به قلم : د‌کتر نوشین صحابی ؛ جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی
Noushin.sahabi@gmail.com
تحریریه زندگی آنلاین : لکه‌بینی و خونریزی می‌تواند به صورت‌های مختلفی باشد آن هم در دوران بارداری، اما پیش از آنکه دچار ترس و وحشت شوید، بهتر است که در مورد خونریزی واژینال در دوران بارداری بیشتر و دقیق‌تر مطالعه کنید.
لکه‌بینی و خونریزی در بارداری
پریود نشدن و استراحت از قاعدگی‌های ماهانه از اتفاقات خوشایند بارداری است. لکه بینی و خونریزی در این دوران همیشه نشان‌دهنده وجود بیماری یا مشکل خاصی نیست و تقریباً 25 درصد از زنان در سه ماه نخست بارداری خود آن را تجربه می‌کنند و اغلب آنها نوزادان سالمی به دنیا می‌آورند. ما در اینجا قصد داریم که به علل اصلی و نحوه درمان خونریزی در بارداری بپردازیم و شما هم اگر دوست دارید بیشتر بدانید، ما را همراهی کنید.
چگونه تفاوت بین لکه‌بینی و خونریزی را تشخیص بدهیم؟
تفاوت معمولاً به مقدار خونریزی مربوط است. از نظر رنگ، لکه‌بینی اغلب قرمز مایل به قهوه‌ای یا حتی صورتی است. مشابه آنچه که در پایان دوران قاعدگی تجربه می‌کنید. در مورد مقدار خونریزی نیز حجم آن آنقدر کم است که نیازی به استفاده از نوار بهداشتی ندارید و پد نازک یا شورت مخصوص استفاده می‌کنید. خون قرمز روشن، خونریزی محسوب می‌شود، به خصوص اگر جاری هم باشد. در این شرایط حتماً از نوار بهداشتی استفاده خواهید کرد.
بیشتربخوانید:
علت لکه‌بینی در بارداری چیست؟
لکه‌بینی خفیف شایع است و معمولاً بی‌خطر و می‌تواند حدود هفته 5 یا 6 بارداری شروع شود و در هر زمانی در طول نه ماه بارداری رخ بدهد. در اینجا به برخی از علل شایع لکه‌بینی در دوران بارداری می‌پردازیم:
خونریزی در اثر لانه‌گزینی
لانه‌گزینی جنین در دیواره رحم معمولاً در حدود 12 – 6 روز بعد از لقاح، رخ می‌دهد. این خونریزی سبک‌تر از قاعدگی عادی است و از چند ساعت تا چند روز طول می‌کشد. رنگ خون صورتی یا قهوه‌ای است و نشان‌دهنده مشکلی نیست و معمولاً کم است و همیشه رخ نمی‌دهد.
نزدیکی و ارتباط جنسی
هر نوع فشار و ضربه به دهانه رحم، این بخش را تحریک می‌کند و ممکن است دهانه رحم را که پر از رگ‌های خونی است، حساس کند. تحریک شدن دهانه رحم باعث خونریزی خفیف می‌شود. این نوع از لکه‌بینی بسیار رایج است، ولی اگر شدید باشد، احتمال سقط دارد، در موارد کم و خفیف جای نگرانی ندارد.
معاینه داخلی لگن و انجام پاپ‌اسمیر
همان نوع از لکه‌بینی که ممکن است با مقاربت تجربه کنید، در اثر معاینه داخلی پزشک و یا انجام پاپ‌اسمیر هم ممکن است ایجاد شود.
عفونت واژن یا دهانه رحم
عفونت واژن، دهانه رحم را حساس می‌کند و ممکن است باعث بروز لکه‌بینی و خونریزی‌شود که پس از درمان عفونت، از بین می‌رود.
