز می‌تواند موید این نکته باشد که اتفاق‌هایی در پس پرده رخ‌داده که موجبات خروج پول و نگرانی سهامداران را به‌دنبال داشته‌است.

همین امر سبب‌شده تا شاهد ریزش قیمت در این بازار باشیم. در دوره‌های قبل بازار سهام در مواجهه با محدودیت‌ها و مشکلات داخلی معمولا خیز جدی به سمت بازار کامودیتی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها برمی‌داشت؛ این در حالی است که وضعیت نمادهای مذکور نیز به دلیل رکود معاملاتی بازار جهانی کامودیتی‌‌‌‌‌‌‌ها هم‌‌‌‌‌‌‌اکنون چنگی به‌دل نمی‌زند. شاید در این برهه تنها عاملی که بتواند از رخوت معاملات بورسی بکاهد روند افزایشی قیمت دلار باشد، اما بررسی‌‌‌‌‌‌‌ها از بازار آزاد ارز نیز گویای وضعیت دیگری است؛ از این‌رو حتی نوسان قیمتی دلار در بازار ارز تهران سرمایه‌گذاران این بازار را نیز به تکاپو انداخته است. روز گذشته نرخ شاخص ارزی در معاملات غیر‌‌‌‌‌‌‌رسمی کاهشی شد و از سقف قیمت پیشین خود عبور کرد؛ این در حالی است که نرخ ارز مذکور در معاملات روز شنبه همچنان در کانال 50هزارتومان در حال نوسان بود. به این ترتیب در روزی که نرخ هر برگ دلار بازار آزاد در حدود 49.870تومان معامله شد، نماگرهای سهامی نیز در سراشیبی سقوط قرارگرفتند.

در روز دوشنبه خروج پول حقیقی سرعت گرفت و 692میلیارد‌تومان از گردونه معاملات خارج شد. به این ترتیب می‌توان گفت با ثبت  پنجمین روز متوالی خروج سرمایه‌های خرد از صحنه معاملات، زنگ خطر فرار حقیقی‌ها از معاملات سهام به صدا درآمده است.

 ارزش معاملات خرد (سهام و حق‌تقدم) نیز به سطح 3616میلیارد‌ تومان رسید. بررسی‌‌‌‌‌‌‌های آماری نشان می‌دهد طی 3 روز گذشته شاخص‌کل بورس 2‌درصد و شاخص هموزن نیز 97/ 1درصد از ارتفاع خود را از دست داده‌اند، اما در فرابورس نیز اوضاع به همین منوال است و با وخامت دنبال می‌شود. شاخص‌کل و هموزن در جریان دادوستدهای روز گذشته این بازار به ترتیب با افت 95/ 0 و 58/ 1درصدی وضعیت ناخوشایندی را به سهامداران خود تحمیل کردند.

مثلث دلار، نرخ سود بانکی و اعتماد

بورس تهران روز گذشته عقبگردی 82/ 0درصدی را در میانگین وزنی قیمت‌ها شاهد بود. اینطور که به‌نظر می‌رسد حتی عملکرد نسبتا مطلوب شرکت‌ها در خرداد نیز نتوانسته بسیاری از فعالان بازار را برای بازگشت به سمت تقاضا مجاب کند. اکنون روند آتی بازار سهام با ابهامات فراوانی مواجه است. این موضوع سبب‌‌‌‌‌‌‌شده تا طی روزهای اخیر خطر از دست‌‌‌‌‌‌‌رفتن کانال 1/ 2میلیون واحد برای شاخص بورس تهران درمیان فعالان بازار سهام بیش از گذشته احساس شود. در حال‌‌‌‌‌‌‌حاضر بررسی تکنیکالی نمودار شاخص‌‌‌‌‌‌‌کل و هموزن بورس تهران نشان می‌دهد که هم‌‌‌‌‌‌‌اکنون هر دو نماگرمذکور واگرایی معناداری نسبت به اندیکاتورها نشان می‌دهند؛ به همین‌دلیل در صورت محرز‌شدن محرک جدی بنیادی می‌توان انتظار ورود به سطوح بالاتر را داشت. با این‌حال رفتار معامله‌گران حاکی از آن است که به دلیل نبود شواهدی قوی از رشد بازار، سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران آمادگی چندانی برای دریافت سیگنال‌های مثبت ندارند. 

