با اینکه دلیل بیشتر گرفتگی‌های عضلانی ناشناخته است، اغلب آن را به عواملی مانند ورزش، کار کشیدن بیش از حد عضله، کشش یا رژیم غذایی نسبت می‌دهند. با این حال کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی هم می‌تواند باعث گرفتگی عضلات شود.
وری‌ول‌هلت در گزارشی به سه مورد از این مواد اشاره میکند و عوارض کمبود آن‌ها برمی‌شمرد.
1ــ منیزیم
به گزارش ایندیپندنت، منیزیم یک ماده معدنی ضروری است که تقریبا تمام ارگان‌های بدن برای سلامت ماندن به آن نیاز دارند. منیزیم به تداوم عملکرد طبیعی بدن مانند کنترل فشار و قند خون، سلامت استخوان‌ها و عملکرد عضلات و اعصاب کمک میکند.
کمبود منیزیم در بدن موجب وضعیتی می‌شود که به آن «هایپومنیزیمی» (hypomagnesemia) می‌گویند. در این حالت سطح منیزیم بدن پایین‌تر از مقدار موردنیاز برای حمایت از عملکردهای یادشده است.
منیزیم به طور طبیعی در بسیاری از غذاها و نوشیدنی‌ها موجود است و به برخی غذاها و محصولات دیگر مانند آنتی‌اسید‌‌ها و ملین‌ها نیز اضافه می‌شوند. افرادی که رژیم غذایی متعادلی را دنبال می‌کنند، بعید است دچار کمبود منیزیم شوند.
کمبود این ماده معدنی می‌تواند ناشی از این موارد باشد: سوء‌مصرف الکل، سوختگی که به بخش‌های وسیعی از بدن آسیب زده است، برخی داروها مانند دیورتیک‌ها (داروهای مدر)، آنتی‌بیوتیک‌های خاص، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی و شیمی‌درمانی، اسهال مزمن، بیماری‌های دستگاه گوارش مانند سندرم روده تحریک‌پذیر، ترشح بیش از حد هورمون آلدوسترون در غدد فوق‌کلیوی، تعریق بیش از حد، سوءتغذیه، دفع بیش از حد ادرار ناشی از آسیب کلیه یا دیابت، مرتبط است.
کمبود منیزیم در بدن علاوه بر گرفتگی عضلات می‌تواند نشانه‌های دیگری هم داشته باشد. مثل ضربان غیرطبیعی قلب، بی‌اشتهایی، تغییرات در خلق‌وخو یا شخصیت، اسپاسم‌های عضلانی، ضعف عضلات و خستگی، بی‌حسی یا سفتی آن‌ها.
پزشکان کمبود منیزیم را از طریق آزمایش خون تشخیص و بسته به نتایج، برای بازگرداندن این ماده معدنی به سطح طبیعی راهکارهایی ارائه دهد. کاهش مصرف یا حذف الکل، قندهای افزودنی، چربی‌های اشباع‌شده و سدیم که در جذب منیزیم اختلال ایجاد می‌کنند، یکی از این راهکارها است. همچنین توصیه می‌کنند برای جبران کمبود منیزیم، سراغ موادغذایی مانند برنج قهوه‌ای، حبوبات، عدس و سویا، مغز‌ها و غلات کامل بروید. مصرف مکملهای منیزیم زیرنظر پزشک هم کارساز است.
2ــ ویتامین دی
ویتامین دی نوعی ویتامین محلول در چربی است که از قرار گرفتن در معرض نور خورشید، غذاها و مکمل‌ها تامین می‌شود. البته ویتامین دی در واقع یک اصطلاح عمومی برای دو فرم مختلف این ویتامین به نام‌های دی2 (D2) و دی3 (D3) است که هر دو آن‌ها جذب به کلسیم در روده کمک و سیستم عصبی، ایمنی و عضلانی را تقویت می‌کنند. جذب ناکافی کلسیم و فسفر که ناشی از کمبود ویتامین دی است، می‌تواند به شکنندگی استخوان‌ها و ضعف عضلانی منجر شود.
