جنگ جیمزباندهای چینی و آمریکایی

 به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، آژانس‌های جاسوسی تلاش می‌کردند بفهمند که شی چه می‌داند و چه اقداماتی را انجام خواهد داد؛ زیرا بالون که ابتدا پایگاه‌های نظامی ایالات متحده در گوام و هاوایی را هدف قرار داده بود، در طی مسیر منفجر شد. شی مخالف عملیات مخاطره‌آمیز جاسوسی علیه ایالات متحده نبود؛ اما آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا به این نتیجه رسیدند که ارتش آزادی‌بخش خلق، شی را تا زمانی که بالون بر فراز ایالات متحده بود، در تاریکی و بی‌خبری نگه داشته است. مقامات آمریکایی درباره چگونگی جمع‌آوری این اطلاعات توسط آژانس‌های جاسوسی صحبت نمی‌کنند. اما در جزئیات گزارش‌شده، آنها متوجه شدند که وقتی شی از مسیر حرکت بالون مطلع و متوجه شد که مذاکرات برنامه‌ریزی‌شده با آنتونی جی.بلینکن به هم خورده است، به گفته مقامات آمریکایی او ژنرال‌های ارشد را سرزنش کرد؛ چراکه او در بی‌خبری مطلق قرار داده بودند.

این اپیزود جدید بین پکن و واشنگتن روی رقابت گسترده و بسیار محرمانه جاسوسی تمرکز کرد. بحران بالون، بخش کوچکی از تلاش‌های جاسوسی بسیار بزرگ‌تر چین، نشان‌دهنده رویکرد تهاجمی جدید پکن در جمع‌آوری اطلاعات درباره ایالات متحده و همچنین توانایی‌های رو به رشد واشنگتن برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز خود از چین است. برای واشنگتن، تلاش‌های جاسوسی بخش مهمی از استراتژی جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده برای محدود کردن رشد نظامی و فناوری چین بوده که در راستای تفکر اوست؛ چراکه وی بر این باور است که چین چالش بلندمدت برای قدرت ایالات متحده است. در مقابل چین با اقدامات جسورانه آژانس‌های جاسوسی‌اش که توسط شی تشویق می‌شود، ارتش خود را به انجام اقدامات تهاجمی در امتداد مرزهای این کشور سوق داده و سازمان اطلاعات خارجی خود را برای فعال‌تر شدن در مناطق دورتر تشویق کرده است. تلاش‌های اصلی هر دو طرف در جهت پاسخ‌گویی به این دو سوال بسیار دشوار است: «اهداف رهبران در کشور رقیب چیست و از چه قابلیت‌های نظامی و فناوری برخوردارند؟» مقامات آمریکایی که اکثر آنها به شرط ناشناس ماندن درباره جاسوسی صحبت کردند، در مصاحبه‌های خود در طول سال بر بزرگی این چالش تاکید کرده‌اند. تمرکز سی‌آی‌ای بر خود شی و به‌ویژه نیات او درباره تایوان است. گروه‌های ویژه ضد جاسوسی اف‌بی‌آی در سراسر کشور افزایش یافته و به‌دنبال کسانی است که چینی‌ها تلاش دارند آنها را برای جاسوسی در داخل ایالات متحده به‌کار گیرند. ماموران ایالات متحده در 12ماه گذشته ده‌ها نفوذ شهروندان چینی به پایگاه‌های نظامی در خاک آمریکا را شناسایی کرده‌اند. هر دو کشور در حال رقابت برای توسعه فناوری هوش مصنوعی خود هستند که معتقدند برای حفظ برتری نظامی و اقتصادی بسیار مهم است و به آژانس‌های جاسوسی آنها قابلیت‌های جدیدی می‌دهد.

