مصرف الکل در حیوانات رایج‌تر از حد تصور قبل است

بیشتر الکل‌ها سمی هستند، اما ما انسان‌ها و برخی از حیوانات می‌توانیم مقادیر کم اتانول را متابولیزه کنیم. اتانول مولکولی است که توسط مخمر (Saccharomyces cerevisiae) هنگام تجزیه مواد گیاهی تولید می‌شود.

به گزارش زومیت، کیمبرلی هاوکینگز، بوم‌شناس رفتاری از دانشگاه اکستر می‌گوید: «اتانول در دنیای طبیعی بسیار فراوان‌تر از آن است که پیش‌تر تصور می‌کردیم و بیشتر حیواناتی که میوه‌های شیرین می‌خورند، درمعرض مقداری از آن قرار می‌گیرند. ما درحال فاصله‌گرفتن از این دیدگاه انسان‌محور هستیم که بیان می‌کند اتانول ماده‌ای صرفا تحت مصرف انسان‌ها است.»

تیم تحقیقاتی با مطالعه‌ی صد منبع موجود در مورد اتانول، شبکه‌ی پیچیده‌ای از فرایندهای تکاملی پیرامون پیدایش این ماده روی زمین را کشف کرد. این الکل به وفور در حدود صد میلیون سال پیش پدیدار شد. در آن زمان، مخمرها راهی برای تخمیر شهد و میوه‌های اولین گیاهان گلدار زمین پیدا کردند. از این تعامل اولیه‌ی بوم‌شناختی، زنجیره‌ای از رویدادهای تکاملی شکل گرفت که گیاهان، مخمرها، باکتری‌ها، حشرات و پستانداران را شامل می‌شد.

هاوکینگز و همکارانش پیشنهاد می‌کنند ازآن‌جا که اتانول به‌طور طبیعی تقریبا در کل اکوسیستم‌های روی زمین وجود دارد، حیواناتی که میوه و شهد گیاهان را می‌خورند (موادی که این مولکول الکلی از آن‌ها به وجود می‌آید) احتمالا به‌طور منظم آن را مصرف می‌کنند.

مصرف الکل توسط حیوانات زمانی منطقی‌تر به‌نظر می‌رسد که درنظر بگیریم وجود اتانول نشانگر حجم بالای قند در یک غذا و درنتیجه سرشاربودن آن از انرژی است. نویسندگان می‌نویسند: «پس از آنکه گیاهان میوه‌ها، شیره‌ها و شهدهای غنی از قند را تکامل و مخمرها تولید اتانول را برای دفاع از این منابع رشد دادند، برخی از حیوانات ممکن است کارآیی متابولیک بیشتری نسبت به اتانول پیدا کرده باشند تا مصرف غذاهای حاوی اتانول برایشان ممکن شود.»

استدلال پژوهشگران از فرضیه‌ی معروف «میمون مست» حمایت می‌کند: اینکه انسان‌ها علاقه به الکل را از اجداد نخستی‌سان خود به ارث برده‌اند که میوه‌های حاوی اتانول را به دلیل ارزش تغذیه‌ای بالاترشان انتخاب می‌کردند.

آنا بوولند، نویسنده نخست پژوهش از دانشگاه اکستر به این ایده اشاره می‌کند که اتانول می‌تواند سیستم اندورفین و دوپامین را که به احساس آرامش منجر می‌شود، فعال کند و این امر می‌تواند ازنظر اجتماعی مفید باشد. او می‌گوید برای آزمایش این موضوع نیاز است بدانیم آیا اتانول در طبیعت واکنش فیزیولوژیکی ایجاد می‌کند یا خیر.

نکته‌ی مهم این است که مصرف بیش‌ازحد اتانول دارای معایب آشکار است و عواقب جدی برای حیوانات در طبیعت به همراه دارد.

متیو کریگان، بوم‌شناس کالج مرکزی فلوریدا می‌گوید: «ازمنظر بوم‌شناختی، مست بودن درحالی‌که از درختان درحال بالا رفتن هستید یا شب‌ها در محاصره شکارچیان قرار دارید، مفید نیست و می‌تواند مرگ شما و عدم انتقال ژن‌هایتان به نسل بعد را در پی داشته باشد. این وضعیت برعکس انسان‌ها است که می‌خواهند مست شوند، اما واقعا خواستار دریافت کالری نیستند. از دیدگاه غیرانسانی، حیوانات کالری می‌خواهند، اما به دنبال مستی نیستند.»

برخی از پستانداران و پرندگان که برای تغذیه به میوه‌ها و شهد وابسته هستند، به‌گونه‌ای به متابولیزه‌کردن اتانول سازگار شده‌اند تا از عواقب منفی مصرف الکل اجتناب کنند.

انسان‌ها، شامپانزه‌ها و گوریل‌ها قادرند آنزیم خاصی به نام A294V را تولید کنند که حاصل تغییر اسیدآمینه‌ای واحد در ژنوم جد مشترک ما است که حدود 10 میلیون سال پیش رخ داد و به این نخستی‌سانان، تحمل بالای اتانول را اعطا می‌کند.

پژوهش در مجله‌ی  Trends in Ecology & Evolution منتشر شده است.