کبد چرب یا استئاتوز کبدی (hepatic steatosis) یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در جهان امروز ناشی از تجمع بیش از حد چربی در کبد است؛ اگر این تجمع چربی ادامه پیدا کند، می‌تواند التهاب کبدی ایجاد کند و به آسیب کبدی و در نهایت نارسایی آن بینجامد.
به گزارش همشهری آنلاین، بیماری کبد چرب بر اساس عامل اصلی بوجود آورنده آن به دو دسته کبد چرب الکلی (AFLD) و کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) تقسیم می‌شود.
بیماری کبد چرب غیر الکلی بسیار شایع است و تخمین زده می‌شود که 25 درصد جمعیت جهان به درجات گوناگون به آن مبتلا باشند.
اصطلاح «بیماری کبد چرب غیر الکلی» (NAFLD) اصطلاحی کلی است که برای چندین شکل بیماری کبدی به کار می‌رود.
یک - اغلب افراد مبتلا به NAFLD دچار شکلی از بیماری هستند که «کبد چرب ساده» خوانده می‌شود و به معنای تجمع بیش از حد چربی در کبد است که ناشی از مصرف بیش از حد الکل، عوارض جانبی دارو‌ها یا بیماری ژنتیکی نیست.
دو- تا 20 درصد افراد دچار NAFLD علاوه بر تجمع چربی، دچار التهاب در کبد هم می‌شوند و بیماری در این شکل اصطلاحاً «استئاتوهپاتیت غیرالکلی غیر سیروتیک» (NASH) خوانده می‌شود.
سه- اگر این شکل شدیدتر کبد چرب که با فشار خون بالا و دیابت نوع 2 ارتباط دارد، کنترل نشود، می‌تواند به فیبروز (ایجاد بافت جوشگاهی در کبد) و در نهایت به سیروز کبدی (ایجاد گسترده بافت جوشگاهی و آسیب دادن دائمی کبد) بینجامد.
چه عواملی کبد چرب ایجاد می‌کنند؟
علت دقیق ایجاد بیماری کبد چرب غیر الکلی به طور کامل شناخته نشده است، اما پژوهشگران می‌گویند معتقدند عوامل متعددی می‌توانند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد:
- مقاومت به انسولین یا دیابت نوع 2: وقتی بدن شما نمی‌تواند به طور موثر از از انسولین استفاده کند، چربی اضافی در کبد ذخیره می‌شود.
اضافه وزن یا چاقی: اگر شاخص توده بدنی شما که معیار چاقی و لاغری است 25 یا بالاتر از آن باشد، خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش می‌دهد. هر چه شاخص توده بدنی شما بیشتر باشد، این خطر بیشتر می‌شود.
بالا بودن چربی‌های خون: این شامل میزان بالای تری گلیسیرید و میزان پایین کلسترول خوب یا HDL با دچار شدن یه کبد چرب ارتباط دارد.
نشانگان متابولیک: نشانگان متابولیک به وجود مجموعه از علائم و عوارض در یک فرد شامل فشارخون بالا، قند خون بالا، میزان غیرطبیعی کلسترول و چربی اضافی شکم اشاره دارد.
به جز این‌ها ممکن است برخی از افراد از نظر ژنتیکی بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به کبد چرب باشند و رژیم غذایی سرشار از قند و چربی‌های ناسالم و کم فیبر ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهد.
برخی از عوارض و بیماری‌ها مانند نشانگان تخمدان چند کیستی و قطع تنفس حین خواب و بیماری‌های تیروئید هم ممکن است زمینه کبد چرب باشند.
همچنین گرچه کاهش وزن (دست کم 7 تا 10 درصد وزن) به حداکثر سرعت نیم تا یک کیلوگرم در هفته یکی از راه‌های درمان کبد چرب در مراحل اولیه آن است، اما کاهش وزن بسیار سریع در مواردی ممکن است باعث شود بیماری بدتر شود و التهاب کبدی رخ دهد و بیماری به مرحله پیشرفته‌تر آن یعنی استئاتوهپاتیت (NASH) وارد شود.
تشخیص کبد چرب
کبد چرب در بسیاری از موارد هنگام انجام آزمایش خون معمول با مشاهده بالا بودن میزان آن-گخ بزیم‌های کبدی (AST و ALT) داده می‌شود.
تصویربرداری از کبد با سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن و نیز روش‌های اختصاصی‌تری تصویربرداری ممکن است برای تشخیص به کار روند.
بالاخره بیوپسی یا نمونه‌برداری از کبد ممکن است بهترین شناسایی شدت آسیب کبدی در بیماری کبد چرب باشد.
درمان کبد چرب
تغییرات سبک زندگی از جمله کاهش وزن، ترک الکل، اصلاح رژیم غذایی و پرهیز از دارو‌ها و مکمل‌هایی که به کبد فشار می‌آورند، می‌توانند مانع از پیشرفت بیماری در مراحل اولیه (کبد چرب ساده) و بهبودی آن شوند.
همچنین اگر دیابت دارید، کنترل قند خون و اگر چربی‌های خونتان از نوع تری‌گلیسرید بالا است، پایین آوردن آن هم به بهبودی از کبد چرب کمک می‌کند.
اگر به مرحله پیشرفته‌تر بیماری یعنی «استئاتوهپاتیت غیر سیروتیک» (NASH) رسیده باشید (که با التهاب کبدی و ایجاد بافت جوشگاهی یا فیبروز همراه است)، به غیر از اقدامات مشابه با اقداماتی که در بالا ذکر شد، تا همین اواخر داروی تاییدشده‌ای وجود نداشت که مانع از ایجاد بافت جوشگاهی و آسیب دیدن کبد شود.
اما اخیرا سازمان غذا و داروی آمریکا داروی خوراکی رزدیفرا (Rezdiffr) با نام ژنریک رسمتیروم (resmetirom) را برای درمان این مرحله بیماری مورد تایید مقدماتی قرار داده است.
بالاخره هنگامی که بیماری کبد چرب به سیروز کبدی منتهی می‌شودِ، علاجی به جز پیوند کبد باقی نمی‌ماند.
