امضای بزرگ‌ترین قرارداد نفتی

بزرگ‌ترین قرارداد توسعه‌‌‌‌‌ای صنعت نفت ایران با عنوان قرارداد توسعه یکپارچه میدان مشترک نفتی آزادگان و به ارزش 11‌میلیارد و 500‌میلیون دلار بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت دشت آزادگان اروند امضا شد. بر اساس این قرارداد20‌ساله برآورد می‌شود که تولید تجمعی نفت‌خام این میدان حدود 855.2میلیون بشکه باشد. میدان نفتی آزادگان در منطقه دشت آبادان، حدود 80‌کیلومتری غرب و جنوب‌غرب اهواز و در امتداد مرز ایران و عراق در مساحتی حدود 1500کیلومتر‌مربع قرار دارد. این میدان بزرگ‌ترین میدان نفتی مشترک ایران به‌‌‌‌‌شمار می‌رود. از طرفی این میدان را دهمین میدان بزرگ نفتی جهان برمی‌‌‌‌‌شمارند. این میدان مهم‌ترین مخزن جوان (گرین‌‌‌‌‌فیلد) و کمتر توسعه‌‌‌‌‌یافته کشور است که ظرفیت بالایی برای افزایش تولید نفت کشور دارد. ایران و عراق به‌‌‌‌‌طور مشترک از این میدان بهره‌‌‌‌‌برداری می‌کنند. عراق این میدان را با نام مجنون می‌‌‌‌‌شناسد. آن‌‌‌‌‌طور که ارزیابی‌‌‌‌‌ شرکت‌های مختلف نشان می‌دهد، این میدان حدود 32‌میلیارد بشکه نفت درجا دارد که در چهار مخزن سروک، کژدمی، گدوان و فهلیان جای گرفته‌است. پیش‌‌‌‌‌تر توسعه بخش ایران این میدان در قالب دو میدان مجزای آزادگان‌شمالی و جنوبی دنبال می‌شد.

با توجه به حجم قابل‌توجه نفت‌‌‌‌‌خام درجا به‌ویژه نفت‌‌‌‌‌خام فوق‌‌‌‌‌سنگین، وجود مخازن متعدد، قرارگیری در منطقه تالاب هورالعظیم و شرایط خاص اقلیمی و زیست‌محیطی این تالاب، منطقه مرزی ایران و عراق، وجود مهمات و تجهیزات باقی‌مانده از هشت سال‌دفاع مقدس در منطقه و از طرفی فعالیت‌های توسعه‌‌‌‌‌ای کشور همسایه در میدان مشترک مجنون، توسعه آن ضمن اهمیت ویژه، با پیچیدگی‌های فنی، اجرایی و مدیریتی خاصی همراه است. تفاهم‌نامه اولیه مطالعه توسعه میدان میان شرکت ملی نفت ایران و مشارکت بانک‌ها، صندوق توسعه‌ملی و شرکت‌های اکتشاف و تولید (E&P) در حضور رئیس‌‌‌‌‌جمهوری 14 تیرماه سال‌1401 امضا شد که طی آن پس از مطالعات و مذاکرات متعدد سرانجام با تشکیل شرکت توسعه نفت و گاز دشت آزادگان اروند متشکل از دو شرکت‌‌‌‌‌ اکتشاف و تولید (E&P)، بانک‌های منتخب کشور و صندوق توسعه‌ملی با هدف توسعه یکپارچه میدان و افزایش تولید نفت‌‌‌‌‌خام از روزانه 205‌هزار بشکه به 550‌هزار در روز در قالب قراردادهای جدید بالادستی صنعت نفت (IPC) اجرایی می‌شود.

