رسیدن به حقیقت اعجاز قرآن تنها یک مقدمه لازم دارد و آن هم آشنایی و آگاهی به تمام معارف قرآن، و شاهدش هم این است که مدعیان فصاحت و بلاغت و شاعران چیره دست در زمان بعثت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) که ادعایی به مراتب بالاتر از ساحران زمان موسی(علیه السلام) داشتند وقتی به چشم خود دیدند و با گوش سر می شنیدند که پیامبر چنین معارف و حقایقی را با تمام فصاحت و بلاغت تلاوت می کند اعتراف و اقرار به عجز خود از آوردن چنین آیاتی می نمودند. و تعجب آنها آن موقع بیشتر می شد که می دانستند پیامبر کسی است که حتی برای یک روز هم به مدرسه نرفته و هیچ درسی و معلّمی هم ندیده و نه سواد خواندن داشت و نه سواد نوشتن، و آیا به نظر شما چنین کاری معجزه نیست؟
البته برای پی بردن به عمق اعجاز قرآن بایستی لااقل یک یا چند کتاب از دهها کتابی که در این زمینه نوشته شده و در تفاسیر قرآن کریم هم به آن اشاره شده بدقت مطالعه نمود تا وجوه و ابعاد اعجاز قرآن را درک و سپس تصدیق نمود. از باب نمونه فقط به چند مطلب اشاره می کنیم :
1 ـ از جهت عاجز بودن بشر و ناتوانی از آوردن مثل قرآن همان طور که خود قرآن صریحاً دعوت به مبارزه می نماید و می فرماید: اگر آنچه را ما بر پیامبرمان نازل کرده ایم تکذیب می کنید ، پس اگر می توانید شما هم مثل یک سوره از این قرآن را بیاورید ، و در جای دیگر می فرماید: اگر تمام جن و انس جمع شوند نمی توانند حتی همانند یک سوره از قرآن را بیاورند.
2 ـ از جهت زمان نزول قرآن که این مطلب متوقّف است بر این که شما بر محیط و فرهنگ جامعه آنزمان به خوبی احاطه داشته باشید و آداب و رسوم مردمان آن زمان را باید بدانید و....
3 ـ از جهت آورنده قرآن: همه می دانند که پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) حتی برای یک علت هم مدرسه و معلم ندیده و خواندن و نوشتن یاد نگرفت، آنگاه چنین کتاب جامعی برای بشر به ارمغان آورد .
4 ـ از جهت جامعیّت قرآن نسبت به همه اموری که جامعه بشریّت و کاروان انسان ها در وصول به سعادت و کمال دنیوی و اخروی با آن نیازمندند
5- از جهت عدم تناقض و تضاد و اختلاف در آیات قرآن که شما در هیچ کتاب بشری چنین چیزی را سراغ ندارید.
6 ـ از جهت جاودانگی و زنده ماندن این کتاب که هر روز که زمان می گذرد نه تنها این کتاب از ارزش نمی افتد بلکه هر چه زمان می گذرد این کتاب بیش از پیش حرف برای گفتن دارد.
7 ـ از جهت استحکام و استقامت مطالب: شما هر کتابی را که مدّت زمانی بر آن گذشته اگر به دقّت بررسی کنید می بینید قسمت عمده و بلکه تمام مطالب آن در این زمان ابطال گشته و دانشمندان امروز بسیاری از فرضیه ها و نظریات صاحبان کتب ارزشمند تاریخ را ابطال کرده اند که اتفاقاً کتابهای اشخاصی همچون افلاطون ، ارسطو ، بوعلی سینا و... از مصادیق بارز این حقیقت است، اما پس از گذشت 1400 سال هنوز حتی یک فرضیه و نظریه که آن را احدی نتوانسته است ابطال کند. 8 ـ از جهت فصاحت و بلاغت و رعایت همه موازین و اصول ادبی.
9 ـ از جهت اخبامی فرماید:ر از امور غیبی و اسرار و رموز طبیعت که حتی در بسیاری از موارد زبانحال حیوانات و جمادات... را هم بیان می کند . مردم آن زمان کجا باور می کردند که پرنده ای به نام هدهد یا مورچگان و زنبور عسل و... بتوانند صحبت کنند اما می بینید که در قرآن سخن گفتن آنها را به صراحت مدّ نظر قرار داده.
10 ـ از جهت اطلاعات از تمام کرات آسمان و طبقات زمین و موجودات دریاها و سیّارات و کواکب و منظومه شمسی.....
11 ـ از جهت اخبار از عالم فرشتگان و جن و شیاطین و...
12 ـ از جهت خبر دادن از امور غیبی و آینده.
13 ـ از جهت خبر دادن از همه ظرائف تاریخ گذشتگان و حتی خبر دادن از خلقت اولین انسان و زندگی او....
14 ـ از جهت خبر دادن از باطن و درون انسان ها و خواسته ها و نیازهای آنان.
15 ـ از جهت اطلاع دقیق از کیفیّت خلقت انسان و عوالمی را که در صلب پدر و جنین مادر طی می کند که امروزه هزاران دانشمند متخصص در این فن به اعجاز قرآن اعتراف نموده اند.
16 ـ از جهت اخبار از آینده بشر و بهشت و جهنم و.... و دهها بلکه صدها جهات دیگر که ذکر آنها نیاز به نوشتن یک کتاب چند جلدی دارد در خاتمه یک اعتراف از یکی از دانشمندان اروپایی برای شما نقل می کنم و به مطالب خود خاتمه می دهیم: آقای ( توماس کارلیل ) مورخ شهیر انگلیسی نگارنده کتاب « قهرمانان و تعلمیات آنان » می نویسد : حتی اگر یک بار به این کتاب مقدس نظر کنیم می بینیم حقایق برجسته و خصایص اسرار وجود ، طوری در مضامین جوهری آن پرورش یافته که عظمت و حقیقت قرآن و اعجاز آن بخوبی از آنها نمایان می گردد و این خود مزیّت بزرگی است که فقط به قرآن اختصاص دارد و در هیچ کتاب علمی دیگر دیده نمی شود . بلی خواندن برخی از کتابها تأثیرات عمیقی در ذهن انسان می گذارد ولی هرگز با تأثیر قرآن قابل مقایسه نیست ، از این جهت باید گفت مزایای اولیه قرآن و ارکان اساسی آن مربوط به حقیقت و احساسات پاک و عناوین برجسته و مسائل محکم و مضامین مهّم آن است که هیچ گونه شک و تردیدی در آن راه ندارد.
