عصر ایران - مانند سایر بیماری های تنفسی، کووید-19 نیز می تواند باعث آسیب دائمی به ریه ها شود. در این میان همانطور که به یادگیری در خصوص جنبه های کشف نشده این بیماری ادامه می دهیم، با چگونگی تاثیر آن بر ریه ها طی دوره حاد بیماری و پس از آن بیشتر آشنا خواهیم شد.
اما کووید-19 واقعا با ریه ها چه می کند؟ این عفونت مرموز می تواند باعث عوارض ریوی مانند ذات الریه و در شدیدترین موارد سندرم زجر حاد تنفسی یا ARDS شود. سپسیس نیز یکی دیگر از عوارض احتمالی کووید-19 است و می تواند به ریه ها و سایر اندام ها آسیب دائمی وارد کند. انواع جدیدتر و جهش یافته ویروس کرونا در عین حال ممکن است باعث بیماری راه های هوایی مانند برونشیت شوند.
گاها این اختلال به اندازه ای شدید است که بستری شدن در بیمارستان را تبدیل به امری ضروری می کند. گفتنی است تمامی اطلاعاتی که در این زمینه در اختیار علاقه مندان قرار می گیرند، از طریق وب سایت دانشگاه جانز هاپکینز قابل دسترسی و مورد تایید دکتر Panagis Galiatsatos، متخصص ریه همین دانشگاه هستند.
وی توضیح می دهد: «همانطور که درباره کروناویروس سندرم حاد تنفسی 2 و کووید-19 ناشی از آن بیشتر آموختیم، متوجه شدیم که در کووید-19 شدید، یک وضعیت پیش التهابی قابل توجه می تواند منجر به چندین بیماری، عارضه جدی و سندرم بحرانی شود».
پنومونی کووید-19
در ذات الریه، ریه ها پر از مایع و ملتهب می شوند که همین موضوع در نهایت منجر به مشکلات تنفسی مختلف خواهد شد. در مورد برخی از افراد، مشکلات تنفسی می تواند به اندازه ای شدید شود که نیاز به درمان در بیمارستان با اکسیژن یا حتی دستگاه تنفس مصنوعی داشته باشد.
ذات الریه ای که کووید-19 ایجاد می کند، معمولا هر دو ریه را درگیر می کند. کیسه های هوایی در ریه ها پر از مایع و با محدودیت در توانایی در دریافت اکسیژن رو به رو می شوند. این اختلال باعث تنگی نفس، سرفه و علائم آزاردهنده خواهد شد.
در حالی که بیشتر افراد بدون هیچ آسیب ریوی پایدار از ذات الریه بهبود می یابند، پنومونی مرتبط با کووید-19 می تواند شدیدتر از این حرف ها باشد. حتی پس از پایان بیماری، آسیب ریه ممکن است منجر به مشکلات تنفسی شود که گاها ماه ها طول خواهند کشید و حتی فرد را مستعد ابتلا به عفونت های تنفسی مکرر می کنند.
برونشیت کووید-19
در برونشیت مرتبط با کووید-19، این مسئله ناشی از تولید بیش از حد خلط در مجاری هوایی است که منجر به سرفه و احتقان قفسه سینه می شود. دکتر Galiatsatos اضافه می کند که خلط راه های هوایی را باریک و تنفس را دشوار می کند.
وی خاطرنشان می کند: در مورد برونشیت، بیماران ممکن است سرفه ای را تجربه کنند که ماه ها پس از عفونت اولیه با آنها باقی می ماند. این سرفه های مکرر و احتقان مداوم سینه بر کیفیت زندگی فرد تاثیر منفی قابل ملاحظه ای خواهند داشت.
سندرم زجر حاد تنفسی کووید-19
اگر ذات الریه کووید-19 پیشرفت کند، بیشتر کیسه های هوا پر از مایعی شوند که از رگ های خونی کوچک در ریه ها نشت می کند. در نهایت، تنگی نفس شروع می شود و می تواند منجر به سندرم زجر حاد تنفسی (ARDS) شود که نوعی نارسایی ریه است. بیماران مبتلا به ARDS اغلب نمی توانند به تنهایی نفس بکشند و ممکن است برای کمک به گردش اکسیژن در بدن به پشتیبانی ونتیلاتور نیاز داشته باشند.
چه در خانه و چه در بیمارستان، ARDS می تواند کشنده باشد. افرادی که از ARDS جان سالم به در می برند و از کووید-19 بهبود می یابند، ممکن است دچار اسکار ریوی پایدار شوند.
سپسیس کووید-19
یکی دیگر از عوارض احتمالی موارد شدید کووید-19، سپسیس است. سپسیس زمانی اتفاق می افتد که عفونت به جریان خون راه یابد و از طریق آن پخش شود. این موضوع باعث آسیب بافتی به تقریبا هر نقطه ای از بدن می شود.
