بسیاری از گل‌های فصلی که در فضای سبز شهری و باغچه‌ها دیده می‌شوند، علاوه بر زیبایی ظاهری، دارای خواص دارویی نیز هستند. یکی از این گیاهان، گل همیشه‌بهار یا کالاندولا است که به‌واسطه خواص درمانی‌اش، برای بهبود امراض پوستی، بیماری‌های التهابی و تسکین اسپاسم عضلانی به کار می‌رود.
مقدمه
به گزارش فرطب، بسیاری از افراد تصور می‌کنند گل‌های فصلی تنها به‌منظور زیبایی در فضای سبز شهری و باغچه‌های منازل کاشته می‌شوند. اما این گل‌ها اغلب دارای خواص دارویی مهمی هستند و در طب سنتی جایگاه ویژه‌ای دارند. گل‌هایی مانند سرخارگل، رزماری، اسطوخودوس و همیشه‌بهار نه‌تنها به‌عنوان گیاهان زینتی شناخته می‌شوند، بلکه خواص درمانی فراوانی نیز دارند. در این مقاله به بررسی روش‌های نگهداری، پرورش و کاشت گل همیشه‌بهار و همچنین خواص درمانی آن می‌پردازیم.
گل همیشه‌بهار یا کالاندولا، که با گل‌های نارنجی و زرد خود در بلوارها و فضای سبز شهرها دیده می‌شود، علاوه بر زیبایی ظاهری، به‌عنوان یکی از داروهای گیاهی در طب سنتی کاربرد گسترده‌ای دارد. این گیاه برای درمان امراض پوستی، بیماری‌های التهابی و تسکین اسپاسم عضلانی مؤثر است. علاوه بر این، همیشه‌بهار به بهبود عملکرد دستگاه گوارش، تقویت سیستم ایمنی بدن و درمان عفونت‌های چشمی کمک می‌کند.
گل همیشه‌بهار گیاهی مقاوم و زیبا است که در تمام طول سال گل می‌دهد و در محیط‌های گرم و سرد قابل کشت است. اوج گلدهی این گیاه از اواخر بهار تا تابستان و مجدداً از اواخر تابستان تا اواسط پاییز است. همیشه‌بهار از طریق بذر به‌راحتی تکثیر می‌شود. با کاشت این گیاه، نه‌تنها از زیبایی گل‌های آن لذت می‌برید، بلکه از خواص درمانی شگفت‌انگیز آن نیز بهره‌مند خواهید شد.
معرفی گل همیشه‌بهار (کالاندولا): تاریخچه، زیستگاه و ویژگی‌های گیاه‌شناسی
گل همیشه‌بهار، با نام علمی Calendula officinalis و نام‌های انگلیسی Pot Marigold، Common Marigold و Scotch Marigold، از خانواده Asteraceae است و به‌عنوان یکی از گیاهان زینتی فصلی در سراسر جهان شناخته می‌شود. این گیاه از قرن دوازدهم در بیشتر باغ‌های اروپا کشت شده است.
به دلیل تاریخچه طولانی کشت، منشاء دقیق آن ناشناخته باقی مانده، اما تصور می‌شود که زیستگاه اصلی این گیاه منطقه مدیترانه یا جنوب اروپا باشد. با این حال، گل همیشه‌بهار در اکثر مناطق معتدل جهان، از شمال اروپا (جنوب انگلستان) تا ارتفاعات زاگرس در فلات ایران، به‌صورت طبیعی می‌روید.
گل همیشه‌بهار گیاهی علفی و یک‌ساله است که به‌خوبی در شرایط مختلف آب‌وهوایی رشد می‌کند. برگ‌های این گیاه ساده، کشیده و بیضوی و به رنگ سبز هستند. گل همیشه‌بهار بسیار مقاوم است و در مناطق سردسیر، به جز اواخر پاییز و زمستان، در تمام طول سال گل می‌دهد. در مناطق گرمسیری، بذرهای این گیاه را در اواسط زمستان می‌کارند تا در فصل بهار شکوفا شود.
گل‌های همیشه‌بهار در رنگ‌های نارنجی، زرد یا لیمویی بر روی ساقه‌های بلند ظاهر می‌شوند و هنگام تابش مستقیم نور خورشید، درخششی خاص دارند. گل‌های این گیاه پس از طلوع خورشید باز و قبل از غروب بسته می‌شوند. بذرهای کالاندولا هلالی شکل با سطح ناصاف و وزن هزار دانه بین 8 تا 12 گرم هستند.