عملیات اجرایی این طرح با سرمایه‌گذاری مستقیم 840‌میلیون دلار شامل حفاری 357حلقه چاه تولیدی جدید نفت، 190حلقه چاه تزریق آب، انجام روش‌های فرازآوری مصنوعی نظیر نصب پمپ‌‌‌‌‌های درون‌‌‌‌‌چاهی یا فرازآوری با گاز، تکمیل و احداث تاسیسات روزمینی، مهندسی، خرید و ساخت تجهیزات سرچاهی، خطوط لوله جریانی، واحدهای فرآورش (بهره‌‌‌‌‌برداری، نمک‌‌‌‌‌زدایی و جمع‌‌‌‌‌آوری گازهای همراه) و خطوط لوله اصلی انتقال نفت و گاز میدان به‌‌‌‌‌ترتیب به تلمبه‌‌‌‌‌خانه غرب کارون و کارخانه گاز و گاز مایع است که پیش‌بینی می‌شود حدود 60‌هزار فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم در استان خوزستان و کشور ایجاد کند.

توسعه میدان نفتی آذر

از قراردادهای نفتی دیگری که در این مراسم امضا شد، گام دوم توسعه میدان مشترک آذر به ارزش یک‌میلیارد و 36‌میلیون دلار بود. قرارداد طرح بهبود بازیافت، افزایش تولید و بهره‌‌‌‌‌برداری میدان مشترک نفتی آذر با شرکت مهندسی و توسعه سروک‌‌‌‌‌آذر امضا شد. مدت قرارداد 20سال ‌و میزان تولید برآوردی تجمعی اضافی نفت‌خام حدود 177‌میلیون بشکه است. عملیات اجرایی این طرح شامل حفاری 19حلقه چاه جدید (18حلقه چاه تولیدی و یک حلقه چاه تزریق پساب)، نصب پمپ‌‌‌‌‌های درون‌‌‌‌‌چاهی در چاه‌‌‌‌‌های تولیدی جدید، تعمیر 19حلقه چاه تولیدی و نصب پمپ درون‌‌‌‌‌چاهی، مین‌‌‌‌‌روبی، احداث جاده و محل چاه، احداث تاسیسات روزمینی شامل تاسیسات سرچاهی و خطوط لوله جریانی و تفکیک‌‌‌‌‌گر و پمپ‌‌‌‌‌های چندفازی و اجرای عملیات شکاف هیدرولیکی- اسیدی است که پیش‌بینی می‌شود حدود 4‌هزار فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم در استان ایلام و کشور ایجاد کند.

از مزایای این طرح توسعه و افزایش برداشت از میدان مشترک نفتی آذر (مشترک با کشور عراق)، جذب بیش از یک‌میلیارد دلار سرمایه از بخش غیردولتی، برآورد عواید 7‌میلیارد دلاری برای دولت با اجرای طرح و پس از کسر هزینه‌های نفتی و دستمزد پیمانکار، الزام پیمانکار در قرارداد به استفاده از توان فنی و مهندسی، تولیدی، صنعتی و اجرایی کشور بر اساس قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور است. همچنین در عملیات حفاری، اجرایی و احداث تاسیسات روزمینی، از تمام ظرفیت‌های تامین‌‌‌‌‌کنندگان دکل‌‌‌‌‌های حفاری، شرکت‌های ساخت و نصب (EPC)، سازندگان داخلی کالاها و تجهیزات، همچنین شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان ایرانی استفاده خواهد شد. میدان نفتی آذر در بلوک اکتشافی اناران در استان ایلام (جنوب‌غربی ایران) در فاصله 20‌کیلومتری شهر مهران، 70‌کیلومتری جنوب شرق شهر ایلام و در ﻣﺠﺎورت ﻣﺮز اﯾﺮان ﺑﺎ ﮐﺸﻮر ﻋﺮاق ﻗﺮار دارد. میدان آذر شامل دو مخزن سروک بالا و پایین است که سنگینی نفت میدان آذر حدود 30‌درجه ای‌‌‌‌‌پی‌‌‌‌‌آی بوده و عمق لایه سروک حدود 4500متری از سطح زمین است. براساس آخرین مطالعات انجام‌‌‌‌‌شده، حجم درجای نفت میدان آذر حدود 4.4‌میلیارد بشکه تخمین‌زده شده‌است.