مقامات آمریکایی می‌گویند که مجموع تلاش‌های جاسوسی چین متمرکز بر تمام جنبه‌های امنیت ملی، دیپلماسی و فناوری تجاری پیشرفته در ایالات متحده و کشورهای شریک واشنگتن است. سی‌آی‌ای و آژانس اطلاعات دفاعی پنتاگون مراکز جدیدی را با تمرکز بر جاسوسی از چین ایجاد کرده‌اند. مقامات ایالات متحده توانایی‌های خود را برای رهگیری ارتباطات الکترونیکی از جمله استفاده از هواپیماهای جاسوسی در سواحل چین تقویت کرده‌اند. کریستوفر ری، از اف‌بی‌آی گفت: درگیری جاسوسی با چین حتی گسترده‌تر از آن چیزی است که بین آمریکایی‌ها و شوروی در طول جنگ سرد رخ داد. جمعیت و اقتصاد بزرگ چین این امکان را به آن می‌دهد تا سرویس‌های اطلاعاتی بزرگ‌تر از ایالات متحده بسازد. ری در مصاحبه‌ای با استفاده از «P.R.C» حروف اول جمهوری خلق چین گفت: «واقعیت این است که در مقایسه با جمهوری خلق چین، تعداد آنها در زمین بسیار بیشتر است؛ اما این وظیفه ماست که از مردم آمریکا در خانه دفاع کنیم. من این را چالش نسل خودمان می‌دانم.» چین اما این داستان را متفاوت می‌بیند. وانگ ونبین، سخنگوی وزارت خارجه چین گفته است که این ایالات متحده است که کشور شماره 1 جاسوسی است و بزرگ‌ترین شبکه جاسوسی در جهان را دارد.

جاسوسی از شیر مرغ تا جان آدمیزاد

جاسوسی می‌تواند لغزش به سمت جنگ را متوقف یا مسیر مذاکرات منعطف‌تر را هموار کند؛ اما همچنین می‌تواند کشورها را به سمت درگیری‌های مسلحانه با سرعت بیشتر هدایت کند یا باعث ایجاد شکاف‌های دیپلماتیک شود. در اواخر فوریه، چند هفته پس از لغو سفر مهم وزیر خارجه ایالات متحده به پکن به‌دلیل اپیزود بحران‌زای بالون چینی بر فراز آمریکا، بلینکن دیپلمات ارشد چین را با ارزیابی اطلاعاتی ایالات متحده مبنی بر اینکه پکن در نظر دارد به روسیه سلاح بدهد، در موقعیت سختی قرار داد. مقامات آمریکایی می‌گویند که این افشاگری تنش‌ها را افزایش داد، اما همچنین ممکن است چین را از ارسال تسلیحات بازدارد. هنگامی که بلینکن سرانجام در ژوئن به پکن رفت، موضوع فعالیت‌های اطلاعاتی چین در کوبا را مطرح کرد. مقامات آمریکایی می‌گویند که شناسایی ماهواره‌ای بسیار پیشرفته چین و نفوذ سایبری آن مهم‌ترین ابزار جمع‌آوری اطلاعات این کشور است. ناوگان بالون‌های جاسوسی، اگرچه فناوری بسیار کمتر پیچیده‌تری است، اما به چین اجازه داده است از موهبت جمع‌آوری اطلاعات از «فضای نزدیک‌تر» بهره ببرد. همچنین دولت ایالات متحده به متحدان هشدار می‌دهد که اگر کشورهای جهان از فناوری شرکت‌های ارتباطی چینی استفاده کنند، توانایی‌های نظارت الکترونیکی چین می‌تواند گسترش یابد. هوش مصنوعی میدان جنگ دیگری است. دولت ایالات متحده رهبری خود را در هوش مصنوعی فعلا برتر می‌بیند. این راهی است که می‌تواند کمبود نفرات انسانی را نسبت به چین جبران کند. مقامات آمریکایی می‌گویند که مقامات چینی هم امیدوارند این فناوری به آنها در مقابله با قدرت نظامی آمریکا از جمله با شناسایی دقیق زیردریایی‌های آمریکایی و ایجاد تسلط بر فضا کمک حالشان باشد. مقامات آمریکایی همچنین بیش از هر زمان دیگری نگران تلاش‌های آژانس‌های چینی برای جمع‌آوری اطلاعات از طریق تماس‌های شخصی هستند.

آنها می‌گویند که سازمان اطلاعاتی اصلی چین یعنی وزارت امنیت دولتی، قصد دارد عواملی را در سراسر دولت ایالات متحده و همچنین در شرکت‌های فناوری و صنایع دفاعی استخدام کند. عوامل چینی از سایت‌های رسانه‌های اجتماعی - به‌ویژه لینکدینِ مایکروسافت - برای جذب نیروهای بالقوه استفاده می‌کنند. به گفته مقامات فعلی و سابق، هر زمان که یک آمریکایی یک شغل اطلاعاتی آشکار را انجام می‌دهد، می‌تواند انتظار هجوم شهروندان چینی را در رسانه‌های اجتماعی داشته باشد. در پاسخ به این تهدید، آژانس‌های فدرال بی‌سر و صدا عملیات جاسوسی داخلی خود را گسترش داده‌اند. ری گفت اف‌بی‌آی هزاران تحقیق اطلاعاتی باز چینی دارد و هر یک از 56دفتر میدانی آن دارای پرونده‌های فعال است. همه این دفاتر میدانی اکنون دارای نیروهای ضد جاسوسی و سایبری هستند که عمدتا روی تهدیدات اطلاعاتی چین متمرکز شده‌اند. این تحقیقات شامل تلاش‌های جاسوسان چینی برای استخدام مخبران، سرقت اطلاعات، هک سیستم‌ها و نظارت و آزار و اذیت مخالفان چینی در ایالات متحده، از جمله استفاده از پایگاه‌های به اصطلاح پلیس است. ری ادامه داد: «آنها به‌دنبال همه چیز هستند. آنچه دستگاه اطلاعاتی جمهوری خلق چین را تا این حد تخریب‌گر می‌کند، روشی است که آنها به‌کار می‌برند.