کمبود ویتامین دی ممکن است در نتیجه یکی از دلایل زیر رخ دهد:
- بالا رفتن سن که در توانایی پوست برای سنتز ویتامین دی اختلال ایجاد میکند
- برخی داروها
- انواع خاص سرطان مانند لنفوم
- پوست تیره‌تر
- سابقه خانوادگی کمبود ویتامین دی یا راشیتیسم در کودکی
- قرار نگرفتن در معرض نور خورشید به مقدار کافی
- نارسایی کلیه یا نارسایی کبد که می‌تواند مانع پردازش درست ویتامین دی در بدن شود
- سوء تغذیه
کمبود ویتامین دی در بسیاری از افراد می‌تواند فاقد علامت باشد اما می‌تواند با این نشانه‌ها همراه شود:
- رشد غیرطبیعی استخوان از جمله اسکولیوز یا انحنای غیرطبیعی ستون فقرات و پاهای خمیده یا زانوی ضربدری
- درد استخوان
- ضعف عضلانی
- راه‌رفتن توام با درد
- ضعف استخوان‌‌های ستون فقرات، لگن و ساق پا
متخصصان بهداشت و سلامت به کمک آزمایش خون، کمبود ویتامین دی را تشخیص می‌دهند و راه‌حل‌هایی مانند مصرف مکملهای کلسیم و فسفات و افزایش مواجهه با نور خورشید‌ــ با رعایت نکات ایمنی و حفاظتی برای پوست‌ــ ارائه می‌دهند.
3ــ ویتامین ب
ویتامین ب در واقع اشاره به مجموعه‌‌ای از هشت ویتامین است که برای تبدیل غذا به انرژی اهمیت دارند و بیشتر به نام ویتامین ب کمپلکس شناخته می‌شوند.
از آنجا که هر ویتامین ب عملکردی منحصربه‌فرد دارد، تاثیر کمبود ویتامین ب بر اساس آن نوعی که کمبود دارید، متفاوت است.
گرفتگی عضلات به احتمال زیاد به دلیل کمبود ویتامین ب12 (کوبالامین) رخ می‌دهد. ویتامین ب12 به طور طبیعی در مواد غذایی با منبع حیوانی مانند گوشت، ماهی، مرغ، محصولات لبنی و تخم‌مرغ یافت می‌شود. گیاهان ویتامین ب12 ندارند، اما برخی غلات صبحانه و مخمرهای غذایی با ویتامین ب12 غنی شده‌اند.
کمبود ویتامین ب12 می‌تواند با فهرستی از علائم همراه باشد مثل: حالت گزگز و سوزن سوزن شدن در دست و پا، گرفتگی عضلانی، سرگیجه، اختلالات شناختی، آتاکسی یا از دست دادن هماهنگی، اختلال در نعوظ، خستگی و افسردگی.
دلایل کمبود ویتامین ب12 به مشکلاتی مانند ناتوانی در جذب ویتامین ب12 از غذا، کمبود ذاتی فاکتوری که به جذب ب12 کمک میکند، جراحی دستگاه گوارش، استفاده طولانی‌مدت از برخی داروها مانند مهار‌کننده‌های اسید معده و کمبود این ویتامین در رژیم غذایی برمی‌گردد.
برای تشخیص کمبود ویتامین ب12 هم مانند دو مورد قبلی، از آزمایش خون استفاده می‌شود و پزشکان برای جبران آن راهکارهایی ارائه میکند که عبارت‌ند از:
- تزریق ویتامین ب12 برای مقابله با موانع جذب
- تجویز دوز بالای ب12 خوراکی
- تغییر رژیم غذایی با هدف افزایش جذب ویتامین ب12
البته گرفتگی عضلات می‌تواند دلایل دیگری هم داشته باشد. شناخته‌شده‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: کشش ناکافی، خستگی عضلانی، سبک زندگی کم‌تحرک، گرما، کم‌آبی و از دست دادن الکترولیت‌ها و آتروفی عضلانی یا از دست دادن ماهیچه که به دلیل افزایش سن و فقدان تحرک رخ می‌دهد.