بیشتر بخوانید:
از دست دادن پلاک مخاط دهانه رحم
این پلاک به صورت مانع، باعث مهر و موم شدن دهانه رحم می‌شود. در پایان دوران بارداری، خود به خود از بین می‌رود و از نشانه‌های شروع زایمان است. معمولاً واضح و چسبنده است. رنگ آن قهوه‌ای و یا زرد است.
خونریزی زیر غشای جفتی
اگر خونریزی در زیر غشای جفت جمع شود، خونریزی زیر جفتی رخ می‌دهد. این غشا دیواره رحم مادر را به کیسه آب جنین متصل می‌کند. این خونریزی در بیشتر موارد خود به خود برطرف می‌شود و مشکلی ایجاد نمی‌کند.
چه عواملی باعث خونریزی در بارداری می‌شوند؟
خونریزی در اوایل بارداری و یا حتی هر زمان دیگری از آن می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که یک جای کار می‌لنگد و مشکلی وجود دارد. پس بهتر است به پزشک مراجعه شود. در اینجا چند دلیل احتمالی را بیان می‌کنیم:
حاملگی خارج رحمی
این حاملگی غیر قابل تحمل و بی‌دوام وقتی اتفاق می‌افتد که یک تخمک بارور شده و در خارج از رحم (معمولاً در لوله‌های فالوپ) کاشته می‌شود. این وضعیت 6 – 4 هفته پس از بارداری قابل مشاهده است. علائمی مثل خونریزی واژینال، درد شدید زیر شکم و فشار مقعد، درد در ناحیه شانه‌ها، سبکی سر و حتی غش کردن و از حال رفتن خانم حامله، از علائم هشدار دهنده هستند و باید سریعاً به پزشک مراجعه شود.
بارداری از نوع مول
حاملگی مول معمولاً چند هفته پس از لقاح بروز پیدا می‌کند. در این وضعیت، جفت به توده‌ای از کیست‌ها تبدیل می‌شود. همراه با یک جنین ناقص یا جنینی که اصلاً وجود ندارد. علائم این وضعیت نادر، خونریزی واژینال که رنگ آن غالباً قهوه‌ای تیره است تا قرمز روشن، حالت تهوع، استفراغ و گاهی گرفتگی عضلات می‌باشد.
سقط جنین
از دست دادن جنین قبل از رسیدن به هفته بیستم بارداری که به طور متوسط در 10 تا 15 درصد از بارداری‌ها اتفاق می‌افتد را سقط جنین می‌گویند. علت آن اغلب نقص‌های ژنتیکی جنین یا دلایل هورمونی است. خونریزی شدید واژینال (همراه با دفع لخته)، کمر درد و دردهای زیر شکم، کاهش علائم بارداری مانند حساسیت پستان‌ها و حالت تهوع صبحگاهی از علائم آن می‌باشد.
بیشتر بخوانید:
جفت سر راهی
این وضعیت معمولاً در سونوگرافی سه ماهه دوم و سوم مشخص می‌شود. معمولاً نادر است. جفت در قسمت پایینی رحم قرار می‌گیرد و بخشی یا تمام دهانه رحم را می‌پوشاند (که در اغلب این موارد، جفت در طول بارداری، به دلیل رشد رحم به سمت بالا می‌رود و از دهانه رحم دور می‌شود). جفت سر راهی ممکن است باعث خونریزی شود. در چنین شرایطی پزشک به بیمار استراحت را توصیه می‌کند و از او می‌خواهد که فعالیت جدی فیزیکی انجام ندهد، نزدیکی داخلی نداشته باشد، از بلند کردن چیزهای سنگین خودداری کند و تحت نظر باشد.
جفت آکرتا (چسبیده به جدار رحم)
اگر جفت سر راهی در زن باردار تشخیص داده شود و یا حتی اگر مشکوک به این قضیه باشد، خانم حامله باید از نظر جفت آکرتا (چسبنده) هم بررسی شود. این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که جفت بیش از حد به دیواره رحم بچسبد و در واقع به صورت غیر طبیعی در دیواره رحم نفوذ کند.
