جشن آزادی اسرا در فلسطین

اسرائیل موافقت کرد که 150زن و کودک اسیر فلسطینی را از زندان‌های خود آزاد کند و در مقابل، حماس هم 50اسیر اسرائیلی را آزاد کند. اما به نوشته الجزیره، وزارت دادگستری اسرائیل فهرستی از 300اسیر فلسطینی را ارائه کرد که در نظر دارد آزادشان کند. مشخص نیست که آیا این فهرست 300نفره ممکن است پیشنهادی برای فاز دوم (و بالقوه) مبادلات باشد یا خیر؛ زیرا این توافق ذکر می‌کند که به ازای هر یک روز تمدید، 10اسیر از سوی حماس آزاد شوند. این فهرست 300نفره شامل 33زن است. اکثریت فهرست هم پسران 16 تا 18ساله هستند. با این حال، پسران 14ساله نیز در این فهرست وجود دارند. اکثر زندانیان این فهرست بین سال‌های 2021 تا 2023 دستگیر شده‌اند. زندانیان دستگیرشده در سال2023 هم قبل از 7اکتبر دستگیر شده‌اند.

با این حال، این فهرست 300نفره شامل افرادی مانند «شروق دوایت» نیز می‌شود که در سال2015 دستگیر شد و نهمین سال از محکومیت 16ساله خود را می‌گذراند. او 18ساله بود که به اتهام چاقو زدن به یک شهرک‌نشین اسرائیلی دستگیر و در زندان دیمون در حیفا نگهداری شد. بسیاری دیگری مانند دوایت در زندان‌های اسرائیل هستند که به جرائمی مانند حمل و ساخت چاقو و خنجر محکوم شده‌اند. سایر جرائم رایج که در فهرست اسرائیل شرح داده شده، عبارتند از: تهدید امنیت، ورود غیرقانونی و بدون مجوز به اسرائیل، پرتاب سنگ، حمایت از تروریسم و ارتباط با سازمان‌های متخاصم/ناشناس.

در گزارشی که در ماه ژوئیه توسط سازمان حقوق کودکان «کودکان را نجات دهید» (Save the Children) منتشر شد، آمده است: «جرم اصلی این افراد پرتاب سنگ است که می‌تواند برای کودکان فلسطینی 20سال حبس به دنبال داشته باشد.» نشریه اسرائیلی هاآرتص گزارش داد که اسرائیل از آزادی افرادی که به قتل محکوم شده‌اند، خودداری کرده است؛ اما کسانی که به قصد قتل محکوم شده‌اند ممکن است آزاد شوند. بر اساس این توافق، اسیران فلسطینی از دو زندان اسرائیلی در جنوب شرقی حیفا، یعنی «دیمون» و «مگیدو» گرفته خواهند شد. آنها سپس به زندان نظامی اسرائیل به نام «اوفر» برده خواهند شد. سپس در آنجا به کمیته بین‌المللی صلیب سرخ تحویل داده می‌شوند.

الجزیره البته در بخش دیگری از گزارش‌های خود به وضعیت دشوار غزه اشاره کرد و به نقل از «عائد یاغی»، مدیر انجمن امداد پزشکی فلسطین نوشت که آتش‌بس چهار روزه در نوار غزه برای مقابله با چالش‌های بسیاری که مردم ساکن در این منطقه با آن مواجه هستند، کافی نیست.

او به الجزیره در خان یونس گفت: «وضعیت در غزه فوق‌العاده دشوار است. ما درباره 1.6میلیون فلسطینی در جنوب سخن می‌گوییم. پناهگاه‌ها بی‌نهایت شلوغ است. حتی برای 10درصد آن مردم هم کافی نیست.» «زین بسراوی» هم در گزارش دیگری از کرانه باختری اشغالی نوشت، اگرچه فهرست 42نام به اسرائیل داده شده اما باز هم نمی‌دانیم چه اتفاقی رخ خواهد داد؛ «زیرا همه چیز سیال است» و در این میان، هر اتفاقی ممکن است رخ دهد. الجزیره همچنین از «تصاویر دهشتناک و شوکه‌کننده» از غزه خبر داد. این در حالی است که ارتش اسرائیل همچنان به مناطقی از سرزمین‌های اشغالی ازجمله نابلس حمله کرد.

