آیت‌الله تهرانی التزام به تبلیغ عملی خدامحورانه داشت

حسن جعفریان، شاگرد آیت‌الله تهرانی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‎المللی قرآن(ایکنا) در خصوص نحوه حضور در مکتب مرحوم آیت‎الله آقا مجتبی تهرانی گفت: بنده به مدت 13 سال شاگرد مکتب اخلاق معرفتی مرحوم تهرانی بوده و از محضر ایشان استفاده کرده‎ام.

وی افزود: در مکتب اخلاق معرفتی آیت‌الله تهرانی نکاتی خاص مورد توجه است که وقتی که به 13 سال حضور مداوم در این مکتب رجوع می‎کنیم یک سری از ویژگی‎ها، شکل خاص‎تری پیدا می‎کند.

التزام به تبلیغ عملی خدامحورانه

شاگرد آیت‌الله تهرانی بیان کرد: به عنوان یکی از این ویژگی‎های خاص مرحوم آیت‎الله تهرانی، می‎توان به دعوت‎گری و جذب او به سوی خدا اشاره کرد که در مقابل دعوت‎گری به خود است؛ ایشان هیچ وقت منیتی در مقابل خدا قائل نبودند و هیچ گاه هم بیان نمی‎کردند که اول به سوی من بیایید و از طریق من به خدا برسید.

مدرس حوزه و دانشگاه یادآور شد: التزام ایشان به تبلیغ عملی خدامحورانه تا جایی بود که ایشان در این راه از خود می‌گذشتند؛ ایشان خود را فدا می‌کردند تا حق دعوت به دین ادا شود.

وی ادامه داد: متاسفانه یکی از گرفتاری‎های برخی از اهل تبلیغ آن است که به جای دعوت به خدا، مردم را به خود دعوت می‎کنند و این کار به اشکال مختلف انجام می‎شود.

شاگرد آیت‎الله آقا مجتبی تهرانی در خصوص محبوبیت ایشان نزد مردم و شاگردان تصریح کرد: محبوبیت نزد ایشان اصالتی نداشت؛ ایشان را این گونه نیافتم که حرفی بزنند و رفتار و سخنی داشته باشند که این موضوع استشمام شود؛ آیت‌الله تهرانی به خاطر کسب محبت مردم طوری سخن نمی‌گفتند که مستمع را خشنود کنند.

آیت‌الله تهرانی برای رضایت مخاطب سخن نمی‌گفت

وی گفت: منافاتی ندارد که عنوان شود که گاهی به عنوان معلم هم خود را تنزل می‎داد و به سیاق فرموده نبوی اصل قدر عقلوهم را مدنظر قرار می‎داد و با تنزل خویش به حد فهم طرف مقال به گونه‎ای سخن می‏گفت که برای او قابل فهم باشد؛ ولی چیزی نمی‏گفت که مخاطب بپسندند و یا به هر طریقی آن مخاطب را حفظ کند.

ساده‌زیستی؛ از ویژگی‌های آیت‌الله تهرانی

جعفریان با تاکید بر ساده‌زیستی آیت‌الله تهرانی عنوان کرد: ایشان با توجه به خصوصیات روحانی که داشت در بین مردم و به خصوص مذهبیون محبوب بود ولی به هر حال در بین همین مذهبیون هم هر چند کم ولی بودند افرادی که به خاطر برخی مسایل به ایشان به دیده تکریم و تعظیم نگاه نمی‌کردند و حتی برخی نزدیکان که به خاطر سبک زندگی که داشتند که مطابق با سبک زندگی ایشان نبود نیز چنین بودند که دلیل آن هم توجه خاص ایشان به مرام طلبگی و رعایت حدود الهی بود.

آیت‌الله تهرانی رعایت حدود الهی را بر خوشایند دیگران ترجیح می‌دادند

وی گفت: مرحوم تهرانی هیچ گاه برای خوشایند کسی از تراز دین و حدود الهی عدول نمی‎کرد و از این گونه مراقبات، بسیار داشتند؛ خیلی اوقات بود که ایشان حفظ ارزش‎ها و حلال و حرام الهی را به خوشایند دیگران ترجیح می‎دادند که این صفت از صفات بارز انسان‎های وارسته و پاک است.