گل همیشه‌بهار به‌خاطر ویژگی‌های زیبایی و خواص دارویی‌اش در سراسر جهان محبوبیت یافته است. این گیاه علاوه بر زیبایی ظاهری، کاربردهای فراوانی در طب سنتی دارد. مقاومت بالا و توانایی گلدهی در شرایط مختلف، آن را به گزینه‌ای عالی برای کشت در باغ‌ها و فضای سبز شهری تبدیل کرده است. با انتخاب و کشت گل همیشه‌بهار، می‌توانید از زیبایی این گیاه در تمام طول سال بهره‌مند شوید.
تنوع گونه‌های گل همیشه‌بهار: رنگ‌ها و ویژگی‌ها
گل همیشه‌بهار یا کالاندولا دارای گونه‌ها و ارقام متنوعی است که در رنگ‌های مختلفی از جمله نارنجی، لیمویی، زرد، نارنجی متمایل به قرمز و دو رنگ دیده می‌شوند. این گل‌ها می‌توانند به‌صورت تک‌ردیفه یا چند ردیفه با گلبرگ‌های پُرپشت رشد کنند. گونه‌های پرورش‌یافته و اهلی‌شده این گیاه که برای کشت در باغ‌ها و فضاهای سبز شهری استفاده می‌شوند، عموماً دارای گل‌های بزرگ‌تر و بوته‌های پرپشت‌تر هستند. در مقابل، گونه‌های وحشی این گیاه گل‌ها و بوته‌های کوچک‌تری دارند. انتخاب گونه مناسب از گل همیشه‌بهار می‌تواند بر اساس نیازهای خاص باغ و فضای سبز شما انجام شود.
کاربردهای گل همیشه‌بهار در آشپزی و پزشکی
گل‌های همیشه‌بهار به‌عنوان یک گیاه خوراکی و دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرند. گل‌های این گیاه می‌توانند به‌جای زعفران برای رنگ‌دهی به سالاد و غذاها استفاده شوند و برگ‌های آن نیز به‌عنوان یک افزودنی خوراکی در سالاد مصرف می‌شود. چای یا دمنوش تهیه شده از گل‌های همیشه‌بهار به خاطر خواص دارویی‌اش در فرهنگ‌های مختلف، از جمله یونان باستان و هند، مشهور است.
علاوه بر این، از گل‌های همیشه‌بهار برای رنگ‌دهی به پارچه‌ها و محصولات آرایشی استفاده می‌شود. رنگ نارنجی این گل‌ها در هند به‌عنوان لوازم آرایشی طبیعی به کار می‌رود. این گیاه در طب سنتی برای تهیه روغن‌ها و پمادهای درمانی به‌کار می‌رود.
ترکیبات دارویی و خواص شگفت‌انگیز گل همیشه‌بهار
گل همیشه‌بهار به‌خاطر دارا بودن ترکیبات دارویی متنوع، از جمله آنتی‌اکسیدان‌ها، ضدالتهاب‌ها، ضدباکتری‌ها، ضدقارچ‌ها و ضدویروس‌ها، شناخته شده است. تحقیقات نشان داده‌اند که این گیاه حاوی ترکیبات شیمیایی همچون کالاندولین، اسید لینولئیک و اسید سالسیلیک است. فلاونوئیدها، هیدروکسی‌کومارین‌ها و کاروتنوئیدها نیز از دیگر ترکیبات مهم موجود در گل همیشه‌بهار هستند. مطالعات حاکی از آن است که عصاره این گل دارای خواص ضد ویروسی قوی علیه ویروس HIV است. این گیاه همچنین منبع غنی از ویتامین‌ها، به‌ویژه ویتامین E و پیش‌ساز ویتامین A، است.
فواید دارویی گل همیشه‌بهار: درمان طبیعی التهاب و زخم‌ها
تحقیقات نشان داده‌اند که گل همیشه‌بهار به‌عنوان یک گیاه ضدالتهابی قوی عمل می‌کند. محصولات مختلف این گیاه مانند لوسیون، کرم و پماد می‌توانند به بهبود مشکلات پوستی نظیر سوختگی‌های جزئی، آفتاب‌سوختگی، گزش حشرات، جوش‌های چرکی و ورم پستان کمک کنند. دمنوش گل همیشه‌بهار نیز در کاهش التهاب گلو، دهان و لثه مؤثر است. خاصیت ضدالتهابی این گیاه موجب می‌شود که در بسیاری از درمان‌های پوستی و التهابی مورد استفاده قرار گیرد.
