اقتصاد دریامحور؛ محرک توسعه

 حمید آذرمند، دبیر همایش اقتصاد دریامحور در یک نشست رسانه‌ای،  با اشاره به نقش ظرفیت‌های دریایی در توسعه اقتصادی اظهار کرد: در برنامه هفتم توسعه رشد 8‌درصدی اقتصادی هدف‌گذاری شده‌است. دست‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابی به رشد برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ریزی شده برای کشور حیاتی به‌نظر می‌رسد، اما باید تاکید کرد؛ با توجه به واقعیت‌های اقتصادی کنونی و چالش‌هایی که اقتصاد ما را تهدید می‌کند، تحقق این رشد ساده نیست و با اتکا به پیشران‌‌‌‌‌‌‌‌‌های رشد، محقق خواهدشد. آذرمند تکیه بر اقتصاد دریامحور را یکی از پیشران‌‌‌‌‌‌‌‌‌های رشد اقتصادی و حرکت در مسیر اهداف برنامه هفتم توسعه دانست. حاکمیت نیز در طول سالیان گذشته به اهمیت نقش دریا بر اقتصاد و توسعه اقتصادی واقف شده‌است، به‌همین‌دلیل نیز رهبر معظم انقلاب در تاریخ شانزدهم آبان1402، سیاست‌های کلی توسعه دریامحور را برای اقدام به روسای قوای سه‌‌‌‌‌‌‌‌‌گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت‌نظام ابلاغ کردند. براساس این ابلاغیه قوه مجریه موظف شد با کمک مجلس شورای‌اسلامی و قوه‌قضائیه و با بسیج دستگاه‌های مسوول، برنامه جامع تحقق این سیاست‌ها را، شامل تقدیم لوایح، تصویب مقررات و اقدامات اجرایی لازم در مدت 6 ماهه ارائه کند.

متعاقبا برنامه جامع تحقق سیاست‌های کلی توسعه دریامحور در تاریخ دوازدهم اردیبهشت ماه 1403، توسط هیات‌وزیران تصویب و در نوزدهم تیر 1403 توسط معاون اول رئیس‌جمهور جهت اجرا ابلاغ شد. با توجه به ظرفیت‌های بسیار گسترده اقتصاد دریامحور جهت کمک به جهش سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی و افزایش رفاه ملی، لازم است ابعاد مختلف موضوع، ظرفیت‌های بالقوه، تجارب جهانی، موانع و چالش‌ها با حضور فعالان بخش‌خصوصی مورد بررسی قرار گیرد. برهمین اساس نیز مقرر شده تا همایش «اقتصاد دریامحور، پیشران رشد اقتصادی پایدار با تاکید بر بخش خصوصی» در تاریخ شانزدهم آبان ماه امسال در جزیره کیش برگزار شود. در این همایش تلاش می‌شود تا نقطه‌عطفی بر اقتصاد ما و تحرک اقتصاد دریامحور شکل گیرد.

معرفی همایش

دبیر همایش اقتصاد دریامحور به معرفی این همایش پرداخت و گفت: همایش دریامحور به‌منظور شناسایی و بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌برداری از ظرفیت‌های گسترده اقتصادی موجود در ساحل، فراساحل و آب‌های آزاد برگزار می‌شود. این رویداد با تمرکز بر حوزه‌هایی مانند توسعه شهرهای جدید ساحلی، کشتی سازی، صنایع فراساحلی، انرژی، شیلات، اقتصاد دیجیتال، صنعت مالی و گردشگری، به‌دنبال ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌های اقتصادی است. گروه مشاوران کیش به‌عنوان یک شرکت مشاوره‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای پیشرو در ارائه مشاوره‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاری، توسعه کسب‌وکارها و فناوری‌های مالی، با مشارکت هلدینگ‌های اقتصادی، شرکت‌های بزرگ صنعتی، نهادهای مالی، هیات‌های بازرگانی داخلی و خارجی و صاحب‌نظران و مسوولان دستگاه‌های اجرایی و با هدف ارتقای پایداری اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی، برگزارکننده این رویداد بزرگ است.