شاگرد آیت‌الله تهرانی یادآور شد: البته این بحث منافاتی با مفهوم مخاطب‎شناسی و درک مخاطب نداشت؛ به هر حال همه این دقت‎ها و ظرافت‎‏ها در چارچوب حق بود و در این زمینه نیز بسیار حساس بودند که اشتباهی روی ندهد و در این راستا تخطی صورت نگیرد.

وی گفت: سیره تربیتی و مکتب اخلاقی ایشان با این هدف پیگیری می‎شد که رابطه عاطفی مخاطبان با اهل بیت(ع) را به سطح یک رابطه تعلیمی و معرفتی ارتقا دهند؛ قابل درک بود که ایشان می‎خواست رابطه بین مخاطبان با اولیاءلله، تعلیمی و معرفتی باشد و در همان سطح ابتدایی توقف نکند.

مدرس حوزه و دانشگاه عنوان کرد: آیت‌الله تهرانی در خصوص رابطه با حاکمیت نیز صداقت عجیبی داشت؛ زمانی که از ایشان سوالاتی می‎شد ایشان از هیچ تذکر به جایی فروگذار نمی‌‎کردند ولی کاملا هم مراقب بودند که کسی از این سخن ایشان سوء استفاده نکند؛ در واقع در عین عرفان، کیاست بسیار بالایی هم داشتندکه اجازه سوءاستفاده از سخنانشان پیرامون حاکمیت را نمی‎دادند.

جعفریان در پاسخ به این سوال که در حوزه چه کارهایی باید انجام شود که نخبگانی چون آیت‌الله تهرانی را در حوزه شاهد باشیم، اظهار کرد: به جای اینکه بگوییم که حوزه چه کاری باید انجام دهد باید بگوییم که حوزه چه کارهایی را نباید انجام دهد؛ به نظر می‎آید که به جای آرایش باید از شاخ و برگ‎های اضافی و دست و پاگیر طلاب در این مسیر رشد کاست.

وی گفت: در حوزه‌های علمیه مباحث مربوط به دین به طلاب آموزش داده می‌شود ولی متاسفانه بین تربیت دینی و آموزش دین فاصله و شکاف از است؛ موضوع اصلی آموزش در حوزه، معرفت دینی با تاکید و تکیه بر فقه و اصول است؛ ولی چه اتفاقی می‎افتد که این آموزش دین با تربیت دینی فاصله پیدا می‌کند و خروجی‎هایی چون مرحوم آقا مجتبی تهرانی را کمتر می‎‏بینیم؟ پاسخ این است که حوزه باید در نظام آموزشی و ارتباط آن با تربیت دینی یک سری تصرفات انجام دهد و ریشه مشکلات را بشناسد.

مدرک‌گرایی در حوزه منجر به رنگ باختن سلوک طلبگی می‌شود

این مدرس حوزه یادآور شد: یکی از این مشکلات، رفتن بیشتر حوزه به سمت متد آموزشی دانشگاهی است؛ در واقع هرجا این نزدیکی بیشتر شده، این آسیب‎ها نیز بیشتر شده است؛ البته نه اینکه نزدیکی حوزه به دانشگاه آسیب‎زا باشد بلکه وقتی مدل آموزشی دانشگاهی در حوزه حاکم شود روش و سلوک طلبگی رنگ می‏بازد؛ وقتی رویکرد مدرک‎گرایی و ترمی در حوزه حاکم شود، نباید توقع داشته باشیم که در لایه‎های زیرین جامعه طلبگی نیز اتفاقی روی ندهد.

وی گفت: اگر مدل دانشگاهی در حوزه حاکم شود، به لحاظ انگیزشی مشکلات جدی را برای حوزویان و طلاب به خصوص طلاب جوان ایجاد می‎کند و سوگیری‎های اشتباه به سبب همین عامل به وجود می‎آید.