تعداد اسرای فلسطینی در زندان‌های اسرائیل

19زندان در داخل اسرائیل و یک زندان در کرانه باختری اشغالی وجود دارد که اسرای فلسطینی را در خود جای داده است. قبل از 7اکتبر، حدود 5200فلسطینی در اسارت اسرائیل بودند. با این حال، پس از حمله حماس در 7 اکتبر، تعداد فلسطینی‌های دستگیرشده به‌شدت افزایش یافت و 3000نفر دیگر دستگیر شدند. از میان کسانی که پس از 7اکتبر دستگیر شدند، 37نفر روزنامه‌نگار وجود دارد. انجمن حمایت از زندانیان فلسطینی و انجمن حقوق بشر «آدامیر» گزارش داد که اکثر این روزنامه‌نگاران تحت بازداشت اداری قرار گرفتند؛ به این معنی که آنها به‌طور نامحدود بدون محاکمه یا اتهام در پشت میله‌های زندان نگهداری می‌شوند. آدامیر همچنین گزارش داد که بازداشت‌شدگان در زندان‌ها مورد خشونت فیزیکی و سهل‌انگاری پزشکی قرار می‌گیرند. برخی از اسرای فلسطینی بیش از 30سال است که از قبل از امضای توافق‌نامه اسلو در زندان‌های اسرائیل به سر می‌برند. «سامیدون» یک شبکه بین‌المللی همبستگی زندانیان فلسطینی، گزارش داد که اصطلاح «بزرگان زندانی» گاهی اوقات برای اشاره به آنها استفاده می‌شود. حداقل 700کودک فلسطینی زیر 18سال از کرانه باختری اشغالی هرسال پس از دستگیری، بازجویی و بازداشت توسط ارتش اسرائیل از طریق دادگاه‌های نظامی اسرائیل تحت تعقیب قرار می‌گیرند.

شلیک نیروهای اسرائیل به بازگشتگان

«رجا عبدالرحیم» و «امیره هارودا» هم در گزارش 24نوامبر در نیویورک‌تایمز نوشتند، هنگامی که آتش‌بس در غزه در اوایل صبح جمعه اجرایی شد، فلسطینی‌ها در سراسر نوار غزه آماده بازگشت به خانه‌هایی شدند که در بحبوحه جنگ از آنها فرار کرده بودند تا ببینند هنوز سالم هستند یا خیر. آنها همچنین به دنبال کسب آماری از بستگان باقی مانده بودند تا ببینند آیا زنده‌اند یا خیر؟ آسمان بالای این منطقه محاصره‌شده برای اولین روز پس از هفت هفته عاری از هواپیماهای جنگی اسرائیل بود. این یک مهلت کوتاه برای تنفس بود. گفته شده است بمباران غزه تا امروز یکی از شدیدترین بمباران‌های قرن بیست‌ویکم بود. به گفته شاهدان، یک مقام مصری و تعدادی از مجروحان، درحالی‌که برخی تلاش می‌کردند از مناطق دورتر از جنوب با پای پیاده به خانه خود بازگردند، نیروهای اسرائیلی در زمین به سمت آنها آتش گشودند.

ارتش اسرائیل به سوالاتی درباره اینکه آیا نیروهایش فلسطینی‌هایی را که قصد بازگشت به خانه‌هایشان را داشتند شلیک کرده و کشته‌اند، پاسخ نمی‌دهد. اما اعلام کرد که نیروهایش طبق توافق‌نامه «در امتداد خطوط عملیاتی تعیین‌شده توقف» مستقر هستند. برای ساکنان غزه، عدم اجازه بازگشت به خانه حتی به‌طور موقت در طول این وقفه 4روزه، ترس آنها را از اینکه اسرائیل قصد دارد آنها را برای همیشه جابه‌جا کند، تقویت کرده است (همان‌طور که در سال1948 هنگام شکل‌گیری اسرائیل اتفاق افتاد). «عمر شاکر»، مدیر اسرائیل و فلسطین در دیده‌بان حقوق بشر گفت: «جابه‌جایی بخش‌هایی از جمعیت غیرنظامی غزه تنها در صورتی مجاز است که به امنیت غیرنظامیان یا دلایل نظامی ضروری شده باشد. جمعیت غیرنظامی باید بتوانند هر چه زودتر بازگردند. آوارگی دائمی یک جنایت جنگی است.»