کندگی جفت
این وضعیت ممکن است در نیمه دوم بارداری رخ دهد و با جدا شدن زود هنگام جفت از دیواره رحم همراه است. علاوه بر خونریزی (خفیف و یا شدید)، درد زیر شکم، کمر درد و حساسیت در زیر شکم از علائم این مشکل است. اگر جدایی جفت خفیف باشد، معمولاً خطر زیادی زن باردار و جنین را تهدید نمی‌کند و با مراقبت‌های دوران بارداری تحت نظر متخصص زنان رفع می‌شود، اما در موارد شدید، نیاز به بستری شدن و مراقبت‌های ویژه است و بیمار باید به طور منظم به پزشک مراجعه کند.
زایمان زودرس
اگر بعد از هفته بیستم و تا قبل از هفته 37 بارداری علائم زایمان در شما پدیدار شوند، ممکن است که به زایمان زودرس مبتلا شده باشید. این علائم به صورت دردهای زودرس زایمانی، خونریزی، احساس فشار در زیر شکم و لگن می‌باشد که انقباضات رحم، منظم و مداوم است و با حرکت تشدید می‌شود. اگر چنانچه به این علائم مشکوک هستید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
پارگی رحم
ممکن است که رحم در حین زایمان پاره شود و این اتفاق منجر به خونریزی زیاد شود. هر چند که بروز آن بسیار نادر است، اما در برخی از زنان که قبلاً سزارین یا سایر جراحی‌های رحمی را داشته‌اند، احتمال پارگی رحم در موارد کمی وجود دارد.
چه زمانی باید نگران لکه‌بینی و خونریزی شد؟
البته که نگرانی در این رابطه کاملاً طبیعی است، حتی اگر خطری هم نداشته باشد، اما به هر حال حتماً با پزشک خود مشورت کنید. برخی از زنان در تمام نه ماه بارداری لکه‌بینی و خونریزی دارند، در حالی که عده‌ای یک یا دو روز دچار لکه‌بینی یا خونریزی می‌شوند. اکثر خانم‌ها به بارداری سالم اهمیت می‌دهند و قطعاً در مواقعی که به خونریزی شدید دچار می‌شوند، سریعاً به پزشک مراجعه می‌کنند. این موارد لزوماً منجر به سقط جنین نمی‌شوند، ولی این خطر همچنان وجود دارد. پس بی‌توجهی جایز نیست. به همان اندازه که نگرانی زیاد هم بی‌مورد است.
درمان چیست؟
علاوه بر معاینه و آزمایش‌های مورد نیاز، بر اساس توصیه پزشک، استراحت و آرامش بهترین راهکار است. دوری از کار و کمک گرفتن از نزدیکان و ترک رابطه جنسی هم توصیه می‌شود. در صورتی که گروه خون مادر باردار RH منفی و گروه خون شوهرش RH مثبت باشد، در خونریزی‌های بارداری باید آمپول RHOGAM هم به خانم حامله تزریق شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در مراجعه به پزشک حتی برای خونریزی کم، تردید نکنید. بسته به اینکه آیا علائم دیگری را نیز تجربه می‌کنید یا خیر، ممکن است پزشک سریعاً وارد عمل شود. یک آزمایش خون برای بررسی میزان BHCG و سونوگرافی از رحم حامله قدم‌های بعدی هستند. خونریزی در سه ماه دوم و سوم بارداری، خطرناک‌تر است، هر چند که لکه‌بینی خفیف ممکن است خیلی خطرناک نباشد. به هر حال واجب است که علائم خود را پیگیری کنید و حتماً با پزشک‌تان بلافاصله مشورت نمایید یا به نزدیک‌ترین اورژانس زنان (بلوک زایمان) با مدارک پزشکی خود مراجعه کنید.
