کلاف پیچیده آسیب‌های اجتماعی و چند توصیه به دولت چهاردهم

عضو هیات مدیره انجمن مددکاران اجتماعی ایران با اشاره به آسیب‌های اجتماعی موجود، به تشریح توصیه‌ها و پیشنهاداتی به دولت چهاردهم برای رفع این آسیب‌ها پرداخت.

 

عباسعلی یزدانی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه کار دولت فعلی از وظایف دولت‌های قبل سخت‌تر است، چراکه رئیس جمهور فعلی باید علاوه بر آسیبهایی که نسل‌های قبل با آن روبرو بودند با مسئله‌ نسل‌های جدیدی مواجه شود که جنس آن متفاوت است، گفت: اگرچه همه نسل‌ها با هم متفاوت هستند، اما نسل جدید همانطور که به صورت واضح در رخدادهای اجتماعی چندسال اخیر نشان داده‌اند مسائل تجربه نشده‌ای دارد که باید به آنها پرداخت.

 

وی با اشاره به لزوم بهبود و ترمیم وضعیت اعتماد بین مردم و مسئولان همچنین گفت: متاسفانه اعتماد بین اجزا و نهادهای مردمی در سطح پایینی قرار گرفته است؛ موضوعی اگرچه قابل ترمیم است اما ساده نیست.

 

یزدانی تصریح کرد: از سویی دیگر، روابط بین تصمیم‌گیران گاهی اوقات تحت تأثیر جهت‌گیری‌های سیاسی و حب و بغض‌های شخصی قرار می‌گیرد و این موضوع مستقیما زندگی میلیون‌ها ایرانی را به شکل منفی تحت تأثیر قرار می‌دهد. این درحالیست که با توجه به شرایط اقتصادی، مردم  از مقامات کشور انتظار اقدامات زودبازده دارند که این خود بر دولت فشار مضاعف برای اقدامات وارد می‌کند در حالیکه کار در حوزه آسیب‌های اجتماعی چندبعدی و زمان‌بر است.

 

این عضو هیات مدیره انجمن مددکاران اجتماعی ایران افزود: دلیل بعدی برای سخت‌تر بودن تصمیمات اجتماعی به ویژه در حوزه آسیب‌های اجتماعی این است که با اشکال نوپدیدی از آسیب‌ها مواجهیم که برای تفکر غیرمدرن، درک آن ممکن نیست. امروز علاوه بر دنیای واقعی با حجم بالایی از کنش‌های اجتماعی و فرهنگی در فضای سایبری مواجهیم که باعث می‌شود فهمیدن مردم سخت شود.

 

 فضاهای سایبری به مردم عادی اجازه می‌دهد خود واقعی‌شان را که لزوما با آنچه در دنیای واقعی دیده می‌شود و همخوان نیست را نشان دهند و این تعارض، عوارض وحشتناکی برای نسل حاضر ایرانی ایجاد می‌کند. توجه داشته باشیم که بخش عظیمی از کاهش سلامت روانی در جامعه و احتمالا دلیل اصلی وجود حداقل یک اختلال روانی نیازمند درمان، به نوعی به همین تعارضات در زندگی روزمره بازمی‌گردد. این موضوع باعث شده مسائل اجتماعی پیچیده‌تر شوند و طبعا حل این کلاف هم دشوارتر است.

 

یزدانی با تاکید بر اینکه امروز جامعه مدنی و نهادهای مردمی و حتی نهادهای اساسی جامعه که همیشه کمک کار دولت بوده‌اند کارکرد متفاوتی پیدا کرده‌اند، یادآور شد: نهادهای اجتماعی بخشی از راه حل و ابزارهای حل مسئله‌های اجتماعی هستند. به همین دلیل هم دولت باید چند راهبرد را معتقدانه و نه به خاطر شعار پیگیری کند؛ این اقدامات تئوری‌های نیرومندی هستند که می‌توانند پشتوانه نظری تصمیمات دولت باشند.

 

وی معتقد است در شرایطی که اقتصادی شکوفا و شغل و بودجه داشته باشیم، درب‌های ورود به بسیاری از مسائل اجتماعی تنگ‌تر می‌شود، حال آنکه یکی از گیرهای اصلی که باعث می‌شود مداخلات قوی چشم نیاید این است که ورودی آسیب‌ها زیاد است. 

