یک ادعای عجیب از سوءتغذیه نیمی از ایرانی ها

نتایج اخیر یک پژوهش چندساله نشان می‌دهد که سرانه مصرف مواد غذایی ایرانی‌ها با وجود گرانی اقلام غذایی و شرایط بد اقتصادی تغییر چندانی نداشته و آن‌ها در وضعیت سوءتغذیه بحرانی قرار ندارند، اما بخش عمده درآمدهایشان به سمت تأمین مواد غذایی رفته است.

 

به گزارش همشهری، متخصصان تغذیه بر مصرف همه گروه‌های غذایی؛ کربوهیدرات، چربی‌ها، پروتئین، لبنیات، میوه و سبزیجات، برای حفظ سلامت بدن و جلوگیری از ابتلا به بیماری‌ها تأکید می‌کنند؛ محصولاتی که البته طی چند سال گذشته روند افزایشی قیمت داشته و به نوعی حضورشان در سفره‌ها کمتر شده. این وضعیت حواشی متعددی را هم رقم زده و اخبار متعددی از تبعات این مساله مطرح می‌شود، از جمله این‌که ایرانی‌ها در مسیر گرسنگی قرار گرفته و دچار سوءتغذیه شده‌اند.

 

 به گفته جلال‌الدین میرزای‌رزار، رئیس انجمن تغذیه ایران، هم پیش‌تر فکر می‌کردند که بحث سوءتغذیه در کشور جدی است و به همین دلیل یک طرح ملی از سوی انستیتو تحقیقات تعذیه در این باره در کشور کلید خورد که نتایج آن سوءتغذیه خانواده‌های ایرانی را رد می‌کند.

 

در این باره حتی تابستان سال گذشته سازمان جهانی خواربار و کشاورزی ملل متحد -فائو- از کاهش قابل توجه سوءتغذیه در ایران طی سال‌های 2021 تا 2022 خبر داد و اعلام کرد: «طی این دوره 6.1 درصد از جمعیت ایران با مشکل سوء تغذیه مواجه بودند و این عدد در دوره قبل -2018 تا 2020- بالغ بر 7 درصد بوده است.»

عجیب‌ترین ادعا درباره سوءتغذیه ایرانی‌ها تابستان سال گذشته مطرح شد. مدیرکل سابق مطالعات اجتماعی وزارت تعاون با بیان اینکه اوضاع سوءتغذیه در کشور بحرانی شده، عنوان کرد: «57درصد ایرانی‌ها سوءتغذیه دارند و کالری مورد نیاز یعنی 2100 کیلوکالری را دریافت نمی‌کنند. 14.5میلیون نفر از این 57درصد هم کودکند و نزدیک 10میلیون نفر زیر 12سال»؛ ادعایی که نشان می‌داد فقر غذایی، سلامت بیش از نیمی از جمعیت کشور را تهدید می‌کند و هم نظام سلامت و هم آینده‌سازی کشور با مشکلات قابل‌توجهی روبه‌رو است.

 

ادعای این مسئول همان زمان هم مورد انتقاد گرفت و عنوان شد که حتی میانگین جدول سازمان بهداشت جهانی برای میزان کالری مورد نیاز گروه‌های سنی مختلف، متفاوت است. به‌عنوان مثال درباره افراد زیر 10 سال دچار سوءتغذیه که به تأکید این مسئول سابق چیزی حدود 10 میلیون نفر بودند، اگر پسر باشند 850 تا 1980 کالری مورد نیاز است و اگر دختر باشند 1250 تا 1730 کالری. به همین دلیل میانگین عجیب 2100 کیلوکالری درباره این گروه سنی مصداق ندارد.

 

این در حالی است که وزارت بهداشت هم براساس جدولی که از سوی انستیتو تغذیه ایران تهیه شده بود، میانگین کالری و پروتئین مصرفی دهک‌های مختلف در سال 97 را اعلام کرد. براساس این جدول، تنها 4 دهک ابتدایی کالری کمتر از 2100 دریافت کرده بودند؛ دهک اول 1635، دهک دوم 1841، دهک سوم 1934 و دهک چهارم 2005؛ بنابراین کالری دریافتی 3 دهک تفاوت قابل توجهی با میانگین کالری مطرح‌شده از سوی مدیرکل سابق مطالعات اجتماعی وزارت تعاون نداشته است.