ارتقای تعامل میان سرمایه‌گذاران

آذرمند افزود: هدف این رویداد توسعه تعاملات بیشتر بین سرمایه‌گذاران، شرکت‌های بزرگ صنعتی، هلدینگ‌های اقتصادی و نهادهای مالی است تا با تبادل‌نظر و ایجاد ارتباطات، فرصت‌های همکاری بیشتری در حوزه‌های مختلف اقتصادی مرتبط با دریا ایجاد شود. این همایش به‌دنبال جلب توجه به فرصت‌های نهفته در اقتصاد دریامحور است که می‌تواند به‌عنوان یک پیشران رشد اقتصادی در دهه‌های آینده نقش ایفا کند. به دنبال بر‌‌‌گزاری این رویداد، به‌منظور بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌برداری از فرصت‌ها، بلافاصله نشست‌های تخصصی، کارگروه‌های مشترک تخصصی و تعاملات تجاری و مالی متعددی با شرکت‌های اتاق‌های بازرگانی، تشکل‌های صنفی و بنگاه‌های اقتصادی شکل خواهد گرفت.

محورهای اصلی همایش

دبیر همایش اقتصاد دریامحور در تشریح محورهای اصلی این همایش گفت: محورهای این همایش به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که تمامی ابعاد اقتصاد دریامحور را دربرگیرد. این محورها عبارتند از: توسعه شهرهای جدید ساحلی، کشتی‌سازی و صنایع وابسته، صنعت مالی فراساحلی، سرمایه‌گذاری خارجی، انتقال صنایع آب‌بر، اقتصاد دیجیتال، اقتصاد سلامت، صنایع معدنی، آب و انرژی، گردشگری و شیلات. در ادامه به تشریح برنامه همایش پرداخته‌شد. این همایش شامل سه بخش کلیدی خواهد بود.

بخش اول: شامل 4 سخنرانی افتتاحیه توسط مقامات و مسوولان ارشد اجرایی، 6 پنل تخصصی شامل 29 سخنرانی تخصصی توسط مدیران‌عامل و کارآفرینان برجسته کشور و ارائه مقالات علمی تهیه شده توسط اساتید و کارشناسان برجسته کشور.

بخش دوم: شامل 4 نشست تخصصی B2B با محوریت صادرات خدمات فنی و مهندسی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی، توسعه ظرفیت‌های تامین مالی و توسعه زیرساخت‌های آب و انرژی. بخس سوم: نمایشگاه جانبی برای معرفی ظرفیت‌ها و توانمندی شرکت‌های حاضر در این همایش.

فرصتی برای بررسی دستاوردها

دبیر علمی همایش دریامحور در این نشست خبری که به‌منظور تبیین برنامه‌های این همایش برگزار شد به تجربه طولانی بر‌‌‌گزاری همایش‌های مشابه در کشور اشاره کرد و گفت: دستاورد محور‌بودن رویکرد ویژه این همایش خواهد بود. تقریبا یک سال‌از ابلاغ سیاست‌های کلی کشور در زمینه توسعه اقتصاد دریامحور از سوی مقام رهبری می‌گذرد؛ در این همایش قصد داریم اقدامات انجام‌شده و همچنین در دست اجرا در طول زمان سپری‌شده از این ابلاغ را بررسی کنیم. وی ادامه‌داد: در برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ریزی برای این همایش تخصصی نتایج همایش‌های مشابه قبلی بررسی خواهد شد و درواقع از نتایج همایش‌های پیشین در برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ریزی بهتر برای پنل‌‌‌‌‌‌‌‌‌های این همایش استفاده خواهد شد. وی ادامه‌داد: سهم بخش دریایی در تولید ناخالص ملی کشور بدون درنظر گرفتن بخش نفت تقریبا یک‌درصد است.

درمجموع اقتصاد دریا‌محور سهمی حداکثر 10‌درصدی از تولید ناخالص ملی ایران را به خود اختصاص می‌دهد؛ این در حالی است که در بسیاری از کشورها که ساحل حرفه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای دارند نظیر کشورهای اروپایی و چین این سهم به 50‌درصد تولید ناخالص ملی کشورها می‌رسد. دبیر علمی این همایش گفت: هدف از توسعه اقتصاد دریامحور در کشور رشد درآمد ملی است؛ اگر توسعه اقتصاد دریا‌محور نتواند به رشد درآمد ملی منجر شود؛ تمامی اقدامات عبث و بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌نتیجه بوده‌است، بنابراین در این همایش موضوع طرح و برنامه‌های مورد‌نیاز برای جذب سرمایه داخلی و خارجی به این بخش مورد بررسی قرار خواهدگرفت. در عین‌حال باید تاکید کرد؛ تا به امروز توجه به نقش صنعت ملی در همایش‌های مرتبط با اقتصاد دریامحور مغفول‌مانده‌است؛ اما در این همایش به آن پرداخته می‌شود. درواقع در 3 پنل مجزا به مساله سرمایه‌گذاری خارجی، صنعت مالی و اقتصاد دیجیتال پرداخته خواهدشد. در عین‌حال از آنجاکه اقتصاد دریا‌محور به شکل قابل‌توجهی نیازمند ایجاد بستر علمی و آموزشی است؛ در این همایش پنلی با حضور اساتید دانشگاه نیز برگزار می‌شود که در آن به بررسی وضعیت کنونی رشته‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دانشگاهی در زمینه پشتیبانی علمی از اقتصاد دریا‌محور و لزوم شکل‌گیری و توسعه آن پرداخته می‌شود.

