عصر ایران ؛ نهال موسوی - در آخرین روزهای دولت سیزدهم بنیاد سینمای فارابی لیستی از حمایت‌های این بنیاد از فیلم‌های سینمایی از سال 1399 تا سال 1403 را منتشر کرد که نکات جالب توجهی در آن است.
این اقدام فارابی در جهت تنویر افکار عمومی و شفاف سازی بسیار اقدام خوبی است و ای کاش وزارت ارشاد دولت سیزدهم زودتر به انجام این مهم کمر می‌بست.
روزنامه فرهیختگان با بررسی فیلم‌ها و مقدار بودجه‌ای که از طریق بنیاد فارابی به آنها تعلق گرفته است نوشت: «در این فهرست آثار گران‌قیمت زیادی دیده می‌شود که سرآمد آنها را می‌توان آسمان غرب به کارگردانی محمد عسگری دانست؛ فیلمی که بنیاد فارابی برای سهم 50 درصدی در آن، 29 میلیارد تومان هزینه کرده است!
با این حساب می‌توان آسمان غرب، را با برآورد نزدیک به 60 میلیارد تومانی، پرهزینه‌ترین فیلمی دانست که طی 3.5 سال گذشته با سرمایه این زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (به شکل مشترک با حوزه هنری) ساخته شده؛ فیلمی که درنهایت با وجود قرارگیری در اکران طلایی نوروز، تنها 10 میلیارد تومان در گیشه فروخت و مورد توجه تماشاگران واقع نشد.»
نکته جالب توجه این است که فیلم آسمان غرب که حداقل با 60 میلیارد تومان ساخته شده از فروش 10 میلیارد تومانی آن در سینماها تقریبا یک سوم آن دوباره به صاحب فیلم بر‌می‌گردد، چون نصف فروش متعلق به سینمادار است و با احتساب هزینه‌های تبلیغات و ... بازگشت سرمایه این فیلم تا به امروز حدود 3 میلیارد تومان بوده است.
60 میلیارد هزینه شده و 3 میلیارد برگشته یعنی 57 میلیارد ضرر، اما باز این قضیه زیاد ناراحت کننده نیست اگر این فیلم یک اثر استراتژیک همراه با قابلیت‌های دیگری بود مثل تاثیر گذاری بر مخاطب یا شفاف سازی خلاقانه از یک مقطع تاریخی و ... آن موقع می‌شد گفت برای این قضیه 60 میلیارد هزینه کردن هیچ اشکالی هم ندارد ولی متاسفانه این خصوصیت‌ها در فیلم وجود ندارد و فیلمی بسیار کلیشه‌ای و تکراری است.
دومین فیلم گران‌قیمت این فهرست، اثر 50 میلیارد تومانی خیرالله تقیانی‌پور با عنوان قلب رقه است که تهیه‌کننده آن برای اعطای سهم 50 درصدی به فارابی، از این بنیاد 25 میلیارد تومان دریافت کرده است. اگرچه این فیلم هنوز اکران نشده، ولی براساس واکنش تماشاگران در جشنواره، به‌نظر می‌رسد شاید نتواند حتی همان 10 میلیارد فیلم آسمان غرب را هم تکرار کند.
از دیگر فیلم‌های پرهزینه فارابی که به مرحله ساخت رسیده، می‌توان به سینما متروپل اثر محمدعلی باشه‌آهنگر اشاره کرد که با دریافت 24 میلیارد و 350 میلیون تومان درنهایت با سیمرغ‌های بهترین فیلم و بهترین کارگردانی از فجر سال 1401 بدرقه شد، اما برای اکران، سرنوشت نامعلومی دارد و گفته می‌شود دچار مشکل شده است.
بنیاد سینمایی فارابی همچنین قرارداد عجیبی با سازندگان فیلم دست ناپیدا ساخته انسیه شاه حسینی دارد که برای سهم 25 درصدی از آن، 9 میلیارد تومان پرداخت کرده یعنی کل فیلم 36 میلیارد تومان برآورد داشته و این رقم برای اثری که در جریان جشنواره فجر به‌عنوان «کمدی ناخواسته» مطرح شد، چیزی جز هدررفت بودجه نیست.
بهشت تبهکاران ساخته مسعود جعفری جوزانی به همین شکل، دو مرتبه حمایت 10 میلیارد تومانی گرفته، اما همچنان فقط 55 درصد مالکیت آن در اختیار بنیاد فارابی قرار دارد تا مشخص شود برآوردش به نزدیک به 40 میلیارد تومان رسیده است ولی بسیار بعید است که در اکران چندان بازگشت سرمایه‌ای داشته باشد.
بخش دیگری از گزارش فرهیختگان اشاره به تورم در فیلمسازی سینمای ایران دارد و نوشته است: « اگر فیلم اجتماعی کم‌هزینه و کم‌ستاره‌ای مانند «ایستگاه اتمسفر» در سال 99 با یک‌میلیارد تومان هزینه قابل ساخت بود، طی دوسال این رقم به هفت‌میلیارد تومان رسیده است. اگر این روند را ادامه بدهیم، یک‌سال بعد به فیلم «آبی روشن» می‌رسیم که باز هم با مختصات نزدیک به آثار مذکور 18 میلیارد تومان بودجه داشته است.»
همین فیلم آبی روشن که الان تقریبا یک ماه و نیم از اکران آن گذشته است با وجود 18 میلیارد تومان هزینه فقط 950 میلیون تومان فروخته است. یا فیلم «تاوان» با اسم قبلی «لایه‌های دروغ» که برای 20 درصد از مالکیت آن یک میلیارد تومان گرفته است ولی الان در اکران فقط 180 میلیون تومان فروش داشته است. (ذکر این نکته مهم است که یک میلیارد تومان را در سال 1399 دریافت کرده و این فروش 180 میلیونی متعلق به امسال است).
نکته مهمتر این است که در این لیست اسامی دیده می‌شوند که انگار از همه دولت‌ها سهم دارند و چه دولت روحانی باشد یا شهید رئیسی فرقی ندارد آنها از فارابی پول می‌گیرند و فیلم می‌سازند، فیلمی که نه بازگشت سرمایه دارد و نه تاثیر گذار و است و نه کسی یادش می‌ماند فقط ساخته شده است و تنها جایی که بیشتر از هرجایی به چشم می‌آیند در همین لیست‌های گرفتن پول و هزینه از فارابی یا سایر ارگانهاست.