دکتر Galiatsatos می گوید: ریه ها، قلب و سایر سیستم های بدن مانند سازهای یک ارکستر با هم کار می کنند. در سپسیس، همکاری بین اندام ها از بین می رود و تمام این سیستم ها از جمله ریه ها و قلب، یکی پس از دیگری شروع به خاموش شدن می کنند.
سپسیس، حتی در صورت زنده ماندن فرد، می تواند بیمار را با آسیب دائمی به ریه ها و سایر اندام ها مواجه کند.
آیا می توان ریه ها را ورزش داد؟
دکتر MeiLan K. Han، پزشک بخش ریوی و مراقبت های ویژه دانشگاه میشیگان، توضیح می دهد: میزان قدرت ریوی که بیماران کووید پس از بهبودی می توانند به آن دست یابند بستگی به شدت عفونت آنها دارد.
یکی از تصورات غلط رایج این است که ریه ها را می توان ورزش داد. اما هان اشاره می کند که ریه ها ماهیچه نیستند و بنابراین نمی توان آنها را تقویت کرد.
هان می گوید: ریه ها به معنای واقعی کلمه بادکنکی هستند که گاز را مبادله می کنند.
آنچه به ریه ها اجازه باز شدن می دهد دیافراگم است که در قسمت زیرین ریه ها قرار می گیرد. هنگامی که دیافراگم منقبض می شود، ریه ها به سمت پایین کشیده شده و پس از انبساط هوا به داخل آنها وارد می شود.
تقویت قدرت ریوی در خانه
متخصصین سه تمرین ریوی را توصیه کرده اند که می توانند به شما در راستای تقویت عملکرد ریه و پشتیبانی از آن کمک کنند. با این حال، بهتر است با یک فیزیوتراپیست کار کنید تا نحوه اجرای دقیق و صحیح تمرینات در خانه را به شما آموزش دهد.
- تمرینات تنفسی دیافراگمی
برای شروع، روی دیافراگم (دیواره عضلانی بزرگی که حفره قفسه سینه شما را از شکم جدا می کند) تمرکز کنید. تقویت دیافراگم یکی از بهترین راه هایی است که به کمک آن می توانید از عملکرد ریه خود حمایت کنید.
- بو کشیدن
انگشتانتان را درست زیر استخوان سینه خود قرار دهید و چندین بار بو بکشید. حرکتی که احساس می کنید، در واقع نشان دهنده عملکرد دیافراگم شما است.
بین هر بو کشیدن به آرامی نفس بکشید. این تمرین را با طولانی کردن تدریجی بو کشیدن و بازدم به آرامی از طریق دهان بین هر بار بو کردن، انجام دهید.
- جداسازی دیافراگم
در یک موقعیت راحت بنشینید. دست غالب (نوشتار و کار) خود را روی ناحیه فوقانی شکم درست زیر استخوان سینه قرار دهید. دست غیر غالب خود را روی ناحیه میانی استخوان سینه قرار دهید.
از طریق بینی نفس بکشید و هوا را طوری هدایت کنید که دست غالب شما حین استنشاق بالا بیاید. حرکت دست غیر غالب باید بسیار کم و محدود باشد. پس از هر بار تنفس از طریق دهان نفس خود را بیرون دهید.
- تمرکز روی دنده های پایین
یک تمرین دیگر که می توانید انجام دهید این است که دست های خود را روی قسمت جلویی یا سمت پایین قفسه سینه قرار دهید تا روی حرکت دنده های پایینی در هر دو طرف تمرکز کنید.
در مرحله بعد، دستان خود را به سمت بالا و قسمت میانی قفسه سینه حرکت دهید تا روی عضلات آنجا تمرکز کنید. شانه های خود را آزاد و شل نگه دارید.
- تمرین تنفس با لب جمع شده
تنفس با لب جمع شده به آهسته کردن روند تنفس شما کمک می کند و میزان هوایی را که خارج می کنید افزایش می دهد. این رویکرد در نهایت می تواند به کاهش احساس تنگی نفس کمک کند.
به آرامی نفس بکشید و در حالی که نفس خود را بیرون می دهید، لب هایتان را به آرامی جمع کنید. هوا را به زور بیرون ندهید. سعی کنید در حالی که دستمالی را جلوی دهان خود گرفته اید، هوا را بیرون دهید.
با تمرین تنفس لب جمع شده در حالت استراحت شروع کنید. سپس، در حالی که ایستاده اید و فعالیت هایی مانند راه رفتن را انجام می دهید، به انجام این تمرین ادامه دهید.
- تمرین عضلات دمی
عضلات دمی ماهیچه هایی هستند که بدن از آنها برای نفس کشیدن استفاده می کند. این عضلات را می توان با استفاده از دستگاه های تمرین قدرتی و استقامتی عضلات دمی تمرین داد.
این دستگاه ها به بهبود قدرت و استقامت عضلاتی که برای تنفس استفاده می کنیم کمک می کنند و معمولا به مدت 15 دقیقه دو بار در روز استفاده می شوند.
