شفقنا رسانه- رضا غبیشاوی کارشناس رسانه و مدیرمسوول مجله «مطالعات روزنامه نگاری جدید» می گوید: تیم اطلاع رسانی دولت باید در مرحله نخست، نگاه صحیح و مدرن به مقوله رسانه، اطلاع رسانی و روابط عمومی داشته باشد. دولت نمی تواند و نباید جای رسانه ها را بگیرد حتی اگر هزار رسانه داشته باشد. دولت در مقام پاسخگویی است و رسانه ها در مقام انتقاد و مطالبه گری و بازخواست. تیم اطلاع رسانی دولت باید نگاه به دور از تبلیغات به رسانه های زیرمجموعه دولت داشته باشد و جایگاه خود را صرفا اطلاع رسانی سریع، صحیح و دقیق برپایه استقلال و بی طرفی بداند.
فعالیت غیرحرفه ای، انحصاری و سوگیرانه صداوسیما
رضا غبیشاوی فعال رسانه ای درباره مهمترین چالش های پیش روی دولت آینده در حوزه اطلاع رسانی و رسانه به شفقنا رسانه می گوید: مهمترین چالش در مقابل دولت پزشکیان را می توان در چند بخش توضیح داد: اول: فعالیت غیرحرفه ای، انحصاری و سوگیرانه صداوسیما و خبرگزاری ارگان های خارج از دولت. دوم: ضعف و ناکارآمدی بخش های اطلاع رسانی و روابط عمومی در بخش های مختلف دولت. سوم: فعالیت غیرحرفه ای و تبلیغاتی رسانه های زیرمجموعه دولت.چهارم: ضعف و کمبود شدید رسانه های حرفه ای، قدرتمند و مستقل بخش خصوصی و روزنامه نگاران مستقل حرفه ای.
او توضیح می دهد: در بخش اول باید گفت ایران جزء معدود کشورهای جهان است که رادیو تلویزیون خصوصی ندارد. همزمان رادیو تلویزیون موجود یعنی صداوسیما، زیرمجموعه دولت یا بخش عمومی نیست و در بخش خبر و اطلاع رسانی، عملکرد یک طرفه و غیرحرفه ای دارد. علاوه بر این، در خارج از مجموعه دولت، با شمار زیادی از خبرگزاری های ارگانی روبه رو هستیم که نه تنها در وابستگی آنها به نهادهای بالادستی و تامین مالی ابهام وجود دارد، بلکه مسوولیت پذیری و تعهد به رعایت موارد حرفه ای در فعالیت اطلاع رسانی ندارند. مجموعه عملکرد آنها فضای اطلاع رسانی در ایران را مغشوش و آسیب پذیر می کند.
نگاه صحیح به اطلاع رسانی و روابط عمومی در مجموعه دولت وجود ندارد
این فعال رسانه ای با انتقاد به عملکرد رسانه های دولتی می گوید: همزمان، مجموعه ریاست جمهوری، دولت و زیرمجموعه های آن از بالاترین تا پایین ترین سطح، از واحدهای قدرتمند اطلاع رسانی و روابط عمومی برخوردار نیستند. این واحدها به صورت ضعیف، غیرحرفه ای، جزیره ای و سلیقه ای فعالیت می کنند و این موضوع موجب آسیب ها و مشکلاتی زیادی می شود.
ضمن اینکه نگاه صحیح و یکپارچه ای به اطلاع رسانی و روابط عمومی در مجموعه دولت وجود ندارد و هر کس از دریچه نگاه خود به این موضوع می نگرد. نگاه غالب هم همان نگاهی است که برای دهه های طولانی در سیستم وجود دارد و باقی مانده است. یعنی، دفاع چشم بسته از دولت و مسوولان دولت در هر شرایطی، سکوت طولانی در برابر اتفاقات و حوادث نیازمند واکنش، اطلاع رسانی و برخورد واکنشی و تاخیری، انتشار اطلاعات ناراست و حتی گمراه کننده یا ناشفاف، عدم انتشار سریع اطلاعات واقعی و دقیق درباره موضوعات مهم مورد پیگیری رسانه ها، کارشناسان و افکارعمومی، عدم ارسال فوری اطلاعات واقعی و دقیق برای مقامات و مسوولان با هدف تحلیل و تصمیم گیری صحیح آنها.
ضعف رسانه های حرفه ای بخش خصوصی و کمبود روزنامه نگاران مستقل حرفه ای
او توضیح می دهد: بخش سوم هم مربوط به رسانه های زیرمجموعه دولت است. یعنی ایرنا (خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران)، موسسه ایران و نشریات زیرمجموعه آن به ویژه روزنامه ایران، خبرگزاری ایسنا زیرمجموعه جهاد دانشگاهی، خبرگزاری برنا زیرمجموعه وزارت ورزش و جوانان و روزنامه شهروند زیرمجموعه هلال احمر. این رسانه ها باید به جای فعالیت ارگان و تبلیغاتی برای دولت یعنی آنچه تاکنون وجود داشته است به فعالیت حرفه ای، بی طرفانه و مستقل و عمومی روی آورند. اگر این رسانه ها بخواهند به مانند گذشته همچنان به جای اطلاع رسانی عمومی و حرفه ای و بی طرفانه، فعالیت تبلیغاتی برای دولت داشته باشند، حتما مجموعه دولت را در تحلیل و تصمیم گیری صحیح دچار مشکل می کنند. چرا که نه تنها راه هر گونه عقب نشینی صحیح را می بندند، بلکه با دفاع ناصحیح وانتشار اطلاعات نادرست یا گمراه کننده، مسوولان دولت را به تحلیل و واکنش و تصمیم گیری غلط سوق داده و آنها را در مسیر پرآسیب و پرهزینه قرار می دهند. در کنار همه این موارد باید به ضعف رسانه های حرفه ای بخش خصوصی و کمبود روزنامه نگاران مستقل حرفه ای هم اشاره کرد.