 

البته آمار‌های رسمی وزارت بهداشت نشان می‌دهد که حدود 16درصد کودکان زیر 6 سال در ایران دچار سوء‌تغذیه‌اند و 800هزار کودک در سنین رشد با کمبود انرژی و مواد پروتئینی و کمبود ریزمغذی‌ها روبه‌رویند. متولیان نظام سلامت همچنین از کمبود وزن 11درصد کودکان در ایران و لاغری شدید حدود 5درصد از کودکان خبر می‌دهند.

ایرانی‌ها طی سال‌های 2021 تا 2022 بهبود 12 پله‌ای در رده‌بندی جهانی سوءتغذیه داشتند و در جایگاه 90 قرار گرفتند؛ یعنی در مقایسه با 167 کشور جهان از نظر سوءتغذیه، 77 کشور جهان سوءتغذیه بیشتری نسبت به ایران داشته‌اند. حالا پژوهش‌ها هم نشان می‌دهند که ایرانی‌ها از نظر سوءتغذیه در وضعیت بحرانی قرار ندارند.

 

رئیس انجمن تغذیه ایران در این‌ باره به توضیح می‌دهد: دراین‌باره یک پژوهش چندساله از سوی انستیتو تحقیقات تغذیه ایران آغاز شد. نام این طرح «سرانه مصرف مواد غذایی در خانوار‌های ایرانی» بود و از 8 هزار خانوار ایرانی یادآمد غذایی گرفته شد. در طول این مطالعه سرانه مصرف تمام اجزای مواد غذایی در کشور به‌صورت پراکنده مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. نتایجی که اخیرا به‌دست آمده نشان می‌دهند که سرانه مصرف نسبت به قبل از شرایط بد اقتصادی خیلی تغییر نکرده است که ایرانی‌ها را دچار سوءتغذیه بحرانی کند.

به‌گفته میرزای‌رزاز، این مطالعه نشان داد که خانوار‌های ایرانی بخش قابل توجهی از درآمد خود را به تامین مواد غذایی اختصاص داده‌اند. او دراین‌باره عنوان می‌کند: اگر در سال‌های گذشته یک خانوار مجبور بود 15 تا 20 درصد از درآمد خود را به خورد و خوراک اختصاص دهد، اکنون این عدد به 40 تا 50 درصد رسیده است؛ اما مصرف سرانه چندان جابه‌جا نشده است، مگر درباره گوشت به‌صورت خاص، و شاید لبنیات.

 

این متخصص تغذیه درباره سرانه مصرف لبنیات در ایران توضیح می‌دهد: این شاخص در کشور ما در مقایسه با کشور‌های توسعه‌یافته همیشه کم بوده و اکنون هم همان وضعیت را دارد؛ به همین دلیل نمی‌توان کاهش مصرف را خیلی به مسائل اقتصادی ربط داد.

رئیس انجمن تغذیه ایران با تأکید بر اینکه این آمار‌ها در دهک‌ها و گروه‌های آسیب‌پذیر تفاوت‌هایی دارد، عنوان می‌کند: این گروه‌ها در یک یا 2 دهک قرار دارند که در سازمان‌های مردم‌نهاد و ان‌جی‌اوها، ارگان‌های نیمه‌دولتی مثل کمیته امداد و ارگان‌های دولتی مثل سازمان بهزیستی به‌عنوان مستمری‌بگیر ثبت شده‌اند. یکی از توصیه‌های همیشگی ما به دولت‌ها درباره این گروه‌های آسیب‌پذیر این بوده است که این گروه‌ها باید تحت حمایت‌های غذایی قرار داشته باشند؛ یعنی به جای دریافت یارانه و کمک‌های نقدی، سبد‌های مواد غذایی دریافت کنند تا دچار سوءتغذیه که عامل بسیاری از بیماری‌هاست، نشوند.

 

میرزای‌رزاز تأکید می‌کند: تحقیقات نشان داده است که پول نقد پرداختی به این خانوارها، به دلیل گرفتاری‌های زیادی که دارند، به مواد غذایی اختصاص پیدا نمی‌کند و صرف موارد و مسائل دیگر می‌شود.