عصر ایران - شیرین کننده های مصنوعی معروف به الکل قند هرگز محصولاتی سالم برای استفاده عموم مردم نبوده و نخواهند بود. در مطالعه ای که توسط مجله قلب اروپایی در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است، محققان کلینیک کلیولند گزارش دادند که مقادیر بالا از زایلیتول، نوعی الکل قند، می تواند خطر حمله قلبی، سکته مغزی و سایر حوادث سیستم قلبی عروقی را افزایش دهد.
محققان اظهار داشتند که این ارتباط را به واسطه تجزیه و تحلیل بیماران در مقیاس بزرگ، مطالعات بر پایه مداخله بالینی و مدل های تحقیقات پیش بالینی کشف کرده اند.
زایلیتول یک جایگزین قند کم کالری با شاخص گلیسمی پایین است. از میان الکل قندها زایلیتول به دلیل تشابه ظاهری و مزه به ساکارز بیشترین استفاده و محبوبیت را دارد. زایلیتول به طور طبیعی در مقادیر کم در میوه ها و سبزیجات فیبری، ذرت، درختان و حتی بدن انسان وجود دارد. از این ترکیب غالبا به عنوان جایگزین شکر استفاده می شود زیرا طعم آن با شکر قابل مقایسه است اما در عین حال کالری کمتری دارد.
زایلیتول در بسیاری از محصولات از آب نبات و آدامس بدون قند گرفته تا خمیر دندان یافت می شود. همچنین از آن به عنوان شیرین کننده و برای مقاصد پخت و پز استفاده می کنند.
الکل قند و خطرات قلبی عروقی
تیم تحقیقات اشاره کرد که طی سال گذشته، مصرف جایگزین های شکر مانند الکل های قند و شیرین کننده های مصنوعی به میزان قابل توجهی در غذاهای فرآوری شده افزایش یافته است. لازم به ذکر است که چنین موادی به عنوان جایگزین های سالم تبلیغ می شوند!
تیم تحقیقاتی کلینیک کلیولند ارتباط مشابهی را بین یک الکل قند دیگر، اریتریتول و عوارض قلبی عروقی کشف کردند. آنها در بیانیه ای توضیح دادند که استفاده از زایلیتول به اندازه اریتریتول در محصولات کتو یا بدون قند در آمریکا رایج نیست، اما باید توجه داشت که مصرف آن در کشورهای دیگر بسیار معمول و متداول است.
دکتر استنلی هازن، رئیس واحد علوم قلب و عروق و متابولیک در پژوهشکده لرنر کلینیک کلیولند، گفت: «این مطالعه باری دیگر نیاز به بررسی فوری الکل های قند و شیرین کننده های مصنوعی را نشان می دهد، به خصوص که همچنان برای مبارزه با شرایطی مانند چاقی یا دیابت توصیه می شوند.»
هازن افزود: «البته این موضوع بدین معنی نیست که اگر خمیردندانتان حاوی زایلیتول است باید آن را دور بریزید! تنها باید توجه داشته باشیم که مصرف محصولات حاوی سطوح بالای زایلیتول می تواند خطر بروز لخته های خونی را افزایش دهد.»
جزئیات در مورد مطالعات مربوط به زایلیتول و سلامت قلب
در جریان تجزیه و تحلیل بیش از 3000 نفر در آمریکا و اروپا، محققان گزارش دادند که سطوح بالای زایلیتول با افزایش خطر سه ساله حوادث قلبی عروقی مرتبط است.
یک سوم از این افراد که دارای بالاترین میزان زایلیتول در پلاسمای خود بودند، احتمال بیشتری برای تجربه عوارض قلبی عروقی داشتند.
تیم تحقیقات آزمایشات پیش بالینی را به منظور تایید یافته ها انجام داد. آنها کشف کردند که زایلیتول باعث لخته شدن پلاکت ها و افزایش خطر ترومبوز می شود.
محققان همچنین فعالیت پلاکتی افرادی که نوشیدنی شیرین شده با زایلیتول را در مقابل نوشیدنی شیرین شده با گلوکز مصرف کرده بودند، پیگیری کردند. آنها دریافتند که تمام فاکتورهای مرتبط با لخته شدن بلافاصله پس از مصرف زایلیتول و نه گلوکز افزایش می یابد.
تیم تحقیقات اضافه کرده است که این مطالعه دارای چندین محدودیت است، از جمله اینکه مطالعات مشاهده ای بالینی «ارتباط» را نشان می دهند و نه علت را. آنها معتقد هستند که مطالعات بیشتری برای ارزیابی ایمنی طولانی مدت زایلیتول و ارتباط آن با عوارض قلبی عروقی مورد نیاز است.
توصیه تخصصی در مورد شیرین کننده های مصنوعی
دکتر چنگ هان چن، متخصص قلب و مدیر پزشکی برنامه ساختاری قلب در مرکز پزشکی مموریال کر کالیفرنیا، معتقد است که مردم باید تا زمانی که اثرات و عوارض احتمالی شیرین کننده های مصنوعی بهتر درک شوند، از مصرف مقادیر زیادی زایلیتول اجتناب کنند.
چن که در تحقیق مورد بحث شرکت نداشت، گفت: «بر اساس این مطالعه، تصور می شود که زایلیتول بر چسبندگی پلاکت ها در جریان خون تاثیر می گذارد و به طور بالقوه خطر تشکیل لخته خون در قلب یا مغز را افزایش می دهد.»
البته مهم است به خاطر داشته باشیم که این مطالعه مشاهده ای بوده است و به طور قطع ثابت نمی کند که زایلیتول مستقیما باعث مشکلات قلبی عروقی می شود. با این حال بازهم به توصیه متخصصین، بهتر است مصرف کنندگان جوانب احتیاط را تا جای ممکن رعایت کنند.
اثرات جایگزین های قند بر سلامتی
دکتر بردلی سرور، متخصص قلب در آمریکا اشاره می کند که مشکلات جایگزین های قند به بیش از یک قرن پیش باز می‌گردد.
سرور گفت: ساخارین برای اولین بار در سال 1879 کشف شد و به طور گسترده به عنوان یک شیرین کننده مصنوعی در اوایل قرن 20 مورد استفاده قرار گرفت. در دهه 1970 نگرانی قابل توجهی وجود داشت که ساخارین می تواند باعث سرطان شود، اما بعدا در اوایل دهه 2000 هنگامی که برنامه ملی سم شناسی آمریکا ساخارین را از فهرست مواد سرطان زای بالقوه حذف کرد، زوایای پنهان این موضوع بیشتر روشن شد.
سرور اضافه کرد: می توان نتیجه گرفت که ارزش سلامتی جایگزین های قند تا اندازه زیادی به شرایط پزشکی افراد بستگی دارد. در حالت ایده آل، بهتر است فرد به طور کامل از مصرف این مواد اجتناب و یک رژیم غذایی متعادل سالم با شاخص گلیسمی پایین را دنبال کند. من بیماران را تشویق می کنم که تمایلشان به انواع شیرینی را در کنار سلامت کلی خود مد نظر قرار دهند. گزینه های طبیعی مانند عصاره میوه همواره انتخاب معقول تری است.
علاوه بر این باید توجه داشت محصولاتی مانند استویا که از گیاه Stevia rebaudiana به دست می آید نیز گاها با اریتریتول یا زایلیتول مخلوط می شود. این موضوع ممکن است خطر تجمع پلاکت‌ها را افزایش دهد و با حوادث قلبی عروقی بیشتر همراه شود.