آنها از هر ابزاری که در اختیار دارند علیه ما به یکباره استفاده می‌کنند. چینی‌ها سایبری، اطلاعات انسانی، معاملات شرکتی و سرمایه‌گذاری را برای دستیابی به اهداف استراتژیک خود ترکیب می‌کنند. در مقابل نیز برخی منتقدان می‌گویند برخی از تلاش‌های ضد جاسوسی دولت ایالات متحده مغرضانه، نژادپرستانه و پارانوئیدی است که یک هشدار جدی است؛ ادعایی که حداقل تا حدی با مواردی که وزارت دادگستری مجبور به کنار گذاشتن برخی از آنها و تعطیلی ابتکار چین در دوران ترامپ شد، سازگار است. چین جنگ صلیبی ضد جاسوسی گسترده خود را در میادین نبرد به پیش می‌برد؛ جنگی که بازتاب مبارزات سیاسی دوران مائو است. در اول ژوئیه، چین قانون ضدجاسوسی را به‌طور وسیعی گسترش داد. در ماه اوت، وزارت امنیت دولتی اعلام کرد که «همه اعضای جامعه» باید به مبارزه با جاسوسی خارجی کمک کنند و برای هر کسی که اطلاعات ارائه می‌دهد، پاداش تعیین کرد. دولت‌های رقیب همچنین پایگاه‌های شنود جدید و توافق‌نامه‌های مخفی اشتراک اطلاعات با دولت‌های دیگر ایجاد کرده‌اند. ماموران آمریکایی و چینی عملیات خود را علیه یکدیگر در شهرهای مهم، از بروکسل گرفته تا ابوظبی تا سنگاپور، تشدید کرده‌اند و هر یک از طرفین به دنبال تاثیرگذاری بر مقامات خارجی و جذب دارایی‌های مناسب هستند.

هنر ذهن‌خوانی

برای آژانس‌های جاسوسی آمریکا، تصمیم‌ها و نیات شی احتمالا ارزشمندترین اطلاعاتی است که به دنبال آن هستند؛ اما او همچنین گریزان‌ترین هدف است. آژانس‌های ایالات متحده اکنون در حال بررسی دقیق این موضوع هستند که چرا وزیر دفاع چین، ژنرال لی شانگ‌فو، به‌دلیل فساد تحت بازجویی قرار گرفته است و چرا شی، چین گانگ، وزیر خارجه خود را برکنار کرد. دیپلماسی و سیاست آمریکا به دانستن انگیزه‌های پشت این تحرکات علاقه بسیار دارد. یک دهه پیش، شبکه مخبران ایالات متحده در چین توسط مقامات ضد جاسوسی چین پس از افشای هویت مخبران از بین رفت. از آن زمان، سی‌آی‌ای برای بازسازی شبکه خود با چالش بزرگی مواجه شده است. این تا حدی به این دلیل است که شبکه‌های نظارت الکترونیکی چین در حال گسترش است.