نیروهای اسرائیلی به ساکنان شمال غزه دستور دادند به سمت جنوب این منطقه کوچک حرکت کنند. ارتش اسرائیل اکنون بخش اعظم نیمه‌شمالی نوار غزه را اشغال کرده است و حدود 1.7میلیون از 2.3میلیون ساکن فلسطینی غزه مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند. آوارگان در مدارس، مساجد و بیمارستان‌ها پناه گرفته یا در کنار خانواده و دوستان خود زندگی می‌کنند. صبح روز جمعه کریم النصیر 30ساله به هزاران فلسطینی دیگر پیوست که تلاش می‌کردند از مرکز غزه به خانه‌های خود در شمال نوار غزه بازگردند. او گفت، درحالی‌که آنها سعی می‌کردند با پای پیاده راه خود را در امتداد جاده‌ای طی کنند، نیروهای اسرائیلی در همان نزدیکی به آنها آتش گشودند. النصیر گفت که از ناحیه پا مورد اصابت گلوله قرار گرفته است و اکنون قادر به راه رفتن نیست. یک مقام مصری که نخواست نامش فاش شود، همین صحنه را توصیف کرد و گفت: یک تانک اسرائیلی صبح روز جمعه به سمت گروهی از فلسطینی‌ها در یک ایست بازرسی اسرائیلی در جنوب شهر غزه شلیک کرد و دو نفر را کشت. النصیر گفت: «آنها گفته‌اند آتش‌بس وجود دارد. اما چه آتش بسی؟» وی افزود: «وقتی می‌خواستیم عبور کنیم، به سمت ما تیراندازی کردند و ما را مجروح کردند و کشتند.»

فضای هراس در عین خوشحالی

«کریستینا گلدبام» و «رامی نزال» هم در گزارشی برای نیویورک‌تایمز نوشتند، لحظه‌ای بود که جمعیت بیرون دروازه‌های زندان اوفر، درست خارج از شهر رام‌الله در کرانه باختری، ساعت‌ها منتظر بودند: یک اتوبوس بزرگ سفید رنگ حامل اسیران فلسطینی از دروازه‌های زندان خارج شد و حوالی ساعت8 جمعه شب از میان جمعیت عبور کرد. انبوه فلسطینی‌ها درحالی‌که رانندگان، موتور خودروهای خود را به نشانه شادی روشن می‌کردند و گاز می‌دادند، فریاد شادی سر دادند. آتش‌بازی شروع شد و صدای آتش‌بازی جایگزین صدای گاز اشک‌آوری شد که نیروهای امنیتی اسرائیل اندکی قبل‌تر برای متفرق کردن جمعیت از آن استفاده می‌کردند. یک مرد بالای اتوبوس رفت و پرچم حماس را به اهتزاز درآورد؛ درحالی‌که اطرافیان او گروهی را که مسوول آزادی عزیزان و همسایگان خود می‌دانستند ستایش کردند.

آنها با گریه فریاد می‌زدند: «مردم حماس را می‌خواهند! مردم حماس را می‌خواهند!» ساعت‌ها غم و اندوه با در آغوش گرفتن اسیران به شادی تبدیل شد. البته اندوه برای ویرانی‌های ناشی از جنگ پایانی ندارد؛ اما لحظاتی شادی برای بسیاری از فلسطینیان غنیمت کوچکی بود که قدر آن را می‌دانستند. بسیاری از کسانی که آنجا حضور داشتند این پیروزی را به حماس نسبت می‌دادند.