اصلاح قانون مطبوعات بر اساس معیارهای جهانی
غبیشاوی در بیان راهکار برای حل این مشکلات می گوید: حل این چالش ها و مشکلات به سادگی و به سرعت ممکن نیست، اما به صورت خلاصه می توان این موارد را پیشنهاد کرد.-.تبدیل رسانه های زیرمجموعه دولت شامل خبرگزاری های ایرنا و ایسنا و برنا و روزنامه ایران و شهروند از وضعیت فعلی (رسانه های ارگان و تبلیغاتی دولت) به رسانه های مسوول، بی طرف، عمومی، حرفه ای و مستقل با هدف رفع نیازهای اطلاع رسانی جامعه یا تبدیل آنها به پایگاه های اطلاع رسانی روابط عمومی سازمان بالادستی.- هماهنگی و اجبار واحدهای اطلاع رسانی و روابط عمومی در دولت از بالاترین تا پایین ترین سطح به فعالیت مستقل، حرفه ای، بی طرفانه و صحیح ،دقیق، سریع و مسوولانه.-تهیه آیین نامه فعالیت واحدهای روابط عمومی در دولت. -جداسازی واحدهای روابط عمومی از رسانه های زیرمجموعه دولت.- تلاش برای اصلاح قانون مطبوعات بر اساس معیارهای اخلاقی، حرفه ای و جهانی اطلاع رسانی رسانه ای، از جمله پایان دادن به الزام دریافت مجوز برای انتشار و تبدیل آن به ثبت، مانند ثبت شرکت ها.
او در ادامه این راهکار ها می افزاید: – تلاش برای حفاظت از فضای حرفه ای اطلاع رسانی.- پایان دادن به فعالیت رسانه های ارگان در زیرمجموعه دولت و سایر بخش های حاکمیت.- الزام همه رسانه ها به شفاف سازی مالی و وابستگی به سازمان های بالادستی. – قطع همه کمک های نقدی و غیرنقدی به همه رسانه ها زیرا آنچه با این عنوان انجام می شود عملا منجر به تبعیض و حمایت های ناصحیح از رسانه های ضعیف و خاص می شود.- حمایت از فعالیت روزنامه نگاران مستقل و حرفه ای- حمایت از رسانه های حرفه ای بخش خصوصی – تلاش برای لغو انحصار صداوسیما و امکان فعالیت رادیو تلویزیون بخش خصوصی – تلاش برای لغو نظارت صداوسیما بر شبکه نمایش خانگی- تلاش بر لغو نظارت قبلی بیرونی بر محتوای شبکه نمایش خانگی و تبدیل آن به نظارت قبلی درونی و نظارت بیرونی بعد از انتشار.
نگاه صحیح و مدرن به مقوله رسانه، اطلاع رسانی و روابط عمومی
غبیشاوی در پاسخ به این سوال که تیم اطلاع رسانی دولت چه ویژگی هایی باید داشته باشند تا بتوانند این چالش ها را حل کنند؟ توضیح می دهد: تیم اطلاع رسانی دولت باید در مرحله نخست، نگاه صحیح و مدرن به مقوله رسانه، اطلاع رسانی و روابط عمومی داشته باشد. دولت نمی تواند و نباید جای رسانه ها را بگیرد حتی اگر هزار رسانه داشته باشد. دولت در مقام پاسخگویی است و رسانه ها در مقام انتقاد و مطالبه گری و بازخواست. تیم اطلاع رسانی دولت باید نگاه به دور از تبلیغات به رسانه های زیرمجموعه دولت داشته باشد و جایگاه خود را صرفا اطلاع رسانی سریع، صحیح و دقیق برپایه استقلال و بی طرفی بداند. بدون وجود این نگاه، هر فعالیتی در مسیر خطا و آسیب زایی خواهد بود.
مراجعه به کارشناسان و دانشمندان ارتباطات
او ادامه می دهد: مرحله دوم، مراجعه به کارشناسان و دانشمندان ارتباطات است. ارتباطات و اطلاع رسانی یک علم مانند همه علوم است. بدون مراجعه به کارشناسان و دانشمندان این حوزه، فعالیت علمی و صحیح ناممکن است. همانطور که در سایر حوزه های علوم انسانی و تجربی ما نیازمند کارشناسان همان حوزه هستیم. به کارگیری نیروهای توانمند، علمی و واقعیت محور به دور از محفل های طرفداران و حامیان، لازمه چنین شرایطی است.