همچنین تردد آزادانه در چین برای افسران پرونده آمریکایی برای ملاقات با مخاطبان مدنظرشان دشوارتر شده است. چین حتی نرم‌افزار هوش مصنوعی دارد که می‌تواند چهره‌ها را تشخیص دهد و راه رفتن یک جاسوس آمریکایی را تشخیص دهد؛ به این معنی که به گفته یک مقام سابق اطلاعاتی، پوشش‌های سنتی برای جلوگیری از شناسایی کافی نیست. مقامات اطلاعاتی سابق می‌گویند که عاملان آمریکایی در حال حاضر باید روزها را به جای ساعت‌ها وقت صرف کنند تا هر مامور به‌کارگرفته‌شده را قبل از ملاقات با یک منبع یا تبادل پیام ببینند. شی، مانند دیگر رهبران اقتدارگرا، استفاده خود از تلفن یا ارتباطات الکترونیکی را محدود می‌کند تا رهگیری دستورات او را برای سازمان‌های اطلاعاتی خارجی دشوار کند. اما مقامات بوروکراسی گسترده تحت رهبری شی از دستگاه‌های الکترونیکی استفاده می‌کنند و به آژانس‌های ایالات متحده این فرصت را می‌دهند تا اطلاعات را رهگیری کنند؛ چیزی که جاسوسان اطلاعات سیگنال می‌نامند تا به آنها بینشی درباره بحث‌های داخلی همتایان چینی خود بدهند. در حادثه بالون، مقامات سی‌آی‌ای گفتند که در اواسط ژانویه، زمانی که ارتش چین آن را از جزیره هاینان پرتاب کرد، ردیابی بالون آغاز شد. مقامات ایالات متحده همچنین تصریح کردند که فرماندهان کمیسیون نظامی مرکزی به ریاست شی از این پرواز خاص تا زمانی که به بحران تبدیل شود، بی اطلاع بودند و آنها ناامیدی خود را از ژنرا‌ل‌هایی که در برنامه‌های نظارتی جاسوسی حضور دارند، ابراز کردند. پس از آن بحران، چین عملیات ناوگان بالون‌های خود را متوقف کرده است؛ اما مقامات آمریکایی گفتند که معتقدند پکن احتمالا بعدا این برنامه را از سر خواهد گرفت.

تحت رهبری ویلیام جی برنز، سی‌آی‌ای از سال2021، متخصصان بیشتری را استخدام کرده است، هزینه‌های مربوط به تلاش‌های مرتبط با چین را افزایش داده و یک مرکز ماموریت جدید درباره چین ایجاد کرده است. درحالی‌که مقامات آمریکایی از بحث درباره جزئیات شبکه خبرچین آژانس امتناع می‌ورزند، برنز در ماه ژوئیه آشکارا گفت که در بازسازی «قابلیت اطلاعاتی انسانی» سازمان سی‌آی‌ای پیشرفت داشته است. درحالی‌که مشخص نیست شبکه جدید چقدر قوی است، برخی از مقامات آمریکایی فکر می‌کنند که شیوه حکومت‌داری بسیار مستبدانه شی به آژانس‌های اطلاعاتی فرصتی برای استخدام شهروندان ناراضی چینی میدهد؛ از جمله از میان نخبگان سیاسی و تجاری که در دهه‌های گذشته از حزب کمتر سود برده‌اند. برخی از چهره‌های برجسته چینی، از جمله «شاهزاده‌های» خانواده‌های نخبگان حزب کمونیست، در گفت‌وگوهای خصوصی می‌گویند که با چرخشی که چین در پیش آمده، مخالف هستند. چین همچنین منابعی را برای تعیین تفکر مقامات ارشد آمریکایی در داخل خاک ایالات متحده تخصیص داده است. کیفرخواست وزارت دادگستری که در ماه ژوئیه منتشر شد، نشان می‌دهد که تاجران چینی مرتبط با دولت در تلاش بودند تا جیمز وولسی، یک مقام سابق سی‌آی‌ای را به خدمت بگیرند؛ مدیری که درست پس از انتخابات سال2016، کاندیدای حضور در کابینه امنیت ملی دولت ترامپ بود. اخیرا، نفوذ پیچیده و بسیار هدفمند به پلتفرم رایانش ابری مایکروسافت به چین امکان دسترسی به ایمیل‌های دیپلمات‌های ارشد وزارت خارجه از جمله سفیر آمریکا در پکن و وزیر بازرگانی، جینا ریموندو را داد. مقامات آمریکایی که به چین سفر می‌کنند اقدامات متقابل مفصلی برای جلوگیری از سرقت اسرار دولتی انجام می‌دهند. برای آنها تلفن‌های همراه و لپ‌تاپ موقت ارائه و به آنها گفته می‌شود دستگاه‌های معمولی خود را در خانه بگذارند. دنیس وایلدر، تحلیلگر سابق اطلاعاتی ایالات متحده درباره چین و از اعضای ارشد دانشگاه جورج تاون، گفت که تشخیص نیات رهبران آمریکایی یکی از اولویت‌های اصلی سازمان‌های اطلاعاتی چین است. او گفت: «آنها به دنبال برنامه‌ریزی و اهداف اولویت‌دار هستند. وزیر امور خارجه واقعا به چه چیزی فکر می‌کند؟ واقعا چه کار می‌کند؟ سی‌آی‌ای چه عملیاتی دارد؟ آیا واقعا علیه شما مبارزه می‌کند؟»