بسیاری هم پرچم فلسطین و حماس را به اهتزاز درآورده بودند. «حنان صالح البرغوثی»، 59 ساله، که در میان آزاد‌شدگان بود، شوهر و نوه‌هایش را در آغوش گرفت و اشک چشمانش را گرفت. او گفت که حدود 80روز را در زندان گذرانده بود. به گفته مقامات اسرائیلی، پرونده او در دادگاه نظامی به اتهامات امنیتی بررسی شد. اما اکنون که دوباره به خانواده‌اش پیوسته بود، احساس آرامش در وجود او فوران می‌زد. بیشتر جمعیت آمده بودند تا از بستگان آزادشده‌ها حمایت کنند و لحظه‌ای زودگذر را تجربه کنند که به‌دلیل تنش‌های جاری از آنها دریغ شده بود.

تنش‌ها در کرانه باختری هم در ماه‌های اخیر افزایش یافته است. کرانه باختری هم منطقه‌ای بزرگ‌تر از غزه است. اگرچه تشکیلات خودگردان بخش زیادی از این سرزمین را کنترل می‌کند، اما در عمل تحت کنترل، نظارت و اشغال اسرائیل است و بسیاری از فلسطینیان این منطقه، تشکیلات خودگردان را نهادی ناکارآمد و فاسد می‌شناسند. از 7اکتبر به این سو، ایست‌های بازرسی جدید برپا شده و سنگرهایی ساخته شده است که حرکت بین برخی مناطق را عملا غیرممکن می‌کند. بر اساس گزارش سازمان ملل، خشونت توسط شهرک‌نشینان اسرائیلی به بالاترین حد خود رسیده و ارتش اسرائیل حملات شبانه‌ای را در کرانه باختری انجام می‌دهد که به گفته اسرائیل «بخشی از یک عملیات ضد تروریستی است.»

«هانا توفاهه»، 50 ساله، گفت: «آنها ترس را در قلب ما ایجاد کرده‌اند. همه احساس افسردگی می‌کنند و این برای همه بسیار دشوار است.» برای دیگر فلسطینیان هم آزادی همنوعانشان از زندان‌های اسرائیل مسرت‌بخش بود. «جهاد متور»، 32ساله، با گروهی از دوستانش ایستاده و سیگار می‌کشید و منتظر بود تا ماشین‌ها فلسطینی‌های بیشتری را بیاورند. برای متور و دوستانش، آزادی اسرا یک پیروزی کوچک در جنگی بود که انتظار نداشتند به این زودی پایان یابد. متور گفت: «ما اینجا هستیم تا جشن بگیریم. این نه اولین معامله اسیران است نه آخرین آن.» «مروان برغوتی»، 64 ساله که به‌دلیل کشتن اسرائیلی‌ها در جریان انتفاضه اول و دوم زندانی شد، نامش در میان این نام‌ها قرار دارد. برخی ناظران بر این باورند که او می‌تواند بخشی از تبادل اسرای بزرگ‌تر برای کمک به پایان دادن به جنگ باشد.

بازداشت رئیس بیمارستان الشفا

سازمان جهانی بهداشت نسبت به سرنوشت محمد ابوسلمیه، رئیس بیمارستان الشفا شهر غزه که توسط اسرائیل بازداشت شد، ابراز نگرانی کرد. سازمان جهانی بهداشت در بیانیه‌ای اعلام کرد که مدیر بزرگ‌ترین بیمارستان در اراضی تحت محاصره فلسطین به همراه پنج تن دیگر از کارکنان بهداشتی درحالی‌که در ماموریت سازمان ملل برای تخلیه بیماران شرکت می‌کردند، دستگیر شدند. به گزارش الجزیره، از آن زمان تاکنون، دو نفر از شش نفر آزاد شده‌اند؛ اما «ما اطلاعاتی درباره وضعیت سلامت چهار کادر بهداشتی باقی‌مانده از جمله مدیر بیمارستان الشفا نداریم.» سخنگوی ارتش اسرائیل روز شنبه گفت که ابوسلمیه تحت بازجویی قرار گرفته است. «دورون اسپیلمن» سخنگوی ارتش اسرائیل گفت: «ما در حال حاضر از او درباره آنچه در زیر این بیمارستان می‌گذشت بازجویی می‌کنیم.» او گفت: «چطور نمی‌دانست چه اتفاقی می‌افتد؟ ما گروگان‌هایی داریم که در بیمارستان او دوربین مداربسته داشتند.»