قراردادهای توسعه میادین «مسجد سلیمان» و «سومار، سامان و دلاوران»

همچنین قرارداد گام دوم توسعه میدان نفتی مسجدسلیمان به ارزش 260‌میلیون دلار با هدف برداشت حداکثری از این میدان نفتی بین شرکت ملی نفت ایران و هلدینگ انرژی گستر سینا امضا شد. قرارداد طرح توسعه و بهره‌‌‌‌‌برداری یال شمالی میدان نفتی مسجد سلیمان با هلدینگ انرژی گستر سینا پس از مذاکرات فنی، قراردادی و مالی فشرده همسو با برنامه و سیاست‌های کلان کشور در دولت سیزدهم، برنامه‌های پنج‌‌‌‌‌ساله توسعه و اقتصاد مقاومتی مبنی‌بر توسعه و تولید حداکثری از میدان‌های نفتی، نهایی و امضا شده‌است. مدت این قرارداد 14 سال‌است و در طول دوره قرارداد تولید تجمعی حدود 21‌میلیون بشکه نفت‌خام برآورد می‌شود. علاوه بر این شرکت ملی نفت ایران طرح توسعه میدان‌های‎‌‌‌‌‌ نفتی سومار، سامان و دلاوران را با امضای قراردادی به ارزش 245‌میلیون دلار به دو شرکت ایرانی «ول سرویسز ایران» و «توسعه خدمات چاهی پترو ایرانیان اروند» واگذار کرد. مدت این قرارداد 20سال‌است و در طول دوره قرارداد تولید تجمعی حدود 40.4میلیون بشکه نفت‌خام برآورد می‌شود.

افزایش 400‌هزار بشکه‌‌‌‌‌ای تولید نفت

 جواد اوجی در مراسم امضای این قراردادها ابتدا خلاصه‌ای از کارنامه نفتی کشور در سال‌1402 ارائه کرد و سپس به نتایج و مزایای بزرگ‌ترین قرارداد نفتی کشور پرداخت. وی اظهار کرد: این دولت به‌ویژه شخص معاون اول رئیس‌‌‌‌‌جمهوری حمایت‌های بسیاری از صنعت نفت کشور داشته‌است. وزیر نفت افزود: گرچه 1402 سالی پرفراز و نشیب برای صنعت نفت بود، اما به لطف الهی با پیدا‌کردن بازارهای جدید هیچ‌‌‌‌‌ وقفه‌‌‌‌‌ای در صادرات نفت ایجاد نشد. اوجی تصریح کرد: امسال رکوردهای مطلوبی در تولید و صادرات نفت داشتیم و سرمایه‌گذاری‌های مناسبی هم در این صنعت انجام شد که یکی از بحث‌های کلیدی رشد اقتصادی همین سرمایه‌گذاری‌های در حال انجام است. اوجی با بیان اینکه نزدیک به 130پروژه نیمه‌‌‌‌‌تمام به ارزش 28.5میلیارد دلار را در صنعت نفت تکمیل کردیم، گفت: 50پروژه تازه نیز با اولویت تاثیرگذاری در رشد تولید و ایجاد ارزش‌افزوده برای کشور در بخش بالادست و پایین‌‌‌‌‌دست صنعت نفت آغاز شده‌است.