گل همیشه‌بهار: یک راه حل مؤثر برای درمان زخم بستر
زخم بستر یا زخم فشاری که معمولاً در بیمارانی که به مدت طولانی بستری هستند رخ می‌دهد، با استفاده از پماد کالاندولا بهبود می‌یابد. مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از این پماد بر روی 20 بیمار مبتلا به زخم بستر نتایج مثبتی داشته و در عرض 3 تا 4 هفته بهبود قابل‌توجهی را نشان داده است. این پماد به‌عنوان یک گزینه مقرون‌به‌صرفه و مؤثر برای درمان زخم‌های فشاری محسوب می‌شود.
زیبایی و درخشندگی پوست با گل همیشه‌بهار
گل همیشه‌بهار به‌عنوان یک راهکار طبیعی برای زیبایی و درخشندگی پوست شناخته می‌شود. این گیاه می‌تواند خشکی، ترک، خارش، قرمزی پوست و آفتاب‌سوختگی‌های جزئی را رفع کند. روغن گل همیشه‌بهار نیز در درمان ترک لب‌ها در فصل پاییز بسیار مؤثر است. ماسک پودر گل‌های خشک شده کالاندولا می‌تواند پوست را روشن کند و جوش‌های کوچک روی صورت را برطرف سازد. محصولات متنوعی از عصاره گل‌های همیشه‌بهار مانند کرم‌ها و صابون‌ها در بازار موجود است. حتی اگر به این محصولات دسترسی ندارید، می‌توانید با تهیه ماسک یا جوشانده خنک همیشه‌بهار از خواص آن بهره‌مند شوید.
درمان شوره سر با کالاندولا
خاصیت ضدقارچی قوی گل‌های همیشه‌بهار باعث شده است تا انواع شامپوها، ماسک‌ها و سرم‌های مؤثر در درمان شوره سر از عصاره این گیاه ساخته شوند. استفاده مداوم از شامپو یا روغن کالاندولا می‌تواند به رفع خارش و شوره سر کمک کند. روغن همیشه‌بهار به‌عنوان یک معجون گیاهی اثبات‌شده برای درمان آسیب‌دیدگی موها ناشی از شوره سر عمل می‌کند. ترکیبات مغذی موجود در عصاره کالاندولا نیز باعث تقویت رشد موها می‌شوند و سلامت مو را بهبود می‌بخشند.
درمان عفونت‌های بدن با گل همیشه‌بهار
گل همیشه‌بهار به دلیل خواص ضدباکتریایی، ضدویروسی و ضدقارچی‌اش شناخته می‌شود. یکی از مهم‌ترین فرآورده‌های این گیاه، پماد کالاندولا است که در درمان عفونت‌های مختلف، از جمله عفونت رحم و عفونت‌های قارچی دستگاه تناسلی، بسیار مؤثر است. تحقیقات نشان داده‌اند که روغن کالاندولا تأثیر خوبی بر 23 سویه مخمر کاندیدا دارد. این روغن می‌تواند قارچ‌های عامل عفونت‌های دهان، واژن و پوست را از بین ببرد و به سلامت بدن کمک کند.
فواید گل همیشه‌بهار برای چشم‌ها
تحقیقات نشان داده‌اند که گل همیشه‌بهار می‌تواند به درمان بیماری‌های التهابی چشم کمک کند. عصاره این گیاه دارای خواص ضدباکتری، ضدویروسی و ضدقارچی است که نه‌تنها عفونت‌های چشمی را کاهش می‌دهد، بلکه از چشم در برابر عوارض نور UV و آسیب‌های اکسیداتیو محافظت می‌کند. استفاده از قطره‌ها و پمادهای تهیه شده از عصاره گل همیشه‌بهار به عنوان یک راهکار طبیعی برای سلامت چشم‌ها توصیه می‌شود.
جمع بندی
گل همیشه‌بهار یا کالاندولا، گیاهی زینتی و دارویی با خواص متعدد است که در انواع مختلفی از رنگ‌ها و اندازه‌ها وجود دارد. این گیاه در طب سنتی به‌عنوان درمانی طبیعی برای مشکلات پوستی، التهابات و عفونت‌ها شناخته شده است. خواص ضدباکتری، ضدویروسی و ضدقارچی آن، همراه با توانایی بهبود زخم‌های بستر و شوره سر، همیشه‌بهار را به گزینه‌ای محبوب در محصولات بهداشتی و آرایشی تبدیل کرده است. همچنین، استفاده از گل همیشه‌بهار در آشپزی و تهیه دمنوش‌های مختلف، به افزایش مصرف و محبوبیت آن کمک کرده است. این گیاه نه‌تنها به زیبایی فضاهای سبز می‌افزاید، بلکه به عنوان یک درمان طبیعی نیز کاربرد گسترده‌ای دارد.