نگاهی دقیق‌تر به داده‌های نموداری حکایت از آن دارد که شاخص نامبرده در نزدیکی محدوده حمایت 38درصد فیبوناچی قرار گرفته است، به‌همین‌دلیل این امکان وجود دارد که این نماگر به سمت مقادیر پایین‌تری در محدوده دو‌‌‌‌‌‌‌میلیون و 150هزار‌ واحدی کوچ کند.  در همین رابطه احمد اشتیاقی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» دلایل مختلفی را برای وضعیت کنونی بورس مطرح کرد. او معتقد است دومحرکی که می‌تواند شاخص‌کل را به سمت ارتفاعات بالاتر هموار کند نتایج گزارش سه‌ماهه و تقسیم سود در فصل مجامع است، اما بررسی وضعیت بازار نشان می‌دهد اگر نتیجه انتشار گزارش سه‌ماهه پالایشی‌ها نیز در حد قابل‌انتظار نباشد، بازار می‌تواند به روند رو به نزول خود ادامه دهد. البته باید این نکته را درنظر گرفت که بازار همچنان نسبت به گزارش‌های فصل بهار خوشبین است و اگر این فضای خوش‌بینی تبدیل به ناامیدی شود وضعیت بازار به‌مراتب بدترخواهد شد، بنابراین به‌نظر می‌رسد خوشبینانه‌ترین وضعیت بازار آن است که بتواند درهمین محدوده دوام آورد.  به گفته او اگر با پایان فصل مجامع سودهای تقسیمی نتوانند رضایت سرمایه‌گذاران را جلب کنند تردید‌ها دراین بازار افزایش خواهد یافت. افزون بر آن سرمایه‌گذاران به این امر واقف شده‌اند که حتی در صورت افزایش قیمت دلار آزاد بانک‌مرکزی حداقل تا پایان شهریور تغییری در نرخ دلار نیمایی به‌وجود نخواهد آورد.

این موضوع مزید بر علت شده و بازار را با مشکلات متعددی مواجه کرده‌است.این عامل کلیدی که با موانع سیاستگذار دست‌به‌گریبان است، نمی‌گذارد بورس به جهش قیمتی امیدوار باشد. از سوی دیگر نرخ 23درصدی سود بین بانکی وسود 25‌درصدی ماهانه صندوق‌های با درآمد ثابت انگیزه خرید سهام را از بین برده است. در چنین شرایطی انتظار می‌رود؛ حال که بازار با حداقل خوش‌بینی مواجه است ناشران سود حداکثری را برای سهامداران درنظر بگیرند و مشکل تامین مالی را از طریق انتشار اوراق تسهیلات بانکی مرتفع سازند تا پولی که قرار است در پایان فصل مجامع تقسیم شود سهامداران مجددا آن‌را به خرید سهام اختصاص دهند. اشتیاقی در ادامه خاطرنشان کرد: در هفته‌های اخیر آنچه باعث ‌‌‌‌‌‌‌شده تا ‌بار دیگر از میزان تقاضا درمیان اکثر صنایع بورسی کاسته شود، در وهله اول عدم‌‌‌‌‌‌‌اطمینانی بوده که از جانب سیاستگذار به سرمایه‌گذاران تحمیل شده‌است و بعد از آن کند‌شدن پیشروی تورم عمومی. این دو عامل توانسته‌اند کمبود پول در بازار سهام را رقم بزنند و اذهان عمومی را نسبت به تداوم صعود قیمت‌ها در بورس بیش از پیش مردد سازند.