به قلم : دکتر بهرام اشراقی ؛ فلوشیپ پلاستیک و ترمیمی چشم
تحریریه زندگی آنلاین : کاهش بینایی در کودکان از مشکلاتی است که نیاز به توجه ویژه دارد. گاهی عامل کاهش بینایی در کودکان نیاز به کنترل دارند تا از آسیب بیشتر بینایی جلوگیری شود. از همین رو لازم است تا در صورت کاهش بینایی در کودکان با پزشک متخصص مشورت کرد. در این مطلب قصد داریم تا اطلاعاتی کلی در مورد دلایل و راهکارهای درمان کاهش بینایی در کودکان ارائه دهیم.
بینایی تضعیف شده در کودکان منجر به کاهش فعالیت آنها شده و امکان تشخیص اجسام و اشخاص را از جمله در مکانهای شلوغ برای آنها دشوار میکند. در برخی کودکان شاهد تنبلی هستیم که علت آن کاهش بینایی است و تشخیص این مشکل میتواند به بهبود زندگی کودکان کمک کند. اگرچه دلایل کاهش بینایی کودکان متفاوت هستند اما راهکارهای مختلفی نیز برای درمان هر کدام از این مشکلات پیش روی افراد است که با تشخیص به موقع میتوان روش درمانی مناسب را انتخاب کرد.
بیشتربخوانید:
علت بالا رفتن نمره چشم در کودکان
در بیشتر موارد، بالارفتن نمره چشم در کودکان و کاهش بینایی آنان به دلیل افزایش طول محوری چشم یا نزدیک بینی ایجاد میگردد. به طور کلی از علل کاهش بینایی مرتبط با نزدیک بینی در کودکان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
توارث و ژنها: ژنتیک از جمله عواملی است که در ضعف بینایی کودکان و ایجاد نزدیک بینی در آنها موثر است. کودکانی که هر دو والد آنها مبتلا به نزدیک بینی هستند احتمال بیشتری برای بروز این وضعیت نسبت به سایر کودکان دارند.
استفاده بیش از حد از عینک: در صورتی که کودک مبتلا به نزدیک بینی خفیف باشد و در تمام طول روز از عینک استفاده کند وضعیت ضعف بینایی کودک بدتر خواهدشد. توصیه میشود تا در کودکان، برای انجام کارهایی که نیاز به مشاهده فاصلهء نزدیک است از عینک استفاده نشود. در کودکانی که مبتلا به نزدیک بینی خفیف هستند استفاده از عینک در تمام طول روز تاثیر چندانی در کنترل ضعف بینایی ندارد.
استفاده از عینکی که دید واضح تری به کودک میدهد: در صورتی که کودک مبتلا به نزدیک بینی باشد، توصیه میشود تا عینک با اصلاح کامل استفاده نشود. اصلاح کامل بینایی میتواند منجر به تشدید وضعیت نزدیک بینی شود.
استفاده بیش از حد از ابزار الکترونیکی: ابزاری مانند موبایل، کامپیوتر و تلویزیون میتوانند منجر به تشدید نزدیک بینی کودکان شوند. از همین رو توصیه میشود تا میزان استفاده از این ابزار به حداقل برسد.
علاوه بر نزدیک بینی، ممکن است کاهش بینایی در کودکان به دلایل دیگری ایجاد شود. از جمله:
آلبینیسم یا زالی
ترومای چشمی یا آسیب فیزیکی چشم در هنگام فعالیت هایی همچون بازی کردن و ...
آب مروارید کودکان
گلوکوم یا آب سیاه کودکان
بیماری هایی که منجر به آسیب شبکیه در کودکان میشوند مانند رتینیت پیگمنتوزا و ...
برخی از موارد بیان شده که منجر به کاهش بینایی کودکان میشوند میتوانند عوارض جدی و حتی نابینایی را در پی داشته باشند و لازم است تا در صورت وجود علائم هر کدام از این بیماری ها به پزشک متخصص مراجعه کرد.
بیشتربخوانید:
تنبلی چشم در کودکان
تنبلی چشم یک وضعیت ژنتیکی است که در طی آن یک چشم افراد دید طبیعی ندارد اما ضعف یک چشم میتواند بینایی چشم دیگر را نیز تحت تاثیر قرار دهد. تنبلی چشم که معمولا کودکان را درگیر میکند در صورتی که به موقع تشخیص داده شود به راحتی قابل درمان است. تنبلی چشم به علت نقص در فرایند تکامل بینایی در هنگام جنینی تا ده سالگی ایجاد میشود. انحراف چشم، عیوب انکساری و برخی بیماری ها مانند آب مروارید کودکان میتوانند تنبلی چشم را ایجاد کنند و منجر به کاهش بینایی کودکان شوند.