رسانه‌های بین‌المللی به‌طور مکرر از ابوسلمیه درباره شرایط داخل الشفاء نقل قول می‌کردند. یک هفته پیش ارتش رژیم صهیونیستی دستور تخلیه الشفا را صادر کرد که 7000نفر از جمله بیماران و فلسطینی‌های آواره را در خود جای داده بود. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، در سومین ماموریت روز چهارشنبه که با همکاری هلال‌احمر فلسطین انجام شد، 151نفر از جمله بیماران، بستگان آنها و کارکنان بهداشتی و درمانی تخلیه شدند. سخنگوی سازمان جهانی بهداشت روز جمعه گفت که در حال کار روی تخلیه بیشتر بیمارستان‌های شمال غزه در اسرع وقت با برقراری آتش‌بس است و نگرانی‌هایی را درباره امنیت افراد باقی‌مانده در بیمارستان الشفا ابراز کرد. کریستین لیندمایر، سخنگوی سازمان بهداشت جهانی گفت: «ما به‌شدت نگران ایمنی 100بیمار و کارمند بهداشتی باقی‌مانده در الشفا هستیم.»

امیدواری بایدن به تداوم آتش‌بس

«لیزا فریدمن» هم در گزارشی در نیویورک‌تایمز نوشت، پرزیدنت بایدن آزادی گروگان‌ها توسط حماس را «فقط یک شروع» دانست که «تاکنون به خوبی پیش رفته است.» بایدن پیش‌بینی کرد که گروگان‌های بیشتری آزاد خواهند شد. بایدن که از نانتاکت، ماساچوست، جایی که روز شکرگزاری را با خانواده‌اش گذراند، سخن می‌گفت، افزود: این «احتمال وجود دارد» که این مکث بتواند راه را برای یک آتش‌بس طولانی‌تر باز کند. او گفت که همچنان با رهبران قطر، مصر و اسرائیل در تماس است تا «اطمینان حاصل شود که این توافق در مسیر خود باقی می‌ماند و همه جنبه‌های توافق اجرا می‌شود.» بایدن در پاسخ به این پرسش که آیا به حماس برای حفظ پایان توافق اعتماد دارد، گفت: «به حماس اعتماد ندارم که کاری را درست انجام دهد. من فقط به حماس اعتماد دارم که به فشارها پاسخ دهد.» «مارک پلیمروپولوس» یک افسر سابق سیا که زمان زیادی را در خاورمیانه گذرانده است، گفت که معتقد است بایدن با فشار عظیمی از سوی دموکرات‌ها، رهبران عرب و سایرین در جامعه بین‌المللی برای اعمال فشار برای آتش‌بس دائمی مواجه خواهد شد.

پلیمروپولوس گفت: «فکر می‌کنم او به اسرائیل مقداری فضای مانور خواهد داد؛ اما فشارها بر او در حال افزایش است.» او گفت که پرسش مهم بعد از مکث چهار روزه این است که «در روز پنجم چه اتفاقی می‌افتد؟» ارتش اسرائیل ماموریتی برای نابودی حماس دارد که بنیامین نتانیاهو گفت هنوز به پایان نرسیده است. بر اساس برخی برآوردها، بیش از 2هزار مبارز حماس از 40هزار مبارز حماس شهید شده‌اند. میک مولروی، معاون سابق دستیار وزیر دفاع در امور خاورمیانه گفت: «بنابراین، اگر هدف از بین بردن حماس همچنان باقی بماند، جنگ پایان نخواهد یافت.» عصر جمعه، بایدن در مراسم نورافشانی درخت کریسمس در مرکز شهر نانتاکت شرکت کرد. تعدادی از معترضانی که پرچم «فلسطین آزاد» را در دست داشتند، بارها فریاد زدند: «بایدن، بایدن، تو نمی‌توانی پنهان شوی»، «ما تو را به نسل‌کشی متهم می‌کنیم.»