از دیگر پنل‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تخصصی که در این همایش برگزار می‌شود؛ پنل مربوط به صنعت و زیرساخت است؛ چراکه توسعه اقتصاد دریا‌محور بدون توسعه زیرساخت میسر نخواهد شد. دبیر علمی همایش در ادامه به برگزای اولین پنل این همایش با حضور مدیران دولتی با هدف بررسی اقدامات اجرایی انجام‌شده به‌منظور توسعه اقتصاد دریا‌محور در کشور تاکید کرد.

ظرفیت‌هایی که نادیده گرفته می‌شود

علی فیروزی، عضو شورای سیاستگذاری همایش توسعه دریا محور افزود: ایران از 5800‌کیلومتر نوار ساحلی برخوردار است، با اتکا به این سهم از نوار ساحلی باید این‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور ادعا کرد که ایران در جایگاه چهل‌و هشتمین کشور با مجموع نوار ساحلی گسترده، قرار دارد.

 هرچند با نگاه کلی به ترکیب جمعیتی و همچنین توسعه صنایع، باید این‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور ادعا کرد که تاکنون از این ظرفیت به‌خوبی بهره گرفته نشده‌است. در همه کشورهای دنیا، بخش‌اعظمی از جمعیت در کنار دریا شکل می‌گیرد و شهرها در نوار ساحلی توسعه می‌یابند، اما در ایران تنها 10‌درصد جمعیت کشور ما در سواحل دریا و نوار ساحلی مستقر شده‌است. بخش بزرگی از این جمعیت نیز در سواحل شمالی کشور قرار دارد.

در 2500‌کیلومتر نوار ساحلی هرمزگان، تنها یک‌درصد جمعیت ایران، جذب شده‌است، یا در منطقه جاسک به ازای هر 4 کیلومترمربع، تنها یک نفر ساکن است. اعداد و ارقام یادشده حکایت از کم‌‌‌‌‌‌‌‌‌توجهی سیاستگذار به توسعه مناطق ساحلی دارد. درواقع باید اقرار کرد؛ در این سال‌ها توسعه دریا‌محور، عملا مغفول‌مانده‌است. برای سال‌های طولانی از پتانسیل سواحل مکران یاد می‌شود و صحبت به میان می‌آید اما هنوز شناخت دقیقی از این مناطق نداریم و اقدام سازنده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای برای بهره‌مندی از این ظرفیت انجام نگرفته‌است.

کمبود یادشده در حالی است که بسیاری از کشورها، اقتصاد خود را با اتکا به ظرفیت‌های دریایی تنظیم‌کرده و توسعه داده‌اند. به بیانی دیگر دریا سهم اثرگذاری از اقتصاد این کشورها دارد.

توسعه صنعتی در نوار ساحلی این کشورها نیز به توسعه جمعیتی در این مناطق منتج شده‌است. کمااینکه جمعیت بندرعباس پس از احداث بندر شهیدرجایی، دوبرابر شد. بعد از احداث صنایع سیمان و فولاد و... در این منطقه، جمعیت بندرعباس به 5‌برابر افزایش یافت. درواقع باید این‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور اقرار کرد؛ مناطق یادشده از پتانسیل توسعه برخوردار هستند، بنابراین انتظار می‌رود اقتصاد دریامحور در اولویت سیاستگذاران باشد. امید می‌رود این همایش، شبیه همایش‌های گذشته نباشد و زمینه جذب سرمایه‌گذاری داخلی وخارجی به سواحل فراهم و امکان توسعه اقتصادی کشور، مهیا شود.