علائم ضعف چشم کودکان
برخی از مشکلاتی که منجر به ضعف چشم کودکان میشوند دارای علائمی هستند که منجر به تشخیص آن توسط کودک یا والدین میشوند اما برخی اوقات به علت اینکه نوزاد توان حرف زدن ندارد و ضعف چشم دارای علامتی بیرونی نیست ممکن است والدین به تنهایی نتوانند وجود مشکلات بینایی در نوزاد خود را تشخیص دهند و نیاز به بررسی پزشک متخصص باشد. از همین رو توصیه میشود تا حداقل در 6 ماهگی، 2 سالگی و 5 سالگی کودک، برای بررسی وضعیت بینایی به چشم پزشک مراجعه گردد تا در صورت وجود هر گونه ضعف در چشم کودکان، فرایند درمانی مناسب پی گرفته شود.
در کودکانی که دچار ضعف چشم هستند شاهد علائم زیر هستیم:
تا سن 4 ماهگی، دچار کاهش حساسیت به نور و روشنایی میشوند بصورتی که با روشن کردن نور در نزدیک چشم، شاهد تاخیر در چشمک زدن کودک خواهیم بود. در برخی کودکان ممکن است شاهد چشمک زدن های تکرارشونده باشیم. همچنین خندیدن کودکان در شرایط اجتماعی کاهش می یابد.
تا سن 5 تا 8 ماهگی شاهد تاخیر یا نبود ارتباط چشمی بین کودک و سایرین هستیم. در این سن کودکان از تمرکز بر روی اشیاء یا چهره افراد آشنا ناتوان هستند. برخی کودکان نیز انحراف چشم را بروز میدهند.
از سنین 9 ماهگی تا 2 سالگی ناتوانی در تشخیص دست خود، ناتوانی در حرکت هدفمند دست و بازوها را شاهد هستیم.
از سنین بالای دو سال شاهد تلو تلو خوردن کودک هنگام راه رفتن، ناتوانی در رسیدن به اسباب بازی ها و اشیاء، نگاه کردن به اشیاء با گرفتن آن در فاصله نزدیک به صورت، ناتوانی در هماهنگی قدم ها
در سنین مدرسه، کودکانی که دچار ضعف چشم هستند در خواندن، دیدن تخته سیاه و ... مشکل داشته و نیز سردرد مکرر را گزارش میدهند. تاری دید، فشار چشم و کند بودن واکنش نسبت به اشیاء محیطی از سایر علائم ضعف چشم در کودکان است.
بیشتربخوانید:
علاوه بر موارد ذکر شده، علائم زیر نیز میتوانند در تشخیص مشکلات چشم کودکان موثر باشند:
دشواری در تشخیص چهره، مطالعه، تشخیص اشیاء و ..
تشخیص نامناسب رنگ ها
درد شدید در چشم یا تحریک آن
ورم یا قرمزی در اطراف چشم ها
ترشح خون یا مواد زائد غیرطبیعی از چشم ها
اندازه ناهمسان و نامتقارن مردمک دو چشم
مشکل در حرکت چشم
نمره چشم تا چه سنی تغییر میکند
به طور کلی نمره چشم تا سن 18 سالگی تغییر میکند و از سن 18 سالگی تا 25 سالگی تثبیت میشود. با این حال ممکن است استثنائاتی نیز وجود داشته باشد.
آیا ضعیفی چشم کودکان قابل درمان است
بسیاری از مشکلاتی که منجر به ضعیفی چشم کودکان میشوند قابل درمان یا کنترل هستند. برای انتخاب روش درمانی مناسب لازم است تا ابتدا دلایل کاهش بینایی در کودک بررسی و تشخیص دقیقی صورت بگیرد. پس از این مرحله با توجه به علت ایجاد ضعف بینایی در کودک میتوان روند درمانی مناسب را انتخاب نمود.
پلک زدن زیادی کودکان
پلک زدن زیاد در کودکان معمولا به علت ایجاد مشکلاتی در پلک یا بخش های جلویی چشم بروز میکند. تیک های عصبی، مشکلات انکساری چشم مانند دوربینی ، نزدیک بینی یا آستیگماتیسم ، بیرون زدگی چشم ، دمای محیط، میزان روشنایی محیط، درد در بخش های مختلف چشم و استرس از جمله دلایل دیگر پلک زدن زیادی در کودکان به شمار میروند. در برخی کودکان نیز پلک زدن زیادی به علت وجود بیماری هایی است که عامل آن اختلال در تکامل مسیر عصبی مرتبط با چشم می باشد.
