انسان به چه چیز نیاز دارد؟!

انسان برای نیل به سعادت دنیا و آخرت و محبوبیت نزد خداوند و بندگان خداوند، به ادب نیاز دارد ،به فرموده امام على علیه السلام :إنَّ النّاسَ إلى صالِحِ الأَدَبِ أحوَجُ مِنهُم إلَى الفِضَّةِ وَ الذَّهَبِ .مردم ، به ادبِ نیکو نیازمندترند تا به سیم و زر.
وقتی سخن از «ادب» به میان می آید، نوعی رفتار خاصّ و سنجیده با افراد پیرامون (از کوچک و بزرگ و آشنا و بیگانه) در نظر می آید. ادب سفره اى از نیکى ها است که مردم بر گرد آن جمع مى شوند و همگان آن را نیکو مى شمارند.این واژه در فارسى، با کلمات متعدّد دیگرى مانند فرهنگ، هنر، خم و چم، حُسن معاشرت، حُسن محضر، طور پسندیده، حرمت، پاس و ... ، پیوند معنایى دارد. تعاریف متعدّدى ازاین واژه درفرهنگ نامه هاى فارسى ارائه شده که در عمده آن ها، به عناصرى مانند: نیکى احوال و رفتارپسندیده و شایسته بودن و حُسن معاشرت و رعایت حرمت اشخاص توجّه شده است. واژه اَدَب در قرآن به کار نرفته; ولى در آیات فراوانى، به مفهوم آن که مجموعه گسترده اى از روابط فردى و اجتماعى را دربرمى گیرد، اشاره شده است.اما در کلام معصومین علیهم السلام با عبارات و تأکیدات گوناگون به ادب اشاره شده است.به فرموده امام على علیه السلام : لِکُلِّ أمرٍ أدَبٌ . هر کارى، آدابى [و آیینى] دارد .
امام صادق علیه السلام فرمود: پدرم مرا به سه نکته ادب کرد... فرمود: هر کس با رفیق بد همنشینی کند، سالم نمی ماند و هر کس که مراقب و مقید به گفتارش نباشد پشیمان می گردد و هر کس به جاهای بد، رفت و آمد کند، متهم می شودسه نکته ادب آموز
امام صادق علیه السلام فرمود: پدرم مرا به سه نکته ادب کرد... فرمود: هر کس با رفیق بد همنشینی کند، سالم نمی ماند و هر کس که مراقب و مقید به گفتارش نباشد پشیمان می گردد و هر کس به جاهای بد، رفت و آمد کند، متهم می شود: «ادبنی ابی بثلاث... قال لی: یا بُنیَّ! مَنْ یَصْحَبْ صاحبَ السوءِ لا یسلِمْ و مَن لا یقیّدْ الفاظَهُ یَنْدَم و مَن یَدْخُلْ مداخِلَ السّوءِ یُتَّهمْ.» آنچه در این حدیث مطرح است، ضابطه داشتن است که عبارتست از: « دوستی» و «گفتار» و«معاشرت».
خود ادب کردن
یکی از نکات مهم مربوط به معاشرت، آن است که آنچه را درباره خود نمی پسندی، در باره دیگران هم روا ندانی و آنچه نسبت به خویش دوست می داری، برای دیگران هم بخواهی و آنچه را در کار دیگران زشت می شماری، برای خود نیز زشت بدانی. اگر از کارهای ناپسند دیگران انتقاد می کنی، همان کارها و صفات در تو نباشد. این نوعی «خود ادب کردن» است و کسی به این موهبت دست می یابد که از فرزانگی و هوشیاری و عقلانیّتی تیز و بصیر برخوردار باشد. به فرموده حضرت امیر (علیه السّلام): «کفاک اَدبا لِنَفْسِکَ اِجتنابُ ما تَکْرَهُهُ مِنْ غیرِکَ»؛ در ادب کردن تو نسبت به خویشتن، همین تو را بس که آنچه را از دیگری ناپسند می بینی از آن پرهیز کنی.
برترین ادب
هر کس حدّ و مرز خود را بشناسد و از آن فراتر نرود، دارای ادب است. بی ادبی، نوعی ورود به منطقه ممنوعه و پایمال کردن حدّ و حریم در برخورد هاست. این سخن بلند علویّ را هم در این زمینه بخوانیم که فرمود: « اَفْضَلُ الأدبِ اَنْ یَقِفَ الإنسانُ علی حَدِّهِ و لا یَتَعدّی قَدْرَهُ »؛ برترین ادب، آن است که انسان بر سر حدّ و مرز و اندازه خویش بایستد و از قدر خود فراتر نرود. ادب، به خودی خود یک ارزش اخلاقی و اجتماعی است و ارزش آفرین، هم برای فرزندان، هم برای اولیاء که تربیت کننده آنان هستند. امام علی(ع) همچنین فرمودند: «بهترین ادب آن است که تو را از نارواها باز دارد»، برگزیدن راستی و دوری از دروغ، زیباترین و برترین ادب است و خویشتن داری به هنگام خواهش و ترس، از بهترین ادب ها است.
سخن آخر
ادب در هر که و هر کجا باشد، هاله ای از محبت و مجذوبیت را بر گرد خود پدید می آورد و انسان با ادب را عزیز می دارد. انسان برای نیل به سعادت

فرآوری: حامد رفیعی