تخمین از زور بازوی نظامی

هیچ مشکلی در روابط ایالات متحده و چین بزرگ‌تر از تایوان ظاهر نشده است. تحلیلگران می‌گویند این نقطه اشتعال محتمل‌ترین نقطه بروز جنگ است. شی گفته است که چین باید کنترل تایوان، یک جزیره مستقل بالفعل را در دست بگیرد و به ارتش خود دستور داده است که تا سال2027 قادر به انجام این کار باشد. اما تاکنون، ایالات متحده و متحدانش به نظر نمی‌رسد اطلاعات مشخصی درباره این موضوع داشته باشند؛ از جمله اینکه آیا شی مایل به دستور تهاجم است یا خیر؟ چین نیز سوال مشابهی در رابطه با واکنش آمریکا دارد. بایدن چهار بار اعلام کرده است که در صورت تلاش چین برای تصرف این جزیره، ارتش ایالات متحده از تایوان دفاع خواهد کرد. اما اینکه آیا واقعا منظور بایدن دفاع نظامی است، جای سوال دارد: آیا رهبران آمریکایی قصد دارند تایوان را برای همیشه از دسترس چین دور نگه دارند یا خیر؟ در غیاب اطلاعات واقعی درباره نیات، مقامات آمریکایی و چینی بر جمع‌آوری اطلاعات درباره توانایی‌های نظامی یکدیگر متمرکز شده‌اند. به‌عنوان مثال، ایالات متحده نظارت هوایی خود از پایگاه‌های نظامی چین را افزایش داده است. در همین حال، مقامات اطلاعاتی سابق ایالات متحده می‌گویند که ماموران اطلاعاتی چین در طول دهه‌ها به بسیاری از بخش‌های دولت تایوان نفوذ کرده‌اند. ماموران چینی اکنون در تلاش هستند تا درباره تلاش‌های دولت بایدن برای تجهیز تایوان به سیستم‌های تسلیحاتی خاص و آموزش مخفیانه برای سربازان تایوانی اطلاعات بیشتری کسب کنند. ماموران چینی همچنین به‌دنبال جزئیات بیشتر درباره همکاری نظامی رو به رشد بین ایالات متحده و متحدان آسیایی هستند. مایک گالاگر، نماینده جمهوری‌خواه ایالت ویسکانسین و رئیس کمیته جدید چین مجلس نمایندگان با اشاره به تلاش‌های جاسوسی پکن پرسید: «همه اینها برای چیست؟ حدس و گمان من، بر اساس آنچه در اطراف پایگاه‌های نظامی خود می‌بینیم، بر اساس هک‌های سایبری‌شان، این است که همه تلاش‌های چین به خاطر تایوان است.» دیگر مقامات آمریکایی همچنین می‌گویند که تمایل چین برای کسب اطلاعات بیشتر درباره آمادگی مسلحانه آمریکا، تلاش این کشور برای نظارت بر پایگاه‌های نظامی در اطراف ایالات متحده را توضیح می‌دهد.

به گفته مقامات آمریکایی، در 12ماه گذشته، آنها حدود ده‌ها تلاش شهروندان چینی را برای ورود مخفیانه به پایگاه‌های نظامی برای گرفتن عکس یا ارزیابی فعالیت‌های الکترومغناطیسی ردیابی کرده‌اند. آنها می‌گویند که برخی از تلاش‌های اخیر روی پایگاه‌هایی متمرکز شده‌اند که نقش مهمی در درگیری تایوان ایفا می‌کنند. در ماه اوت، وزارت دادگستری دو ملوان آمریکایی را به ارائه اسرار نظامی به ماموران اطلاعاتی چین متهم کرد. ملوانان اعتراف به بی‌گناهی کردند. اما جمع‌آوری اطلاعات به‌خودی خود مقدمه‌ای برای جنگ نیست. مبارزه جاسوسی در واقع می‌تواند جایگزینی برای درگیری‌های مسلحانه باشد، همان‌طور که اغلب در طول جنگ سرد بود. آوریل دی.هاینس، مدیر اطلاعات ملی آمریکا در ماه مارس به کنگره گفت: «مقامات اطلاعاتی ایالات متحده معتقدند که چین نمی‌خواهد اکنون بر سر تایوان وارد جنگ شود.» او گفت: «ما ارزیابی می‌کنیم که پکن همچنان معتقد است که بیشترین سود را از طریق جلوگیری از افزایش تنش‌ها و حفظ ثبات در روابط خود با ایالات متحده دارد.»