وی با اشاره به اتفاق‌‌‌‌‌های مطلوب صنعت نفت از جمله بهره‌‌‌‌‌برداری از فاز‌2 پالایشگاه آبادان با ظرفیت روزانه 210‌هزار بشکه و افزایش ظرفیت فرآورش تولید بنزین از 97‌میلیون لیتر در آغاز دولت سیزدهم به 115‌میلیون لیتر، تصریح کرد: پنج طرح پتروشیمی نیز آماده بهره‌‌‌‌‌برداری است که ظرفیت تولید محصولات این صنعت را 8‌میلیون‌تن اضافه می‌کند. وزیر نفت همچنین در ادامه به اتصال حدود 6400 روستا، 50 شهر و صنایع و نیروگاه‌ها به شبکه گازرسانی کشور و احداث بیش از‌هزار کیلومتر خط لوله انتقال گاز در دولت سیزدهم اشاره کرد و گفت: انقلابی در زمینه گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان اتفاق‌افتاده که در هیچ دوره‌‌‌‌‌ای انجام نشده‌است. اوجی ادامه داد: رشد اقتصادی گروه نفت و گاز در هر سه‌ماهه اول، دوم و سوم سال‌1402 بیش از 20‌درصد براساس گزارش مرکز آمار ایران بوده‌است که برای تداوم این رشد اقتصادی در سال‌آینده باید سرمایه‌گذاری‌هایی در صنعت انجام شود.

وی به امضای قراردادهای اجرایی طرح ملی فشارافزایی میدان مشترک گازی پارس‌جنوبی با چهار پیمانکار اصلی داخلی به ارزش 20‌میلیارد دلار در اسفندماه اشاره و اظهار کرد: امروز نیز قراردادهای توسعه 6 میدان نفتی با هدف افزایش تولید روزانه نزدیک به 400‌هزار بشکه از این میدان‌‌‌‌‌ها امضا می‌شود که در مجموع 15‌میلیارد دلار عایدی سالانه این افزایش تولید خواهد بود و با اجرای قراردادهای توسعه‌‌‌‌‌ای این 6میدان نفتی، از سال‌1403 به تولید زودهنگام خواهیم رسید. وزیر نفت تاکید کرد: قول می‌دهیم که وزارت نفت در سال‌آینده نیز رشد اقتصادی 1402 را با پروژه‌هایی که در بخش بالادست و پایین‌‌‌‌‌دست تعریف شده‌است، تکرار کند.

ممنوعیت واردات بیش از 160 کالای نفتی

اوجی با بیان اینکه وزارت نفت از روز نخست آغاز به‌کار دولت سیزدهم معطل سرمایه‌گذاران و پیمانکاران خارجی‌‌‌‌‌ نشد، تصریح کرد: صنعت نفت دستاوردهای مطلوبی در تامین کالا و تجهیزات داشته‌است. در این مسیر واردات بیش از 160 کالا به کشور ممنوع و توان سازندگان داخلی در این زمینه جایگزین شده‌است. وی همچنین با بیان اینکه وزارت نفت دو سال‌پیاپی است که در کالاهای تولید باراول رتبه نخست را کسب کرده‌است، افزود: همچنین رتبه نخست در زمینه استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی نیز به این وزارتخانه اختصاص‌داده شده‌است. وزیر نفت با تاکید بر اینکه امروز بیش از 660شرکت دانش‌بنیان با صنعت نفت همکاری دارند و اعتقاد ما به تعامل با داخل است، گفت: عملیات اجرایی طرح ملی فشارافزایی میدان مشترک گازی پارس‌جنوبی نیز با استفاده از ظرفیت پیمانکاران داخلی انجام می‌شود.

اوجی به‌عملکرد وزارت نفت دولت سیزدهم در حوزه مسوولیت ‌‌‌‌‌اجتماعی اشاره کرد که در هیچ دوره‌‌‌‌‌ای به این اندازه نبوده‌است و ادامه داد: این وزارتخانه نزدیک به 40‌هزار‌میلیارد‌تومان اجرای پروژه‌های عام‌‌‌‌‌المنفعه در بخش‌های مختلف را متقبل شده که نزدیک به 8‌هزار ‌میلیارد‌تومان آن تا به امروز تخصیص داده شده‌است.