به قلم :د‌‌‌کتر سارا طالبی پور نیکو ؛ متخصص اطفال و نوزادان
Saratpn@gmail.com
اینستاگرام: Dr.talebipoor
تحریریه زندگی آنلاین : تیرویید غده‌ای است که در جلوی گردن قرار دارد و وظیفه تولید هورمون‌های تیروئیدی را بر عهده دارد. هورمون‌های تیروئیدی نقش مهمی در متابولیسم و رشد و نمو بدن بر عهده دارند. کم‌کاری تیروئید بدین معنا است که تولید هورمون‌های تیروئیدی در بدن پایین می‌باشد. هرچه سن کودک پایین‌تر باشد، اهمیت و نقش این هورمون‌ها در بدن پررنگ‌تر می‌شود. برای همین در برنامه‌های غربالگری بدو تولد هورمون‌های تیروئیدی نیز چک می‌شوند و اگر مشکوک به اختلالات تیروئیدی باشد، هرچه سریع‌تر درمان باید برای نوزاد شروع شود، چون کمبود هورمون‌های تیروئید با اینکه اوایل بدون علامت است، اما می‌تواند منجر به آسیب‌های جبران‌ناپذیری در رشد مغزی نوزاد تازه متولد شده شود.
بیشتربخوانید:
علائم
زردی طول کشیده
زبان بزرگ و بیرون زده
اختلالات تنفسی
گریه‌های خشک با صدای خش‌دار
بیرون‌زدگی ناف
اختلالات رشد و شلی عضلات
یبوست
خواب بیش از حد
شل‌شدن عضلات
کم‌کاری تیروئید در سنین کودکی و نوجوانی خود را با بلوغ دیررس یا تاخیر رویش دندان‌های دایمی و یا تاخیر در یادگیری کودک نشان می‌دهد، اما هورمون‌های تیروئیدی در بزرگسالی نیز کم‌اهمیت نمی‌شوند و چون مسئول سوخت و ساز بدن هستند، کمبود آن‌ها باعث احساس خستگی مفرط و اضافه وزن وگاها یبوست و خشکی پوست می‌شود. از طرفی درد و حساسیت و خشکی عضلات یا خشکی مفاصل و ضعف عضلانی نیز می‌تواند در اثر کمبود هورمون‌های تیروئیدی ایجاد شود. افراد دارای کم‌کاری تیروئید اغلب احساس سرمای بیشتری نسبت به سایر افراد دارند. در بعضی افراد اگر کم‌کاری تیروئید طول کشیده باشد و درمان به موقع انجام نشود، در اثر تلاش بیش از اندازه غده تیروئید برای تولید هورمون‌ها اندازه غده شروع به بزرگ شدن می‌کند که گواتر نامیده می‌شود.
تشخیص
اگر علائم کم‌کاری تیروئید را دارید یا در فرزند خود می‌بینید، حتما این علائم را با پزشک خود مطرح کنید. در قدم اول پزشک غده تیروئید شما را از نظر اندازه بررسی می‌کند. در صورت شک برای شما درخواست آزمایش تیروئید می‌دهد. تشخیص کم‌کاری تیروئید با آزمایشات هورمونی تیروئید می‌باشد. اندازه‌گیری هم‌زمانT4 و TSH می‌تواند وضعیت دقیق میزان هورمون‌ها را مشخص کند. گاها امکان دارد درخواست تست‌های تصویر برداری مثل سونوگرافی یا تصویر برداری رادیو اکتیو یا اسکن تیروئید برای بیمار انجام شود.
بیشتر بخوانید:
کم‌کاری تیروئید و مراقبت‌های پوستی
اختلالات تیروئید را با غذا کنترل کنیم
درمان
همانطور که متوجه شدید، کم‌کاری تیروئید همه اعضای بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. پس تنظیم هورمون‌های تیروئیدی در بدن اهمیت بسیار زیادی دارد و این امر با تجویز هورمون‌های تیروئید به صورت قرص امکان‌پذیر است. در بعضی موارد درمان با یُد انجام می‌گیرد.
دلایل
ممکن است علل مادرزادی مثل نداشتن غده تیروئید باشد. ممکن است به علت بیماری‌های خود ایمنی ایجاد شود، یعنی گلبول سفید بدن تیروئید را یک عامل خارجی تلقنی کرده و به آن حمله می‌کند. احتمالا نام تیروئیدیت هاشیموتو را شنیده باشید که جزو دسته اختلالات خود ایمنی به حساب می‌آید.
در اثر رژیم‌های غذایی دارای یُد کم و یا اختلالات جذب ید در بدن نیز کم‌کاری تیروئید ایجاد می‌شود.
درمان بیماری‌های دیگر مثل قرار گرفتن در معرض اشعه یا درمان با مواد رادیو اکتیو و یا مصرف بیش از حد داروهای ضد تیروئید نیز می‌تواند باعث کم‌کاری تیروئید شود.
غده تیروئید برای ترشح هورمون تیروئید نیاز به هورمون تحریک کننده هورمون رشد از هیپوفیز دارد. پس کمبود این هورمون تحریک کننده نیز ممکن است باعث کم‌کاری تیروئید در بدن شود.
البته از فاکتور ژنتیک نیز در مورد این بیماری نمی‌توان گذشت.
ضربه و آسیب‌های بیرونی به این غده نیز عامل دیگری است.
چه افرادی در معرض ابتلا به کم‌کاری تیروئید هستند؟
سن بالای 60 سال
سابقه ابتلا به بیماری‌های خود ایمنی مثل دیابت نوع یک یا سلیاک
درمان با مواد رادیواکتیو یا جراحی تیروئید
زنان باردار یا زنانی که در 6 ماه گذشته زایمان داشته‌اند.
کودکان مبتلا به سندرم داون
رژیم غذایی
مصرف غذاهای یُد دار مانند غذاهای دریایی مثل ماهی سالمون، ماهی تن و میگو می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
تخم‌مرغ به دلیل داشتن مقادیر بالای یُد و سلنیوم در زرده می‌تواند عملکرد غده تیروئید را بهبود بخشد.
میوه‌هایی نظیر توت، موز و پرتقال هم توصیه شده است. غلات و دانه‌های فاقد گلوتن مثل برنج، دانه چیا و تخم کتان هم می‌تواند مفید باشد.
افراد دارای کم‌کاری تیروئید باید رژیم غذایی حاوی سبزیجات، میوه‌ها و گوشت بدون چربی داشته باشند.
مواد غذایی نامناسب برای کم‌کاری تیروئید
نوشیدنی‌های حاوی کافئین و مواد غذایی فرآوری شده، هات‌داگ، کیک و کوکی و مواد غذایی مبتنی بر سویا و شیر سویا و ارزن می‌توانند در جذب داروهای تیروئیدی اختلال ایجاد کنند.