 

یک نگاه کوتاه به آمار فزاینده ورودی به جمعیت مصرف‌کنندگان مواد، کودکان کار، زندانیان، سارقان و افراد زیرخطر فقر نشان می‌دهد متاسفانه آسیب‌های اجتماعی به سرعت در حال فربه شدن است و براساس محاسبات و ریاضیات، بعد از مدتی این جمعیت می‌تواند به صورت تصاعد هندسی افزایش یابد، بنابراین، دولت جدید باید به وضعیت اقتصادی مردم توجه ویژه داشته باشد.

 

این عضو هیات مدیره انجمن مددکاران اجتماعی ایران با بیان اینکه آسیب‌های اجتماعی از حوزه‌های مختلف تغذیه می‌شود، گفت: تصمیمات فرهنگی، سیاسی، هنری، مذهبی، اقتصادی، جمعیتی و... همگی در گسترش آسیب‌ها نقش دارند. به طوریکه یک تصمیم سیاسی-فرهنگی در فیلترینگ باعث آشنایی میلیون‌ها کودک و نوجوان با فیلترشکن شد. فقط چند شوک اقتصادی، طبقه متوسط را به دلال بازی در بازارهای دلار و سکه و مسکن کشاند که بیرون آمدن از آنها کار ساده‌ای نیست.

 

یزدانی یادآور شد: خوشبختانه رئیس جمهور دولت چهاردهم سخنان مناسبی را به عنوان اولویت‌های خود انتخاب کرده که این سخنان نشان از آشنایی او با جامعه است؛ اعتمادسازی می‌تواند اثرات شگرفی داشته باشد، چرا که در جوامع اگر مردم احساس کنند حاکمیت با آنها صادق است از جانشان برای آن می‌گذارند.

 

وی با تاکید بر اینکه در حوزه آسیب‌های اجتماعی به ترکیبی از اقدامات زودبازده و درازمدت نیازمندیم، به رئیس جمهور پیشنهاد کرد تا به جای "سازمان‌سازی" به "نهادسازی" روی بیاورد؛ در مددکاری اجتماعی راهبردی وجود دارد که در پروژه‌های جامعه‌محور باعث پایداری اقدامات می‌شود و آن نهادسازی است. نهادسازی یعنی اینکه مردم از روز اول برای ارزیابی مسائل تا انتهای پروژه یعنی خروج مجری از پروژه باید درگیر موضوع باشند و نهادهای مردمی ساخته شود تا زمانی که مجری خواست از آن جامعه بیرون بیاید خودشان بتوانند کار را ادامه دهند.

 

 دکتر پزشکیان در حوزه اقتصاد قول دادند که دست و پای دولت را از عرصه بازار جمع‌تر خواهند کرد. راهبرد پیشنهادی ما این است که نه فقط در عرصه اقتصاد که در عرصه اجتماعی هم زمان‌بندی داشته باشند و کار اجتماعی را به افراد اجتماع بسپارند و دولت در این زمینه نقش ذاتی خود یعنی نظارت و تأمین امنیت را ایفا کند. مسیر این زمان بندی هم در نظام چندلایه تأمین اجتماعی و قوانینی مانند نظام ساختار چندلایه رفاه اجتماعی و امثال آن مشخص شده است.

 

این مددکار اجتماعی با توجه به شکاف نسلی عمیق در کشور به رئیس جمهور پیشنهاد کرد که از جوانان به عنوان مشاور در امور به کار گرفته شود چراکه نیمی از جمعیت ایران، زیر 30 سال هستند و بخش حجیمی از آنها اساسا به زبان سایبری صحبت و با آن ساختار زبانی فکر می‌کنند و درک کاملا متفاوتی از برخی سیاستمداران دارند. علیرغم موارد گفته شده، همانگونه که رئیس جمهور به درستی اشاره کردند تصمیمات سخت نباید به مردم فشار بیاورد؛ طبقات مستضعف ایران امروز نحیف شده و طاقت شوک‌های جدید را ندارد. پیش نیاز کنترل آسیب‌های اجتماعی امروز، مبارزه برای حذف فسادهای ساختاری است.